Ηρωίδες στη φαντασία μας

Τις έψαχνα πάντοτε τις ηρωίδες στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο, γιατί είναι τέλειο να προσπαθείς να ταυτιστείς στη φαντασία σου με κάποιαν καταπληκτική ηρωίδα που καταφέρνει τα πάντα χωρίς καν να ιδρώσει. Όταν ήμουν μικρή και διάβαζα με τρέλα, είχα μια μόνιμη παρεξήγηση με τις ηρωίδες των βιβλίων: ενώ ήταν ανεβασμένες και αισιόδοξες σαν την Πολυάννα, έξυπνες και εφευρετικές σαν τη Μαίρη Πόππινς ή χτυπημένες από τη μοίρα πλην όμως ανθεκτικές σαν την Τζέην Έυρ, οι ηρωίδες των βιβλίων δεν ήταν σαν τους ήρωες. Καμία δεν βρισκόταν μόνη της σε ερημονήσι να σπάζει καρύδες, σαν τον Ροβινσώνα Κρούσο, καμία δεν το έσκαγε από το σπίτι για να κατέβει με σχεδία τον Μισισιπή, σαν τον Τομ Σώγιερ και τον Χώκλμπερι Φιν. Ήταν ενδιαφέρουσες με έναν μελαγχολικό τρόπο και μια χαρά κορίτσια, αλλά δεν ήταν όσο ηρωικές τις ήθελα. Κι ακόμα κι όταν έπιαναν τον τίτλο του βιβλίου, δεν έσκιζαν χασέδες, δεν κλωτσούσαν τη φαντασία μου, δεν, γενικά, ΔΕΝ. Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων ήταν η πιο δυναμική, κι αυτό λέει πολλά για τα πρότυπα μυθιστορηματικής ηρωίδας… μέχρι που έπεσε στα χέρια μου «Η τελευταία Αυτοκράτειρα της Κίνας», της Περλ Μπακ. Αυτοκράτειρα! Ολόκληρη, σκληροτράχηλη, αδίστακτη και αληθινή (όπως έμαθα πολύ αργότερα), η ΤζουΧσι, η τελευταία ιντίντ αυτοκράτειρα της Δυναστείας Κινγκ, βασίλευσε πενήντα ολόκληρα χρόνια και δεν κώλωσε στιγμή, δεν θυμάμαι ακριβώς μπροστά σε τι, αλλά μάλλον σε τίποτα. Ήταν η ηρωίδα που έβαζε κάτω όλους τους μέχρι τότε ήρωες, ακόμα και τον Ροβινσώνα, που στο φινάλε ένα ερημονήσι διοικούσε με κάτι μαϊμούδες, κι έναν κακόμοιρο Παρασκευά…

Όλα αυτά, στις δεκαετίες του ’60 και ’70, πολύ πριν σηκώσει κεφάλι η Μπρίτζετ Τζόουνς, η Σαμάνθα και η Κάρι του “Sex & the city” ή οποιαδήποτε άλλη δυναμική και σκληροτράχηλη ηρωίδα από αυτές που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στα 90s. Υπήρχε βέβαια η Άννα Καρένινα, αλλά αυτοκτονούσε από έρωτα, όπως και η Ιουλιέτα, γι’ αυτό και δεν μου γέμιζαν το μάτι ως ηρωίδες. Η Έμα Μποβαρύ είχε ενδιαφέρον, και γκόμενους, η Κάθυ από τα «Ανεμοδαρμένα ύψη» τσιγαριζόταν για τον κουφιοκέφαλο Χήθκλιφ, αλλά η Φράνσι στο «Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν» έδειχνε πολλά υποσχόμενη – αναρωτιόμουν τι να έκανε άραγε αφού μεγάλωσε στο Μπρουκλιν κι ύστερα. Οι ηρωίδες που πέθαιναν από έρωτα/αγάπη/άλλο, που πάθαιναν φθίση και έλιωναν για κάποιον κοκορόμυαλο χαζογκόμενο που πήγαινε σε μονομαχίες για το χάβαλο κι έτρωγε την γκλάβα του, αυτές οι ηρωίδες με εκνευρίζανε πάντα. Μα γιατί δεν έψαχναν μια λύση, γιατί δεν έβγαιναν από τα αδιέξοδά τους, γιατί δεν έκαναν επιτέλους κάτι ηρωικό; Δεν είχε ποτάμι και σχεδία στην περιοχή τους; Δεν υπήρχαν σκανταλιές με ενδιαφέρον και με πλάκα, ρε παιδιά, σαν αυτές που σκάρωναν οι αρσενικοί ήρωες; 

Παρόλα αυτά και επειδή είχα ενθουσιαστεί με την Περλ Μπακ, έψαξα κι άλλα βιβλία της. Η «Μάνα» έχει για ηρωίδα μια φτωχή Κινέζα μάνα, στον αντίποδα της Αυτοκράτειρας, αλλά εξ ίσου απτόητη από τις αμέτρητες κατραπακιές της ζωής της. Η Αγκάθα Κρίστι, στην κίτρινη σειρά «Λυχνάρι», είχε λανσάρει μια όχι-ηρωική ηρωίδα, την Μις Μαρπλ – μια ηλικιωμένη Αγγλίδα με μπλε μαλλιά και το ατελείωτο ζιπούνι που έπλεκε, η οποία έλυνε τα δυσκολότερα προβλήματα κι έβρισκε πάντα τον ένοχο χωρίς να σηκωθεί σχεδόν από την κουνιστή πολυθρόνα της.

Ήταν μεγάλη ανακούφιση οι Εγγλέζες και Αμερικάνες ηρωίδες στα 90s. Η Μπρίτζετ Τζόουνς άνοιξε τον δρόμο κι ας έκλαιγε μετρώντας πόσα τσιγάρα κάπνιζε, και σιγά σιγά γέμισε ο τόπος δυναμικές, αστείες, έξυπνες, εφευρετικές, ερωτιάρες, αδίστακτες, τολμηρές γυναίκες που «έκαναν πράγματα». Στις ταινίες κινουμένων σχεδίων, εκτός από τον Πήτερ Παν εμφανίστηκαν τολμηρά κορίτσια – η Μουλάν, η Μερίντα, η Λίλο, η Μοάνα, η Μπελ. Και στον κινηματογράφο η καλύτερη ηρωίδα έβερ, η κάπτεν Έλεν Ρίπλεϊ της Σίγκουρνι Γουήβερ στα “Allien” που ήταν τόσο δημοφιλής ώστε δεν μπορούσαν να τη βγάλουν από τη μέση (οι σεναριογράφοι). Την ακολούθησαν η Ούμα Θέρμαν στο “Kill Bill”, η Λίντα Χάμιλτον στα “Terminator”, η Σαρλίζ Θηρόν στο “Mad Max Furyroad” και σε κάτι άλλα σκληροπυρηνικά, η Κάτνις/Τζένιφερ Λώρενς στα “Hunger Games”, η Παμ Γκριηρ στο “Jackie Brown”, για να μη μιλήσουμε για τη “Wonder Woman” και όλες τις μαγικές μεταλλαγμένες της Marvel Universe. Ή για τη μαγικότερη «Ζήνα, η πριγκίπισσα του Πολέμου».

Δεν φτιάχνω κατάλογο ηρωίδων που εμπνέουν ή που σας/μας αρέσουν, αν προσπαθούσα να το κάνω θα ήμουν  εδώ ένα χρόνο να κατεβάζω αρχεία από το ίντερνετ, και δεν το θέλει ο θεός. Όταν άρχισα να γράφω διηγήματα, έφτιαξα μια ηρωίδα ζωηρή, τολμηρή και γκομενιάρα γιατί μου έλειπε μια τέτοια περσόνα, και γιατί μου άρεζε πολύ. Συνέχισα με μυθιστορήματα στα οποία πάντα οι κεντρικοί χαρακτήρες είναι γυναίκες, και ζούνε περιπέτειες πολύ περιπετειώδεις, έρωτες υπέροχα ερωτικούς (στη διάρκεια των οποίων έχουν πολλές ευκαιρίες να πετάξουν το βρακί τους στο ταβάνι), φιλίες και σχέσεις και δουλειές να σου φύγει το κεφάλι… καμία δεν κάθεται ποτέ πάνω από το τηλέφωνο, καμία δεν περιμένει τον αγαπητικό της βοσκοπούλας, όλες είναι εκεί έξω και χτυπιούνται, όχι μόνο για το τάλιρο: κυρίως, για αυτά που πιστεύουν. Ή επειδή έτσι είναι η ζωή, χτυπητή. Ερωτεύομαι την κάθε ηρωίδα όσο γράφω ένα βιβλίο, ή σενάριο, και δυσκολεύομαι να την παρατήσω μετά.

Στο μεταξύ όσο περνάνε τα χρόνια διαβάζω όλο και πιο πολλά βιβλία με ηρωίδες που έχουν αφήσει κάμποσα χιλιόμετρα πίσω τους τον Ροβινσώνα Κρούσο, κι ελπίζω μια μέρα να γράψω κι εγώ ένα τέτοιο βιβλίο – να φάει τη σκόνη της Ροβινσώνας, αυτός ο καραβοτσακισμένος ήρωας που ζήλεψα πιο πολύ από οποιονδήποτε άλλον στην παιδική μου ηλικία…