#NoFilter: Γιατί τα φίλτρα ομορφιάς είναι τόσο επιβλαβή για την ψυχική μας υγεία;

Στον εξιδανικευμένο κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, για αρκετούς από εμάς, η επιλογή του να χρησιμοποιήσουμε ένα φίλτρο ομορφιάς ή να επιδιορθώσουμε έστω και λίγο μια selfie πριν την κοινοποιήσουμε, έχει γίνει μια ανησυχητικά δεδομένη πραγματικότητα. Θα μπορούσε πλέον να θεωρηθεί ως μια τυπική κίνηση, όπως το να τσεκάρουμε τα μαλλιά μας πριν αποχωρήσουμε από το σπίτι το πρωί, αλλά στην ψηφιακή της εκδοχή. Σίγουρα, η επεξεργασία φωτογραφιών υπάρχει εδώ και χρόνια στα media και την έχουμε φάει με το κουτάλι, αλλά δεν ήταν ιδιαίτερα προσιτή ούτε εύκολα προσβάσιμη για τον καθένα. Δεν μπορούσαμε να δούμε τα μαγικά της αποτέλέσματα επάνω μας. Τώρα πλέον το μόνο που χρειαζόμαστε είναι το κινητό μας και μία εφαρμογή επεξεργασίας εικόνας, ή ακόμα πιο απλά μπορούμε με ένα «ταπ» στην οθόνη μας να μεταμορφωθούμε στην πιο «μοντελική» version του εαυτού μας μέσω των άπειρων φίλτρων ομορφιάς που διατίθενται ελεύθερα σχεδόν σε κάθε social πλατφόρμα.

Το τελευταίο διάστημα μάλιστα, έχει κάνει την εμφάνισή του στο TikTok το αμφιλεγόμενο φίλτρο «bold glamour» που, μέσω μιας νέας AI τεχνολογίας, προσαρμόζει με έναν τρομακτικά ρεαλιστικό τρόπο στα πρόσωπά μας τα πιο καλοσχηματισμένα φρύδια που είχαμε ποτέ, καταπληκτικά ζυγωματικά και γεμάτα χείλη. Εξαφανίζει όλους τους πόρους, αφαιρεί τα σπυράκια και κάνει παρελθόν κάθε ρυτίδα. Ένα σημαντικό ποσοστό της πλατφόρμας που δοκίμασε το συγκεκριμένο φίλτρο και σύγκρινε την επεξεργασμένη του μορφή με τη ρεαλιστική, εξέφρασε έντονα τον προβληματισμό του δηλώνοντας: «Φτάνει πια, αυτό δεν είναι καλό για την ψυχική μας υγεία» και «τα φίλτρα ομορφιάς σαν αυτό θα πρέπει να είναι παράνομα». Σας ακούγονται υπερβολικές οι παραπάνω δηλώσεις για ένα απλό φίλτρο του TikTok; Και όμως, τα συνεχώς επιταχυνόμενα επίπεδα της ψηφιακά πλασμένης τελειότητας, έχουν συνδεθεί άμεσα με ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη. Άλλο ένα ζήτημα, σύμφωνα με μια έρευνα του 2018 από το Journal of America Medicine, είναι ότι ένα σημαντικό ποσοστό που επισκέπτεται τους πλαστικούς χειρουργούς, αποζητά να αποκτήσει το φιλτραρισμένο πρόσωπό του.

Ακόμα και για αυτούς που δηλώνουν αντίθετοι ή πιστεύουν ότι απέχουν από όλο αυτό, ο καθημερινός καταιγισμός από εξωπραγματικές εικόνες που έστω και τυχαία μπορεί να δέχεται ένας χρήστης των social, δημιουργεί υποσυνείδητα μια φθορά στην υγιή αντίληψη που έχει για την εμφάνισή του. Ειδικά, μάλιστα, όταν οι θεατές των social media είναι παιδιά ή έφηβοι που ακόμα χτίζουν τις άμυνές τους στην πραγματικότητα που τους περιτριγυρίζει, τότε αυτομάτως γίνονται θύματα σε μια άνιση ψυχολογική μάχη. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του BBC, το 45% των κοριτσιών ηλικίας 11-16 χρονών χρησιμοποιούν τακτικά εφαρμογές ή φίλτρα για να δείχνουν πιο όμορφες, σύμφωνα πάντα με τα τελευταία πρότυπα.

Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, έρχεται πρόθυμα η γαλλική κυβέρνηση να αλλάξει τα δεδομένα, καθιστώντας υποχρεωτικό για τους influencers να επισημαίνουν τυχόν ρετουσάρισμα ή χρήση φίλτρων στις φωτογραφίες τους. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προτάθηκε από τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας, Bruno Le Mairie, και απώτερος σκοπός του είναι «να βοηθήσει στον περιορισμό των ψυχολογικών επιπτώσεων που δημιουργεί η χρήση φίλτρων, στην αυτοεκτίμηση των χρηστών του διαδικτύου». Και αυτή δεν είναι η πρώτη καταστολή της Γαλλίας ενάντια στα ψηφιακά εργαλεία που υποστηρίζουν τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς. Το 2017, η χώρα είχε προχωρήσει στην υποχρεωτική αναφορά του όρου «ρετουσαρισμένη φωτογραφία» σε οποιαδήποτε εμπορική εικόνα όπου το πρόσωπο ή το σώμα των μοντέλων έχει αλλοιωθεί. Αυτό όμως δεν ήταν ούτε κατά διάνοια αρκετό, διότι δεν άγγιξε το τεράστιο φάσμα των influencers και content creators που κινούν τα νήματα. Η θηλιά τώρα πρόκειται να σφίξει για κάθε φιγούρα που ασκεί δημόσια επιρροή. Σε περίπτωση που ψηφιστεί το νομοσχέδιο και κάποιος δεν ακολουθήσει τα όσα προβλέπει, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει μέχρι τα 30 χιλιάδες ευρώ, δύο χρόνια φυλάκισης και αναστολή δράσης από τα social media.

Διανύουμε μια εποχή που η προβολή και η πρόσβαση κάποιου στα social media είναι τόσο εύκολη, που ίσως πρέπει να σκεφτούμε κριτικά πώς θέλουμε να ασχοληθούμε μαζί της. Αν υπάρχει ένας υγιής τρόπος χρήσης των φίλτρων θα πρέπει να απαντάει στα παρακάτω ερωτήματα: «Γιατί το κάνω αυτό;», «Πώς μπορεί να με επηρεάσει;», «Πώς μπορεί να επηρεάσει τους άλλους ανθρώπους;». Κατά τη γνώμη μου, το νομοσχέδιο της Γαλλίας θα προσφέρει μεγάλη ανακούφιση στα άτομα που χρησιμοποιούν αυτές τις εικόνες ως την επιτομή της ομορφιάς. Και ναι, ο καθένας μπορεί να παρουσιάζει τον εαυτό του όπως θέλει, αλλά όταν ένα μη ρεαλιστικό πρότυπο έχει τη δύναμη να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους, τότε εκεί το φίλτρο πρέπει να μπει ελέγχοντας τι δημοσιεύει και τι αντίκτυπο μπορεί να έχει.