Μαρίκα Λάμπρου: «Με μια διπλή κίνηση του κεφαλιού απέτρεψα τις γυάλινες οροφές»

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Μαρίκας Λάμπρου (Σύμβουλος Επιχειρήσεων - Συγγραφέας)

Μ’ αρέσει να σηκώνω το κεφάλι μου και να κοιτάζω τον γαλάζιο ουρανό, όπου σταθώ και όπου βρεθώ. Λατρεύω τη θαμπή τρυφερότητα των ηλιόλουστων μεσημεριών, θαυμάζω τα λευκά σύννεφα που τρέχουν ασταμάτητα, ευγνωμονώ το λαμπερό, αψεγάδιαστο γαλάζιο, αισθάνομαι δέος για τον γκρίζο, θυμωμένο ουρανό, τρομάζω με τις αστραπές που ανατρέπουν την ακουστική ισορροπία του σύμπαντος, αλλά και τότε κατάματα προς τα πάνω κοιτάζω.

Κι όταν κουράζομαι από τα όνειρα,  χαμηλώνω το κεφάλι και σκύβω με αγάπη και πάθος στην πραγματικότητα της προσπάθειας, της δημιουργίας, της οικοδόμησης. Είναι αυτή η αποφασιστική εστίαση στη δημιουργία που μου δίνει τη δυνατότητα να ξανασηκώσω το κεφάλι προς τον ουρανό και να ονειρεύομαι, να σχεδιάζω, να προετοιμάζω, να διεκδικώ.

Ο ουρανός μου δεν έχει ταβάνια, δεν έχει οροφές. Ούτε γυάλινες, ούτε σιδερένιες ούτε χάρτινες, ούτε πλαστικές. Ανάμεσα σε μένα και στον ουρανό υπάρχουν μονάχα τα όνειρά μου. Δεν υπάρχει χώρος για εμπόδια. Δεν αφήνω να υπάρξει χώρος για εμπόδια. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, ανεβαίνω πιο ψηλά από αυτά. Κάθε μέρα,  κάθε ώρα αυθεντικής δημιουργικής προσπάθειας, κάθε λεπτό βελτίωσης, με σηκώνει πιο ψηλά και πιο ψηλά, κάθε μέρα λίγο πιο ψηλά, κάθε αύριο πιο κοντά στα χθεσινά μου όνειρα, κάθε μέρα δημιουργική χτίζει ένα σκαλάκι σταθερό και συμπαγές, που δεν αφήνει χώρο για καμία οροφή.

Το κεφάλι πάνω κι ονειρεύομαι. Το κεφάλι κάτω και δημιουργώ.

Με τόσα όνειρα και τόσο πάθος για δημιουργία, πού να χωρέσουν οροφές;

Ποιητική και ροδοστόλιστη δεν ήταν η (επαγγελματική) διαδρομή μου. Ήταν, όμως, σταθερή, συστηματική και αποφασιστική. Αντί για αλαζονεία, διάλεξα ταπεινή και άοκνη προσπάθεια. Αντί για επίδειξη ισχύος, εφάρμοσα προσήλωση στο στόχο και αποτελεσματικότητα. Αντί για κούφια λόγια, προτίμησα πράξεις συγκεκριμένες, έργα που να συνάδουν με τις αρχές και τις αξίες μου.

Θόρυβος και εμπόδια (άλλοτε μικρότερα και άλλοτε μεγαλύτερα), φυσικά, υπήρξαν. Αλλά χωρίς να μπορέσουν να ανακόψουν την πορεία μου, χωρίς να κατορθώσουν να κρύψουν από τα μάτια μου το μικρό αναζωογονητικό κομμάτι του δικού μου ουρανού.

Δεν ξεχνούσα να σηκώνω το κεφάλι ψηλά, ακόμη και τις πιο σκοτεινές ημέρες. Δεν ξεχνιόμουν ονειροπολώντας στα ψηλά, ακόμη και τις πιο ευοίωνες ημέρες. Η κίνηση ήταν διπλή, λες και το σήκωμα και το χαμήλωμα του κεφαλιού ήταν κινήσεις χρονικά προδιαγεγραμμένες με κάποιο εξελιγμένο προγραμματιστικό εργαλείο. Έσπρωχνε η φιλοδοξία την ταπεινότητα να παραμερίσει για να μη μετατραπεί σε αδράνεια, και έδιωχνε η ταπεινότητα τη φιλοδοξία να μην προλάβει να γίνει αλαζονεία. Κάπως έτσι πορεύτηκα.

Η αλήθεια είναι ότι το κατάλαβα πολύ αργότερα. Γι’ αυτό και θέλω να το μοιραστώ. Για να συνειδητοποιήσουν τη δύναμη αυτής της μαγικής συνύπαρξης κάποιες γυναίκες, νωρίτερα από όσο τη συνειδητοποίησα εγώ. Και να μην αφήσουν οροφές πάνω από το κεφάλι τους να τις τρομάζουν.

Εργάστηκα για περισσότερα από 30 χρόνια σε τομείς ανδροκρατούμενους, όπως αυτός της πληροφορικής, και σε θέσεις ανδροκρατούμενες, όπως της γενικής διευθύντριας, της διευθύνουσας συμβούλου, του μέλους διοικητικών συμβουλίων. Έβαζα πάντα τον πήχη ψηλά, καταρχάς για μένα την ίδια, και απαιτούσα ισότιμη μεταχείριση, επί τη βάσει της επαγγελματικής αποτελεσματικότητας και μόνο. Αυτό προκάλεσε, εκτός από αναγνώριση και ανέλιξη επαγγελματική, επίσης φθόνο, ηλίθια σεξιστικά σχόλια και αμφισβήτηση. Πανηγύρισα για καθετί θετικό, αγνόησα καθετί αρνητικό και συνέχισα. Σε κάθε επόμενο βήμα επαναλαμβανόταν το ίδιο σκηνικό με διαφορετικές αφορμές και διαφορετικούς «παίκτες». Δεν με ζόρισε, γιατί ήξερα τι ήθελα και είχα αποφασίσει πώς θα το καταφέρω: κίνηση του κεφαλιού προς τα πάνω για να παίρνω δύναμη και κουράγιο από το αύριο που οραματιζόμουν, κίνηση του κεφαλιού προς τα κάτω για να εκτελώ το σχέδιο που θα με έφερνε κοντά στην πραγμάτωση των στόχων μου.

Λάθη; Αρκετά. Αποτυχίες; Επίσης. Τρικλοποδιές; Άπειρες. Δυσκολίες αντικειμενικές;  Μπόλικες. Πείσμα; Αρκετό. Πίστη (στον εαυτό μου); Φυσικά! Πίστη (στην αξία των στόχων μου); Οπωσδήποτε! Δίψα για μάθηση; Διαρκής! Θετική διάθεση συνεργασίας; Πάντα! Εμπιστοσύνη; Έδινα πρώτη! Προσφορά; Χωρίς να σκέφτομαι ποτέ «αντισταθμιστικά» οφέλη! Οροφές δεν συνάντησα, γιατί δεν υπήρχαν μέσα στο μυαλό μου, γιατί δεν άφησα κανένα παραδοσιακό στερεότυπο να τσιμεντώσει τη σκέψη μου. 

Πάνω – φιλόδοξα, κάτω – ταπεινά. Το ίδιο μοτίβο σε κάθε φάση, σε κάθε διαδρομή. Η φιλοδοξία χέρι-χέρι με την ταπεινή, προσγειωμένη προσέγγιση των πραγμάτων. Η αντικειμενική πραγματικότητα παρέα με το όνειρο, το ρίσκο, το ξεβόλεμα, το κυνήγι της αριστείας. Μαζί! Φιλοδοξία και Ταπεινότητα οδήγησαν τα βήματά μου, με έμαθαν να διεκδικώ υψηλούς στόχους και να σέβομαι τους ανθρώπους με τους οποίους συμπορεύομαι. Μοιράστηκα διδάγματα και επιτυχίες. Άφησα δάκρυα να κυλήσουν και γέλια να ακουστούν. Χωρίς φόβο, χωρίς υποκρισία, χωρίς έπαρση. Δηλαδή υπήρξα ο ένας και μοναδικός, ολόκληρος εαυτός μου: φιλόδοξη και ταπεινή ταυτόχρονα.

Η φιλοδοξία θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ στην πορεία προς την επαγγελματική επιτυχία. Η ταπεινότητα θεωρείται ανασταλτικός παράγοντας στην ίδια πορεία. Τα τελευταία, ανατρεπτικά χρόνια, η ταπεινότητα, παίρνοντας την εκδίκησή της, έχει καταδειχτεί σε σοβαρό προσόν ηγετικής συμπεριφοράς. Αλλά μόνη της δε φτάνει. Ούτε η φιλοδοξία μόνη της φτάνει. Ο συνδυασμός των δύο είναι εκείνος που μπορεί να εξασφαλίσει αυθεντική και μακροπρόθεσμη επιτυχία, πρόοδο με ηθικούς κανόνες, εξέλιξη με αρχές, επιτεύγματα με ανθρώπινη προσέγγιση.

Ταπεινότητα και Φιλοδοξία φαντάζουν στοιχεία ετερόκλητα. Και όμως συμπληρώνουν το ένα το άλλο με τρόπο απόλυτο και αποστομωτικό. Η πολυπόθητη ισορροπία είναι δικό τους κοινό έργο.

Στο δίδυμο φιλοδοξίας – ταπεινότητας, η ευαλωτότητα δεν είναι μειονέκτημα, η ειλικρίνεια δεν είναι κουσούρι, ο δυναμισμός δεν είναι μίασμα, η επιμονή δεν είναι ελάττωμα. Οι φιλόδοξες και ταπεινές γυναίκες ξέρουν να πολεμάνε, ξέρουν και να απολαμβάνουν τις χαρές της ζωής «σε καιρό ειρήνης». Δεν μυξοκλαίνε, αλλά μπορούν να κλαίνε από νεύρα, από πίεση, από απελπισία, από συγκίνηση. Μπορούν να χτυπάνε το χέρι στο τραπέζι για να ακουστεί η φωνή τους και μπορούν να ζητούν συγνώμη όταν κάνουν λάθος, χωρίς να αισθάνονται ηττημένες.

Οι φιλόδοξες και ταπεινές γυναίκες ξέρουν να σηκώνονται όταν πέφτουν, γιατί ξέρουν ότι κάποια στιγμή –όπως όλοι και όλες– θα πέσουν. Αλλά δεν θα σταματήσουν. Θα σκουπίσουν τις πληγές τους και θα συνεχίσουν σηκώνοντας ψηλά το κεφάλι αγναντεύοντας τα όνειρά τους, και μετά χαμηλώνοντας το κεφάλι για να βάλουν σε εφαρμογή τα όνειρα και να τα κάνουν πράξη.

Οι φιλόδοξες και ταπεινές γυναίκες θα τα καταφέρουν. Με πληγές, με γέλια και με δάκρυα, με εμπειρίες συναρπαστικές και με συγκινήσεις μοναδικές.

Οι φιλόδοξες και ταπεινές γυναίκες δεν αφήνουν μύγα στο σπαθί τους, γυάλινη οροφή θα αφήσουν;  Καμία γυάλινη οροφή ανάμεσα σε εμάς και στα όνειρά μας! 

Σημείωση

Ο αόριστος στο κείμενο προέκυψε απλά επειδή ταιριάζει στις ιστορίες. Η δική μου ιστορία συνεχίζεται, σε διαφορετικά μετερίζια, αλλά με τις ίδιες αρχές, το ίδιο πάθος και την ίδια διπλή κίνηση του κεφαλιού, την οποία συνιστώ ανεπιφύλακτα, και για λόγους άσκησης: Το κεφάλι πάνω κι ονειρεύομαι. Το κεφάλι κάτω και δημιουργώ.

Φάσεις από τη δική μου φιλόδοξη-ταπεινή διαδρομή θα βρείτε στην TEDx ομιλία μου