Φωτεινή Θειακού: Σκιές στον καθρέφτη της σύγκρισης

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Φωτεινής Θειακού (Αναπληρώτρια Διοικήτρια στο Γενικό Νοσοκομείο Μαιευτήριο «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ»). 

Ένα ηλιόλουστο μεσημεριανό του Ιανουαρίου του 2020 βρέθηκα να περπατώ προς το νέο μου εργασιακό περιβάλλον. Βρισκόμασταν μεν στην καρδιά του χειμώνα, όμως τα νέα μου καθήκοντα, τα οποία είχα μελετήσει εκτενώς τόσο κατά την διάρκεια των σπουδών μου στην Βοστώνη όσο και παρακολουθώντας την διαδρομή της μητέρας μου από παιδί, με έκαναν να αισθάνομαι αισιοδοξία και τιμή. Η ανάληψη της Διοίκησης ενός Νοσοκομείου ήταν από μόνη της μια πρόκληση, έγινε όμως ακόμη μεγαλύτερη όταν μετά από ενάμιση μήνα κληθήκαμε όλοι μας να αντιμετωπίσουμε την πανδημία της COVID-19.

Ποτέ μου δεν στάθηκα ή κοντοστάθηκα σε γυάλινες οροφές. Αυτό είναι κάτι που μου το δίδαξε η μητέρα μου, η οποία προηγουμένως είχε σπάσει όποια αντίστοιχη οροφή βρέθηκε μπροστά της -και δεν ήταν μόνο μία. Αυτά, ωστόσο, που είχα να αντιμετωπίσω στην έναρξη της επαγγελματικής μου διαδρομής, ιδιαιτέρως στο Δημόσιο, ήταν η επιφύλαξη για την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκα (μικρή για τα δεδομένα της θέσης) αλλά και η σκέψη πως βασίζομαι στις γνώσεις επιτυχίας της μητέρας μου. Ένα άρθρο, μάλιστα, εκείνης της περιόδου, είχε συσχετίσει και τους δύο αυτούς δείκτες στο πρόσωπό μου. Έμαθα, επομένως, πολύ νωρίς, πως η διαχείριση των όποιων συσχετισμών και εντυπώσεων είναι το δικό μου στοίχημα.

Πράγματι, στη ζωή μας βρισκόμαστε αντιμέτωπες με πολλές προκαταλήψεις. Δεν χρειάζεται όμως να είμαστε και κοινωνοί αυτών. Τι εννοώ; Ότι πολλές γυναίκες σε άλλες γυναίκες στερεώνουν τα καρφιά μιας προκατάληψης.

Και αναρωτιέμαι, χρειάζεται να είναι αποτυχημένοι ή μη διακεκριμένοι οι γονείς μας για να μας ανήκει ή όποια επιτυχία κατακτούμε; Σε κάθε συνάντηση στην εργασία μου, αυτή η σκέψη σβηνόταν γρήγορα από το μυαλό μου. Αυτό γιατί, σε κάθε δυσκολία της διαχείρισης της πανδημίας μέσα στο Νοσοκομείο, σε κάθε αποστολή ως τεχνικό κλιμάκιο για την πανδημία στα νησιά ή στην Βόρεια Ελλάδα και σε κάθε συνάντηση, η δική μου οπτική και θέση ήταν και κρινόταν στο τραπέζι των συζητήσεων.

Το άλλο ερώτημα, δηλαδή πώς γίνεται ένας άνθρωπος νέος -και δη γυναίκα- να μπορεί να εισακουστεί μιλώντας σε επαγγελματίες με τόσο μεγάλη φήμη στον χώρο της υγείας, απαιτούσε εξίσου μεγάλη προσπάθεια διαχείρισης. Δε θα ξεχάσω έναν αξιόλογο ιατρό που κάποτε, θέλοντας να περιορίσει τη λήψη κλινών από την Κλινική του για την νοσηλεία παθολογικών περιστατικών non- COVID-19, όταν τα διαθέσιμα με αυτόν τον χαρακτηρισμό κρεβάτια είχαν πλέον γεμίσει κατά τη διάρκεια της εφημερίας μού είπε: «εγώ τη δεκαετία του ’90 έκανα μετεκπαίδευση και δούλευα, εσείς πού ήσασταν». Αμέσως αντιλήφθηκα πως η ερώτηση ήταν ρητορική, γιατί όταν το ΑΜΚΑ προδίδει, η ερώτηση ασφαλώς και δεν αποδίδει. Μα η ουσία, όπως ένιωθα, δεν ήταν το πού βρισκόμουν τη συγκεκριμένη δεκαετία, αλλά το πού βρίσκομαι σήμερα και πώς ενεργώ για την επίλυση των θεμάτων του Νοσοκομείου.

Μία συχνή παρανόηση επομένως, ειδικά στο υγειονομικό σύστημα όπου οι αξίες του χαρακτήρα μας και της διαχείρισης που κάνουμε είναι άμεσα ορατές και έχουν επίδραση που μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα, είναι να συσχετίζουμε τους ανθρώπους που κατέχουν ιδιότητες με κάποιον άλλο ή με κάτι άλλο. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουμε αυτή την σύγκριση στην επαγγελματική μας πορεία. Και σ’ ένα ευρύτερα δυναμικό σύστημα εντυπώσεων καλούμαστε να αποδείξουμε πως δρούμε ανεξάρτητα.

Ωστόσο, καθώς οι γονείς μας είναι φάροι που ακτινοβολούν μέσα μας αλλά και έξω από εμάς, με την πορεία που έχουν καλύψει ώσπου να ξεκινήσουμε εμείς τη δική μας,  είναι, τουλάχιστον, άδικο να τοποθετούνται, από ορισμένους, ως το αποκορύφωμα κάθε προσπάθειάς μας σε όποια ηλικία και εάν αυτή γίνεται. Βεβαίως, η επαγγελματική τους επιτυχία δημιουργεί μια συνθήκη γνωριμίας μας και αποδοχής μας στους χώρους τους, όμως μαζί με αυτήν έρχονται και οι ευθύνες της συνέχισης του ονόματος, καθώς και της αναγνώρισης μιας ξεχωριστής προσωπικής πορείας. Και ευτυχώς, στην δική μου διαδρομή σπουδαίες προσωπικότητες με εμπιστεύτηκαν χωρίς να συσχετίσουν από πριν τα αποτελέσματα της δουλειάς μου.

Το δέντρο, όμως, το πελεκάς από κάτω προκειμένου να το ρίξεις. Έτσι και με τις προκαταλήψεις, η μεμονωμένη οπτική τους δίνει μια ανεπαίσθητη αίσθηση αποτυχίας και στιγματισμού, όμως η παρατεταμένη παρακολούθησή τους κάνει ορατό το βαθύ ρήγμα που δημιουργούν μέσα μας.

Τα μάτια, ωστόσο, λάμπουν καθώς τα κοιτούμε. Μοιάζουν σα βότσαλα που αντανακλούν όσους τους αντικρίζουν. Έτσι είμαστε οι άνθρωποι. Όσο πιο φωτεινοί εκείνοι που συσσωρεύουμε μέσα μας, τόσο μεγαλύτερη η αντανάκλαση. Όσο σκοτεινότεροι, τόσο το χρώμα της πέτρας χάνεται ακόμα και κάτω από το φως της ημέρας. Στόχος μου, λοιπόν, είναι οι σκιές στον καθρέφτη της σύγκρισης να χαθούν και να υπερισχύσει η αντανάκλαση των κόπων. Ελπίδα μου κάποια ημέρα, κάποια άλλη νέα γυναίκα, που ίσως με φωνάζει μαμά, να γράφει τις δικές της σκέψεις περήφανη για την σκυτάλη που έλαβε από την μητέρα της, αλλά απαλλαγμένη από κάθε σκιά που επιθυμεί να την προλάβει στο νήμα όποιας διαδρομής επιλέξει.

*Κλείνοντας, θέλω να ευχαριστήσω πολύ την Αγγελική για την συμπερίληψή μου στην στήλη της στην οποία έχουν προηγηθεί και έπονται ιστορίες αξιόλογων και επιτυχημένων γυναικών. Είναι σημαντική και αξιέπαινη η προσπάθειά της, αλλά κυρίως το παράδειγμά της, γιατί φωτίζει με λέξεις κάθε σκοτάδι σκέψης.