Tι σημαίνει να ενδυναμώνεσαι στις WOMENTORS

Θυμάμαι ακόμη την πρώτη φορά που συμπλήρωνα την αίτηση για το «WOMENTORS», το πρωτοπόρο πρόγραμμα που στοχεύει στην πολύπλευρη ενδυνάμωση νέων γυναικών μέσω εκπαίδευσης και ανάπτυξης ικανοτήτων. Ήταν Οκτώβρης του 2020 όταν μας το πρότεινε με την κολλητή μου, η φίλη μας από την Λάρισα, Δέσποινα Kαλούση που στην πορεία έγινε και leader μας. Ήμουν διστακτική στην αρχή και σκεφτόμουν «γιατί να ενδυναμωθώ», τι θα πάρω από όλο αυτό, δεν έχω χρόνο και άλλα πολλά που στριφογυρνούσαν για μέρες στο μυαλό μου. Συζητούσαμε μάλιστα στο chat με διάφορους φίλους μας άντρες και γυναίκες (όταν ξεκίνησα το πρόγραμμα ήταν η πρώτη του χρονιά και είχε ξεκινήσει ο covid) για την συμμετοχή μας στο πρόγραμμα και σε κάποια φάση ακούστηκαν οι φράσεις «Είστε φεμινίστριες» ή «Οι φεμινίστριες μισούν τους άντρες, μας μισείται και γίνεστε μέλη σε τέτοιες “οργανώσεις”» (φράσεις που ακούν καθημερινά οι περισσότερες γυναίκες ή έχουν ακούσει έστω και μια φορά στην ζωή τους). Δεν ξέρω αν θύμωσα ή απογοητεύτηκα περισσότερο με την στάση τους ήξερα όμως ότι θέλω να μάθω να απαντάω σε όλο αυτά με επιχειρήματα, οπότε η απάντηση ήταν «δεσμεύομαι να ενδυναμωθώ». 

Στις πρώτες διαδικτυακές συναντήσεις μας υπήρχε το άγχος της έκθεσης μπροστά σε τόσες ακόμη συνομήλικες ή και μεγαλύτερες γυναίκες. Δεν ήμουν από τις γυναίκες που είχε μόνιμα την κάμερα κλειστή αλλά κάποιες φορές επέλεγα απλώς να παρατηρώ. Αυτό άλλαξε περίπου από την 4^η συνάντηση μας και μετά που ανυπομονούσα να δω τις αφηγήσεις με τα inspirational video γυναικών σαν την Νικολέτα Πέτρογλου που είναι συγκυβερνήτης της Aegean και με πάθος διεκδίκησαν μια καθημερινότητα που αγαπούν. Ήθελα να συμμετέχω επίσης στις συζητήσεις με μέντορες που διαθέτουν γνώση και εμπειρία σε διάφορους τομείς και απαντούν στα ερωτήματα μας, στις συζητήσεις με τις leaders, στα role play και δεν ήταν λίγες οι στιγμές που συγκινήθηκα μπροστά στην κάμερα. Στιγμές που γυναίκες νοητά γύρω μου παραδέχονταν την δική τους αλήθεια, γυναίκες που ακουγόταν για πρώτη φορά, γυναίκες που είχαν κακοποιηθεί ή αναγνώριζαν πρώτη φορά τα δικά τους ψυχικά σημάδια και ύψωναν την φωνή τους για αυτές και μόνο. Σκεφτόμουν πως θέλω να υπερασπιστώ τα δικαιώματα μου, να διεκδικήσω τα θέλω μου, να μάθω περισσότερο ποια είμαι και όχι να με ορίζουν οι άλλοι.

Συμμετείχα σε σεμινάρια ενδυνάμωσης και αναπτύξαμε τις ατομικές και κοινωνικές μας δεξιότητες, όπως την αυτοεκτίμηση, τη στοχοθεσία, την ψυχική ανθεκτικότητα και την παρρησία, μάθαμε να διαπραγματευόμαστε και να διεκδικούμε, να καταπολεμούμε στερεότυπα, να εναρμονίζουμε την προσωπική με την επαγγελματική μας ζωή, θωρακίζοντας ταυτόχρονα την υγεία και τον εαυτό μας  απέναντι σε κάθε μορφή διακρίσεων, βίας και παρενόχλησης. Προετοιμαστήκαμε για την αγορά εργασίας και για τη συμμετοχή σε κέντρα πολιτικού σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων και μάθαμε την αξία της πολιτειότητας, της έγκυρης και υπεύθυνης δημόσιας τοποθέτησης και δράσης, αλλά και το πώς μπορεί μια επιχειρηματική μας ιδέα να αποκτήσει σάρκα και οστά. Ενδεικτικά μερικά από αυτά ήταν το «Καλλιέργεια ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων(καλλιέργειας της αυτοεκτίμησης, της ψυχικής ανθεκτικότητας, της επίτευξης στόχων, της ενσυναίσθησης, της ηγεσίας, της διαπραγμάτευσης, της παρρησίας κ.ά.), «Η υγεία της γυναίκας», «Στερεότυπα – Εναρμόνιση προσωπικής και επαγγελματικής ζωής», «Η γυναίκα στο εργασιακό περιβάλλον – πρόσβαση σε υψηλόβαθμες θέσεις», «Καλλιέργεια της επιχειρηματικής σκέψης – start-ups», «Συμμετοχή στην πολιτική – Η γυναίκα ως ενεργή πολίτης» κ.ά και έτσι, άρχισα να μαθαίνω τα δικαιώματα μου, ένα προς ένα. Σε μια χώρα που βρίσκεται σταθερά από το 2013 στην τελευταία θέση της ΕΕ-28 όσον αφορά στον δείκτη ισότητας φύλων, για μένα και για κάθε γυναίκα εκεί ήταν όλα αυτά άκρως κατατοπιστικά. 

Παράλληλα, λάβαμε καθοδήγηση και συμβουλές για το πώς να διαμορφώσουμε το επαγγελματικό μας προφίλ και να αναπτύξουμε την καριέρα μας, συμμετείχαμε σε δραστηριότητες καλλιέργειας της επιχειρηματικής σκέψης, ενημερωθήκαμε σχετικά με την πρόσβαση σε υψηλόβαθμες θέσεις και σε κέντρα λήψης αποφάσεων. Παρακινηθήκαμε ώστε να συμμετέχουμε στην πολιτική, ενημερωθήκαμε για το πώς μπορούμε ως πολίτες να επηρεάσουμε τις αποφάσεις που μας αφορούν και να κάνουμε τη διαφορά αναλαμβάνοντας δράση στο κοινωνικό, ακόμα και στο παγκόσμιο περιβάλλον. Ασχοληθήκαμε με θέματα στοχοποίησης και θυματοποίησης της γυναίκας, με τη βία κατά των γυναικών, και ενημερωθήκαμε για το θεσμικό πλαίσιο, τους μηχανισμούς και τις οργανώσεις και δομές υποστήριξης της γυναίκας.

Συμμετείχαμε σε δράσεις mentoring, αξιοποιώντας την πλατφόρμα των 100 mentors, όπου έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τα ερωτήματά τους σε γυναίκες και άντρες από όλον τον κόσμο, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ποικίλους τομείς. Αντίστοιχα, παρακολουθώντας τις βιντεο-αφηγήσεις γυναικών που έχουν επιτύχει και διακριθεί σε διάφορους τομείς (επιστήμες, πολιτική, κοινωνία, τέχνες, αθλητισμός κ.ά.) ή που έχουν υπερβεί στερεότυπα σε τομείς, όπως η εναρμόνιση προσωπικού-επαγγελματικού χρόνου ή που έχουν υποστεί βία, οι νέες γυναίκες συζητούν σύγχρονα και ασύγχρονα μέσα στις ομάδες τους, αλλά και στον κοινωνικό τους περίγυρο, ενισχύοντας έτσι την ενημέρωση και τον προβληματισμό σχετικά με τις ανισότητες και τα στερεότυπα φύλου. Τις αφηγήσεις αυτές τις έχουν παρακολουθήσει μέχρι σήμερα 47.600 άτομα.

Την Τετάρτη 7 Ιουνίου στις 20.00 βρεθήκαμε στο Roof Garden του ξενοδοχείου The Modernist γνωρίζοντας επιτέλους από κοντά αρκετές από εκείνες τις φανταστικές γυναίκες που ήταν leader μας και τις μέντορές τους, που μοιράστηκαν μαζί μας το βίωμά τους, αλλά κυρίως την υπόσχεσή τους προς τις υπόλοιπες γυναίκες. Η Εύα, η Μαργαρίτα, η Σοφία, η Λία, η Δέσποινα και η Μαρία, ήταν 6 μόνο από τις 262 νέες οι οποίες εκπαιδεύτηκαν για να αναλάβουν ηγετικό ρόλο, οργανώνοντας μέσα σε 2 έτη σειρά σεμιναρίων ενδυνάμωσης για 50 νέες γυναίκες η καθεμία, και δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό ένα πανελλαδικό δίκτυο 14.315 γυναικών 18-35 ετών μέσα σε 3 χρόνια. 'Ηταν όλες εκεί γεμάτες χαμόγελα με το ίδιο κοινό όραμα: τη σφαιρική τους ενδυνάμωση προκειμένου να συμμετέχουν ισότιμα στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή στο minimal, κομψό και κοσμοπολίτικο Roof Garden. 

Τι είναι το WOMENTORS

Οι γυναίκες αποτελούν το 51% του παγκόσμιου πληθυσμού, με ανάλογο μερίδιο στη χώρα μας. Σε μια ισότιμη κοινωνία θα έπρεπε η συμμετοχή σε όλους τους τομείς δραστηριότητας να μοιράζεται δίκαια και σχετικά ισομερώς. Τα πράγματα όμως απέχουν σημαντικά από το ιδανικό σενάριο. Ο Ευρωπαϊκός Δείκτης Ισότητας Φύλων για το 2022 κατατάσσει -επί 10^η συνεχή χρονιά- την Ελλάδα στην τελευταία θέση της ΕΕ-28.  Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι αισθητά χαμηλότερο από εκείνο των αντρών και  οι μηνιαίες τους αποδοχές για ίση εργασία κατά 15% χαμηλότερες. Το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία της μητρότητας δεν εφαρμόζεται πάντα και καταγράφονται διακρίσεις σε βάρος εγκύων ή γυναικών με οικογενειακές υποχρεώσεις, ειδικά σε υψηλόβαθμες θέσεις. Η συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι πολύ περιορισμένη. Μόλις μία στους 4 βουλευτές είναι γυναίκα. Τα ποσοστά επιστημόνων και μηχανικών στους τομείς υψηλής τεχνολογίας είναι 79% για τους άντρες και 21% για τις γυναίκες. Η μη αμειβόμενη εργασία στο πλαίσιο της φροντίδας της οικογένειας διογκώνεται και δυσχεραίνεται η εναρμόνιση επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής της γυναίκας. Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας αναφέρουν ότι το 30% των γυναικών διεθνώς έχουν υποστεί στη διάρκεια της ζωής τους σωματική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους. Παράλληλα, έχει ήδη αποτυπωθεί στατιστικά η συγκριτικά πολύ υψηλότερη αρνητική επίδραση του COVID-19 στις γυναίκες, π.χ. σε θέματα, βίας, ανεργίας, εναρμόνισης του χρόνου, υγείας κ.ά.

Γι αυτό και το WOMENTORS είναι ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην πολύπλευρη ενδυνάμωση νέων γυναικών μέσω εκπαίδευσης και ανάπτυξης ικανοτήτων για μεγαλύτερη συμμετοχή, λήψη αποφάσεων, δύναμη και δράση, ώστε να αναλάβουν τον πλήρη έλεγχο της ζωής τους σε σχέση με την οικονομική τους δραστηριότητα, το δημόσιο/πολιτικό χώρο που έχουν στη διάθεσή τους, την εναρμόνιση του επαγγελματικού με τον προσωπικό χρόνο, τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους στην εργασία και σε όλους τους τομείς της ζωής και την υγεία τους.

Κεντρικός άξονας του προγράμματος είναι τα σεμινάρια ενδυνάμωσης. Aρχικά ήταν να διεξαχθούν σε 4 δια ζώσης ημερίδες που θα προσφέρονταν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, όμως λόγω της πανδημίας χρειάστηκε να γίνουν προσαρμογές, ώστε το πρόγραμμα να προσφερθεί διαδικτυακά. Έτσι, διαμορφώθηκε μία σειρά 9 διαδικτυακών σεμιναρίων που έχουν συμμετοχικό και διαδραστικό χαρακτήρα και καλύπτουν ένα ευρύ θεματικό φάσμα. Κατά το ακαδ. έτος 2022-23 άρχισαν να πραγματοποιούνται τα σεμινάρια του WOMENTORS δια ζώσης στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τον Πειραιά, τα Γιάννενα, τον Βόλο, τη Μυτιλήνη, την Κομοτηνή, την Αλεξανδρούπολη και την Άνδρο, με τη μορφή 4 ημερίδων, ενώ παράλληλα συνέχισε η εξ αποστάσεως προσφορά τους για τις γυναίκες που δεν ήταν σε θέση να βρίσκονται στις πόλεις όπου γίνονταν τα σεμινάρια ή που απλά προτίμησαν τη διαδικτυακή εκδοχή.

WOMENTORS: Η ενδυνάμωση νέων γυναικών ως απάντηση στις ανισότητες
Ένα πολύ σημαντικό σκέλος του WOMENTORS είναι η καλλιέργεια της ηγεσίας. Η ηγεσία περιλαμβάνεται στα σεμινάρια που παρακολουθούν όλες οι γυναίκες. Όμως, 262 νέες γυναίκες ακολουθούν ειδική εκπαίδευση στην ηγεσία, αναλαμβάνοντας ρόλο leader. Οι leaders του WOMENTORS είναι νέες γυναίκες από διάφορα μέρη της Ελλάδας, με διαφορετικά προσόντα και εμπειρίες, εργαζόμενες, φοιτήτριες, νέες μητέρες κ.ά., οι οποίες εκπαιδεύονται και παράλληλα ασκούνται επί 2ετία στην ηγεσία, ενδυναμώνοντας νέες γυναίκες σε ομάδες των 25 κατ΄ έτος, αξιοποιώντας τη μεθοδολογία και τα εργαλεία του WOMENTORS, καθώς και ειδικές οδηγίες, ώστε να εισηγούνται και να συντονίζουν ομαδικές βιωματικές δράσεις. Αυτό συμβαίνει υπό την διακριτική και διαρκή καθοδήγηση, συμβουλευτική υποστήριξη και εποπτεία της Συντονίστριάς τους, η οποία είναι παρούσα για να βοηθήσει, αν και όποτε χρειαστεί. Ο ρόλος της συντονίστριας είναι κομβικός, καθώς εκείνη βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τις νέες γυναίκες, εμπνέοντας, καθοδηγώντας, συμβουλεύοντας και συντονίζοντας τη δράση τους. Το WOMENTORS είναι το πρώτο πρόγραμμα στην Ελλάδα που εκπαιδεύει σε θέματα ηγεσίας, περιλαμβάνοντας ως μέρος της εκπαίδευσης την άσκηση σε πραγματικές συνθήκες. Το κλειδί για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος, δεν είναι άλλο από τη μεθοδολογία ενδυνάμωσης, η οποία εδραιώνεται στην αναπτυξιακή φύση του ανθρώπου και σε ένα σύνθετο και συμπαγές οργανωτικό πλαίσιο.

Το WOMENTORS έρχεται να ενδυναμώσει τη γυναίκα επενδύοντας στη δύναμή της. Eκτός από πρόγραμμα ενδυνάμωσης αποτελεί και ένα δίκτυο γυναικών που αλληλοεπιδρούν δημιουργικά. Στη διάρκεια μιας ακαδ. χρονιάς που οι γυναίκες συμμετέχουν στα σεμινάρια, έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται στις διάφορες ομάδες, ενισχύοντας έτσι τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις αλλά και την αίσθηση και συνοχή του πανελλαδικού δικτύου γυναικών που δημιουργείται σταδιακά. Το δίκτυο αυτό θα μπορούσαμε να το απεικονίσουμε με ομόκεντρους κύκλους. Στον εσωτερικό κύκλο βρίσκονται η ομάδα έργου και η επιστημονική ομάδα του WOMENTORS^. στον επόμενο κύκλο βρίσκονται οι εισηγήτριες και εισηγητές των σεμιναρίων που συμπληρώνουν το έργο της επιστημονικής ομάδας, οι μέντορες και τα άτομα που συμμετέχουν στις βιντεο-αφηγήσεις και οι 23 περιφερειακές συντονίστριες του προγράμματος^. στον επόμενο κύκλο βρίσκονται 262 νέες γυναίκες, που είναι οι leaders του WOMENTORS και στον εξωτερικό βρίσκονται οι σχεδόν 14.315 νέες γυναίκες που συμμετέχουν στα σεμινάρια ενδυνάμωσης. Η γνώση διαχέεται από το κέντρο προς τα έξω.

Παρέμβαση στο σχολείο: Η αλλαγή ξεκινά από νωρίς 
Τα θέματα ισότητας αφορούν στον ίδιο βαθμό όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το φύλο ή άλλα χαρακτηριστικά τους και για τον λόγο αυτό θα έπρεπε να τα προσεγγίζουμε με τρόπο ενιαίο και συστηματικό για κορίτσια και αγόρια, από τη στιγμή της γέννησης, στο πλαίσιο της οικογένειας αλλά και μέσω της τυπικής εκπαίδευσης, από την προσχολική έως τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε να μη χρειάζονται παρεμβάσεις σαν αυτή του WOMENTORS σε μεταγενέστερη ηλικία. Επειδή όμως αυτό δεν συμβαίνει, φτάνει ένα μεγάλο μερίδιο γυναικών και αντρών στην ηλικία των 18 ετών να έχουν αποδεχτεί ή υιοθετήσει -συνήθως υποσυνείδητα- απόψεις, στάσεις και συμπεριφορές συμβατές με το περιβάλλον των ανισοτήτων και διακρίσεων στο οποίο καλούνται να δραστηριοποιηθούν στον ιδιωτικό και στο δημόσιο βίο τους. 

Η παρέμβαση σε αυτά τα πρώτα χρόνια μπορεί και πρέπει να γίνει μέσα στο σχολείο, το οποίο δυστυχώς ακόμα συντηρεί και αναπαράγει στερεότυπα. Χρειάζεται να αναπτυχθεί περιεχόμενο και μεθοδολογία για όλες τις ηλικίες των μαθητριών και μαθητών και η εισήγηση των θεμάτων αυτών να γίνει από κοινού σε κορίτσια και αγόρια. Το Ίδρυμα Λαμπράκη δημιούργησε το «Έλα στη θέση μου!», ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθήτριες και μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο στοχεύει στην αρχική ενημέρωση των παιδιών για τις ανισότητες και τα στερεότυπα φύλου και στην υποστήριξή τους ώστε να κατανοήσουν τις υφιστάμενες ανισότητες, να διερευνήσουν και ανιχνεύσουν τα δικά τους στερεότυπα, να μπουν το ένα στη θέση του άλλου μέσα από ομαδοσυνεργατικές, βιωματικές και μαθητοκεντρικές δραστηριότητες και να προσεγγίσουν κριτικά το ζήτημα της ισότητας των φύλων και του ρόλου και της ευθύνης του καθενός και της καθεμιάς μας στην άρση των ανισοτήτων και των διακρίσεων. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και υλοποιείται στα σχολεία από το σχολ. έτος 2021-22 με τη συμμετοχή μέχρι σήμερα περισσότερων από 14.106 μαθητών και μαθητριών από όλη τη χώρα και από ελληνικά σχολεία του εξωτερικού. Επιπλέον της εφαρμογής του προγράμματος σε συγκεκριμένα σχολεία με τη συστηματική υποστήριξη, επιμόρφωση και εποπτεία από το Ίδρυμα Λαμπράκη, το «Έλα στη θέση μου!» εντάχθηκε επιπρόσθετα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του γυμνασίου, όπου μπορεί διδάσκεται ως κατ’ επιλογήν εργαστήριο, αυξάνοντας έτσι δραστικά και σε βάθος χρόνου τον αριθμό των ωφελούμενων, αλλά και τη βιωσιμότητά του.

Υλοποίηση – χρηματοδότηση
Το έργο WOMENTORS υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης το Ίδρυμα Λαμπράκη και εταίρο την οργάνωση «Αποστολή άνθρωπος». Το Ίδρυμα Λαμπράκη, που διαθέτει υψηλή τεχνογνωσία σε θέματα παιδείας και δια βίου μάθησης, αλλά και στην ανάπτυξη προγραμμάτων και δικτύων εθνικής εμβέλειας, ανέλαβε τον σχεδιασμό του προγράμματος, την ανάπτυξη της μεθοδολογίας και του περιεχομένου του και τον συντονισμό και την εποπτεία της εφαρμογής του. Η οργάνωση «Αποστολή Άνθρωπος» ανέλαβε την ανάπτυξη του περιεχομένου που συνδέεται με την ενδυνάμωση στα θέματα υγείας, στα οποία και εξειδικεύεται.

Το πρόγραμμα Active citizens fund (ACF), ύψους € 12εκ, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως ΕΕΑ Grants.

Το πρόγραμμα ACF στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.

Η συμμετοχή για μένα στην άρση των ανισοτήτων φύλου ήταν μονόδρομος, διεκδικώντας τον χώρο μου αξιοκρατικά, δημοκρατικά και δυναμικά. Το σίγουρο είναι ότι το WΟΜΕΝΤΟRS έβαλε το λιθαράκι του να αλλάξει και την δική μου ζωή με έναν παράξενο τρόπο. Να με κάνει πιο δυνατή, να με βοηθήσει να αφήσω πίσω μια δουλειά που σίγουρα δεν μου άξιζε, να κυνηγήσω τα όνειρα μου και να αφήσω μια πόλη που περιόριζε τις ευκαιρίες μου για να δημιουργήσω τον δικό μου κόσμο πιο κοντά σε μένα. Είμαι μια από τις 14.315 γυναίκες που όλα αυτά τα χρόνια δώσαμε την υπόσχεση ότι το όνειρο με το οποίο ξεκινήσαμε στο πρόγραμμα, θα το πραγματοποιήσουμε τόσο για τον εαυτό μας όσο και για άλλες γυναίκες της γενιάς μας και δεσμεύομαι ακόμη να το τηρήσω!