Καλλιρρόη Σκλιοπίδου: «Μην κοιτάς τα αγόρια. Εσύ είσαι κορίτσι»

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά.
Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Καλλιρρόης Σκλιοπίδου (Αρχιτέκτων Μηχανικός).

Μεσαίο παιδί μιας οικογένειας, έμαθα να συμπιέζομαι, να προσαρμόζομαι και στη συνέχεια αενάως να διεκδικώ τον χώρο μου.

Από την κοιλιά ακόμη της μητέρας μου βίωσα τη διάκριση των δύο φύλων. Βάσει των προγνωστικών του σογιού μας και του σουβλερού σχήματος της κοιλιάς της εγκύου, όφειλα να γεννηθώ αγόρι, ώστε να υπάρξει «διάσωση» του επιθέτου της οικογενείας. Μεγάλη απογοήτευση βίωσαν οι γονείς και οι συγγενείς, όταν γεννήθηκε ένα ακόμη κορίτσι. (Ευτυχώς το τρίτο παιδί της οικογένειάς μας γεννήθηκε αγόρι).

Τόσο στην οικογένεια της μητέρας μου όσο και του πατέρα μου οι γυναίκες έχουν ηγετικό ρόλο. Στην οικογένεια της μητέρας μου, ωστόσο, διαπιστώνει κανείς μια ιδιαίτερη φροντίδα και αδυναμία των γονιών προς το αγόρι της οικογένειας, πράγμα το οποίο επαναλαμβάνεται και στη δική μας οικογένεια. Από μικρή θυμάμαι να γκρινιάζω στη μητέρα μου: «Αμάν πια, όλο ο γιος σου και ο γιος σου!».

Στην εφηβεία δεν μπορούσα να αποδεχτώ τα στενά χρονικά περιθώρια βραδινής εξόδου. Οι συμμαθητές και οι φίλοι γύριζαν ό,τι ώρα ήθελαν το βράδυ, ενώ τα κορίτσια είχαμε πάντα τον νου μας στο ρολόι. Διαφωνούσαμε διαρκώς με τους δικούς μου, αλλά η απάντηση ήταν κάθε φορά η ίδια εκνευριστική φράση: «Μην κοιτάς τα αγόρια. Εσύ είσαι κορίτσι».

Στο τέλος της Α’ Λυκείου συνειδητοποίησα ότι η κατεύθυνση σπουδών που είχαν επιλέξει για εμένα οι δικοί μου, δεν μου ταίριαζε. Πήγα, λοιπόν, κι εγώ μόνη μου στις αρχές της Β’ Λυκείου και δήλωσα άλλη, πιο απαιτητική κατεύθυνση. Γυρίζοντας στο σπίτι απλά το ανακοίνωσα, φέρνοντάς τους προ τετελεσμένου. Προς μεγάλη μου έκπληξη δεν υπήρξε καμία αντίδραση ή αντίρρηση.

Ως φοιτήτρια, πλέον, στο τμήμα Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ., διαπίστωσα ότι στη σχολή μου σπούδαζε πλήθος γυναικών, σε αντίθεση με τις λοιπές πολυτεχνικές σχολές. Ακολούθησαν δημιουργικά, όμορφα χρόνια σπουδών, μία υποτροφία, ένα πτυχίο με άριστα, ένα απαιτητικό μεταπτυχιακό στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της σχολής. Εκείνη την περίοδο συναντήθηκα και συνεργάστηκα με εξαιρετικούς επιστήμονες και ενδιαφέρουσες προσωπικότητες που σημάδεψαν τα επαγγελματικά μου βήματα και οι δεσμοί που αναπτύχθηκαν τότε αποδείχτηκαν σχέσεις ζωής.

Μετά από έναν χρόνο εργασίας μου στον ιδιωτικό τομέα, προχώρησα στη σύσταση γραφείου με 4 ακόμη μηχανικούς. Τα στελέχη του γραφείου ήταν 4:1, τέσσερις άντρες και μία γυναίκα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πόσο ικανοποιήθηκα όταν χρειάστηκε να αξιολογηθούμε από εξωτερικό φορέα και μετά από τρίωρη αξιολόγηση η καταλληλότερη κρίθηκα εγώ για να ηγηθώ της ομάδας των 5 σε άνοιγμα προς νέο τομέα. Χαρά με γέμιζαν για χρόνια και τα μονίμως μόνο εγκωμιαστικά σχόλια των συνεργατών για εμένα στις εσωτερικές αξιολογήσεις του γραφείου. Τη στιγμή, όμως, που τους ανακοίνωσα ότι σκοπεύω να παντρευτώ με στόχο ένα παιδί, το κλίμα μονομιάς άλλαξε και ένιωσα εγκλωβισμένη σε αρένα. Τα σχόλια που εισέπραξα ήταν απόλυτα αρνητικά.

Άντρας #1: «Καλά, τώρα βρήκες που έχουμε τόση δουλειά!».
Άντρας #2: «Και ποιος θα σε βοηθήσει με το μεγάλωμα του παιδιού;».
Άντρας #3: «Εμείς, αν καταφέραμε να έχουμε παιδιά, είναι γιατί είμαστε άντρες!».

Φεύγοντας από το γραφείο και έχοντας ακόμη τα λόγια τους να ηχούν στα αυτιά μου, το πλαίσιο συνεργασίας μου ήταν πλέον σαφές. Τηλεφώνησα αμέσως σε μια φίλη μου που έψαχνε από καιρό παρέα για ένα ταξίδι μακρινό, όνειρο της ζωής της. «Υπολόγισέ με», της είπα, «φεύγουμε όποτε θες». Ενημέρωσα στη συνέχεια με ένα τυπικό e-mail για την απουσία μου και σε σύντομο χρονικό διάστημα αποσχίστηκα από το γραφείο. Μαζί με το ταξίδι ήρθε και το επόμενο επαγγελματικό βήμα.

Έχτισα από το μηδέν, ξανά, ένα νέο δικό μου γραφείο σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι άνθρωποι έχουμε απίστευτα αποθέματα ενέργειας και δυνατό ένστικτο επιβίωσης. Θυμάμαι σαν τώρα, που χρειάστηκε για ένα σημαντικό έργο δημοσίου να μεταβώ σε μεγάλο ελληνικό νησί. Από την ώρα που προσγειώθηκα και σε όλη τη διάρκεια της αυτοψίας άκουγα την ίδια ερώτηση: «Καλά, μόνη σας ήρθατε από τη Θεσσαλονίκη; Ασυνόδευτη;». «Μα, ναι», απαντούσα, «εγώ είμαι η μελετήτρια». Τα πρώτα 45 λεπτά δεν με κοιτούσαν καν στα μάτια. Όσο περνούσε η ώρα, προσπαθούσα -και το κατάφερα στο τέλος- να τους πείσω με τον λόγο μου να εκτιμήσουν τις γνώσεις μου και να με εμπιστευτούν. Το αστείο είναι ότι με την περάτωση του έργου μού πρότειναν να με χρίσουν επίτιμη δημότη! 

Σε μια άλλη περίπτωση, ο προϊστάμενος τεχνικής υπηρεσίας και η επιβλέπουσα μελέτης παρουσίαζαν εμφανή δείγματα σεξισμού. Συμπαθούσαν και εμπιστευόντουσαν μόνο ανδρικές φιγούρες ως συνεργάτες. Δεν ήρθα σε ευθεία αντιπαράθεση μαζί τους από επαγγελματισμό και επέλεξα να «πάω με το κύμα» σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή να συνοδεύομαι παντού από τον άντρα μου. Παρέμενα η μελετήτρια, αλλά αυτοί λογοδοτούσαν μόνο στην αντρική φιγούρα.

Θα κλείσω με την εμπειρία μου από τον εκκλησιαστικό κύκλο, από τον οποίο έχω άριστες συνεργασίες, εντυπώσεις και προσωπικές αναμνήσεις. Ομολογώ ότι για χρόνια αγνοούσα τη μεγάλη τιμή που μου έκαναν και την ξεχωριστή θέση που κατείχα ως γυναίκα μηχανικός. Πρόσφατα ένας συνάδελφος μελετητής ιδιωτικών έργων παρατήρησε: «Καλλιρρόη, είσαι η μοναδική γυναίκα μηχανικός που έχει συνεργασία με Μητροπολίτες!». Ξαφνιάστηκα. Δεν το είχα προσέξει. «Το σίγουρο είναι ότι χτίζω σχέσεις εμπιστοσύνης!», απάντησα αμήχανα, ευχόμενη εντός μου να μην μείνω και η μόνη.

Η απόφασή μου να παραθέσω αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι για να τα διαβάσει κάποια στιγμή μεγαλώνοντας η κόρη μου και να μην διστάσει ποτέ να διεκδικήσει τα αυτονόητα.