Ιωάννα Δρέττα: Κλείνω τα αυτιά μου και δουλεύω για τον στόχο μου

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Ιωάννας Δρέττα (Πρόεδρος Marketing Greece, πρ. Υπουργός Τουρισμού)

Στις 26 Μαΐου το μεσημέρι, είχα τη χαρά και την τιμή να μπω στο Προεδρικό Μέγαρο συνοδευόμενη από τον σύζυγό μου για να ορκιστώ Υπουργός Τουρισμού στην Υπηρεσιακή Κυβέρνηση Σαρμά. Ο σύζυγός μου κατευθύνθηκε προς τον χώρο των συγγενών κι εγώ μπήκα στην κυρίως αίθουσα. Χαιρέτησα τους υπουργούς που είχαν προηγηθεί και στάθηκα στην σειρά, πρώτη. Πλην δύο-τριών οι υπόλοιποι δεν ήμασταν αναγνωρίσιμοι στο ευρύ κοινό, οπότε με ευγένεια και κάποια αμηχανία χαιρετιόμασταν μεταξύ μας χωρίς να αναγνωρίζουμε πρόσωπα. Ο επόμενος που ήρθε, ξεκίνησε επίσης ευγενικά να χαιρετάει έναν-έναν τους παρατεταγμένους Υπουργούς. Εμένα με πέρασε. Όταν ήρθε η σειρά μου, απλά έφυγε. Φαντάζομαι θεώρησε πως εργαζόμουν για την εθιμοτυπία του Μεγάρου ή πως ήμουν σύζυγος κάποιου άλλου υπουργού. Γέλασα πολύ από μέσα μου.

Μεγάλωσα σε ένα σπίτι χωρίς ίχνος διάκρισης από τους γονείς μου μεταξύ εμένα και του λίγο μικρότερου αδερφού μου. Δεν άκουσα ποτέ την ατάκα «εσύ είσαι κορίτσι». Οι απαιτήσεις, οι προσδοκίες, τα όνειρα, οι ελευθερίες και οι περιορισμοί ήταν ακριβώς οι ίδιοι για εμάς. Ταυτόχρονα, πήγαινα σε σχολείο θηλέων, όλα τα σχολικά χρόνια στο εξοχικό έτυχε να είμαι σε αμιγώς αγορίστικη παρέα, σπούδασα στο πολυτεχνείο, στο μεταπτυχιακό στην Αγγλία ήμουν το μοναδικό κορίτσι. Το «τσιπάκι» του σεξισμού δεν μπήκε ποτέ στον εγκέφαλό μου, δεν τον είχα βιώσει, δεν ήξερα να τον αναγνωρίζω τριγύρω.

Βγήκα στην αγορά εργασίας και ανέλαβα ευθύνες νωρίς, με την αξία μου. Πίστευα πως έχω να παλέψω μόνο «το νεαρό της ηλικίας μου» στους κυρίως ανδροκρατούμενους χώρους όπου εργαζόμουν. Εκεί απέδιδα τη διάκριση. Είμαι μικρή, έλεγα, και δε με εμπιστεύονται οι γύρω μου. Αλλά είχα τρομερό κίνητρο μέσα μου και πειθώ. Επέμενα και τα κατάφερνα. Πέρασαν χρόνια για να μου ανοίξουν τα μάτια, για να καταλάβω πως εκτός από ηλικιακή διάκριση, σαφώς υπήρχε και διάσταση σεξισμού.

Ποια από εμάς, δεν έχει κάτσει σε ένα τραπέζι συνεργασίας, να πει την άποψή της, κανείς να μην αντιδράσει και λίγο αργότερα που ένας άντρας θα πει ακριβώς το ίδιο να αποκομίσει εγκωμιαστικά σχόλια; Συμβαίνει, σε σημείο κωμικό. Έχω πολλές ιστορίες να πω, κάποιες από αυτές ακραίου σεξισμού. Δεν τις μοιράζομαι συχνά, με αυθυποβάλλουν, με θυματοποιούν και δεν το δέχομαι. Τουλάχιστον δεν τις μοιράζομαι όσο συμβαίνουν. Κλείνω τα αυτιά μου και δουλεύω για το στόχο μου. Δεν αφήνω τα περιστατικά να απορροφήσουν την ενέργειά μου. Σίγουρα, ως γυναίκα, χρειάζεται να καταβάλω μεγαλύτερη προσπάθεια σε σχέση με ένα άντρα με παρόμοια χαρακτηριστικά, για να φτάσω στον στόχο μου.

Το ότι σε προσωπικό επίπεδο παίρνω μια απόσταση από τα γεγονότα, ώστε να μπορώ να προχωράω τους στόχους μου, δε σημαίνει πως παράλληλα, δεν προσπαθώ για ένα δικαιότερο περιβάλλον εργασίας. Μιλάω δημοσίως και ιδιωτικά στον κοινωνικό μου κύκλο για αυτά τα ζητήματα, προσπαθώ να καταδείξω τις κακές πρακτικές και να ρίξω φως στις καλές. Χωρίς να έχω εντρυφήσει επιστημονικά στο κοινωνιολογικό αυτό ζήτημα, βιωματικά, αυτές είναι κάποιες σκέψεις μου:

• Οι περισσότερο συμπεριληπτικές ομάδες, παράγουν καλύτερα αποτελέσματα. Δεν το λέω εγώ, το λένε οι σχετικές μελέτες. Άρα είναι συμφέρον για τις ομάδες να συμπεριλαμβάνουν διαφορετικές φωνές.
• Το πρόβλημα ξεκινά νωρίς, με τα παιχνίδια για αγόρια ή κορίτσια. Και φυσικά το οικογενειακό περιβάλλον, που βάζει ή όχι φραγμούς στα όνειρα και τις επιθυμίες. Λέω συχνά, πως αν θέλουμε εργασιακά περιβάλλοντα με περισσότερες γυναίκες, πρέπει να ξεκινήσουμε και από το να εκπαιδεύσουμε τις μαμάδες που τις μεγαλώνουν.
• Προσωπικά, δεν βίωσα συμπαράσταση ή υποστήριξη στη δουλειά μου από γυναίκες. Αντίθετα, έχω περιστατικά σοβαρού σεξισμού να διηγηθώ. Αυτή είναι η προσωπική μου κατάθεση, δεν ξέρω αν είναι γενικό, αλλά σίγουρα αποτελεί λόγο για μένα να φροντίζω να είμαι πηγή έμπνευσης και αποκούμπι για νέα κορίτσια.
• Η χειρότερη ένδειξη του πού βρισκόμαστε ως κοινωνία στο θέμα αυτό είναι πως συχνά αγνοούμε την ύπαρξή του. Έχω πολλές φορές νιώσει άσχημα όταν σε μια σχετική αναφορά μου η αντίδραση είναι «έλα μωρέ, ιδέα σας είναι».
• Από την άλλη, χρειάζεται «αντίσταση» για να μη σε καταπιούν τα περιστατικά και γίνουν από μόνα τους αυτοεκπληρούμενη προφητεία και τροχοπέδη για την προσωπική ανάπτυξη της κάθε μίας μας.
• Κανείς, ούτε άντρας ούτε γυναίκα, δεν έχει ανοσία στην στερεοτυπική αντιμετώπιση καταστάσεων. Χρειάζεται κανείς να είναι σε εγρήγορση, για να μην ενσωματώσει τα χαρακτηριστικά ενός πιθανώς τοξικού περιβάλλοντος, άθελά του, σε εκφράσεις και συμπεριφορές.
• Στην εποχή του ΕSG, το να μπαίνουν γυναίκες στα Διοικητικά Συμβούλια εταιρειών και να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης τις οποίες αξίζουν είναι στοιχειώδες. Συμπεριληπτική εργασία είναι για παράδειγμα η υποστηριζόμενη εργασία προς όφελος της εταιρείας και των ατόμων με αναπηρία (πχ άτομα με λιγότερο ή περισσότερο λειτουργικό αυτισμό).

Ο σεξισμός στον επαγγελματικό χώρο είναι ένα θέμα που πονάει όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται στον επαγγελματικό στίβο. Η κάθε μία το χειρίζεται με την ψυχραιμία, τη στωικότητα, τη διεκδικητικότητα που αντέχει να δείχνει. Δεν υπάρχουν συνταγές επιτυχίας και είναι βέβαιο πως η εμπειρία είναι από μόνη της ένα όπλο επιβίωσης. Το ζήτημα όμως ευρύτερα των διακρίσεων και των στερεότυπων στην εργασία είναι ζήτημα κινητοποίησης όλου του διατιθέμενου δυναμικού της κοινωνίας, άρα ζήτημα κατεξοχήν οικονομικό. Στις εποχές που ζούμε, ως κοινωνία, δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήνουμε κανέναν εκτός της προσπάθειας.