Δείχνει η σύγχρονη ιατρική περιφρόνηση για τις γυναίκες;

Το φάντασμα της γυναικείας υστερίας πλανάται μέχρι σήμερα. Κροτάλισμα αλυσίδων και απόκοσμοι ψίθυροι. Μήπως είναι η γυναίκα στη σοφίτα; Όπως το αλλόκοτο, κλειδαμπαρωμένο αγρίμι στο μυθιστόρημα «Τζέιν Έιρ» της Σαρλότ Μπροντέ. Ίσως να είναι το φάντασμα της μάγισσας του Τιντάτζελ στην Κορνουάλη, που οδηγήθηκε στην πυρά. Στο μουσείο μαγισσών, στην ίδια περιοχή, αποκαλύπτεται σήμερα πως ήταν μια απλή, μεσόκοπη γυναίκα, που είχε τα νεύρα της διότι υπέφερε από φρικτή ουλίτιδα… Άλλες εποχές.

Πάμε στο σήμερα. Η απουσία ενσυναίσθησης και κατανόησης στις δύσκολες και προκλητικές περιόδους της ζωής μιας γυναίκας που επιφέρουν αλλαγές, τόσο σταδιακές όσο και «μια κι έξω», είναι δεδομένες. Για την αντιμετώπιση, ας πούμε, των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης η προσέγγιση δεν είναι αυτή που θα έπρεπε. Περίοδος μεγάλων ορμονικών αλλαγών αντιμετωπίζεται είτε ως ένα μονοπάτι δύσκολο που θα το ανέβει η γυναίκα με λίγα φυτικά συμπληρώματα, είτε θα έχει στο κομοδίνο της κάτι σαν ψιλο-ηρεμιστικά, διότι η κατάθλιψη θεωρείται δεδομένη. Γιατί; Η ορμονική υποκατάσταση συζητείται σε λίγες περιπτώσεις, γενικά η αόρατη γυναίκα πληρώνει ένα μεγάλο τίμημα. Θα μου πείτε είναι φάση φυσιολογική. Ναι, είναι, αλλά η υποστήριξη και η άμβλυνση των συμπτωμάτων δεν θα έπρεπε να θεωρούνται πολυτέλεια. Φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις, επιστήμονες που βρίσκονται στην πρωτοπορία της ολιστικής αντιμετώπισης, σε αυτή την πρωτοπορία που άλλοι υποτιμούν ή επιλέγουν να αγνοούν. Μια μικρή αναφορά στις εξετάσεις που ναι, σίγουρα, σώζουν ζωές, αλλά από το τεστ-Παπ έως την μαστογραφία, στον τρόπο που διενεργούνται, υποφώσκει μια μορφή γυναικολογικής βίας. Και μετά σιωπή. Ενσωματώνεις ότι έτσι είναι τα πράγματα…

Οι γυναίκες ζητούν συνέχεια συγγνώμη. Υπερασπίζονται τον εαυτό τους σαν να είναι κατηγορούμενες. Άλλο πάλι και τούτο. Ζητούν συγγνώμη όταν ιδρώνουν, συγγνώμη όταν κάνουν συμπληρωματικές ερωτήσεις, συγγνώμη όταν ζητούν διευκρινίσεις,  ζητούν συγγνώμη όταν αρρωσταίνουν, όταν έχουν πονοκέφαλο, όταν πονούν γενικώς, ζητούν συγγνώμη κι όταν πεθαίνουν!

Φαίνεται άσχετο, αν το δεις βιαστικά, αλλά ακόμα και οι κούκλες που χρησιμοποιούνται σε προσομοιώσεις τροχαίων δυστυχημάτων βασίζονται στο ανδρικό σώμα. Είναι αγόρια dummies. Έτσι δεν ξέρουμε πώς αντιδρά το γυναικείο σώμα διότι, όπως λένε οι εγκληματολόγοι, το φύλο είναι σημαντικό στη διερεύνηση των υποθέσεων, της αναζήτησης των αιτιών κτλ.

Πριν από έξι χρόνια η Ογκολόγος Ελίζαμπεθ Κόουμεν, εξειδικευμένη στον καρκίνο του μαστού, γιατρός στο νοσοκομείο Memorial Sloan Kettering στο Μανχάταν, κρατούσε το χέρι μιας ασθενούς, η οποία εξέπνεε από ώρα σε ώρα. Δύσκολη στιγμή. Για το τελευταίο αντίο η Δρ. Κόουμεν ακούμπησε το μάγουλό της στο υγρό μέτωπο της ασθενούς. Και τότε, όπως ανακαλεί στη μνήμη της, η γυναίκα ζήτησε συγγνώμη. «Συγγνώμη για τον ιδρώτα μου».

Όλα στο κεφάλι της: Το βιβλίο της Ελίζαμπεθ Κόουμεν για την αλήθεια και τα ψέματα που μας δίδαξε η πρώιμη ιατρική για το γυναικείο σώμα

Η γιατρός με λαμπρές σπουδές και στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης, συνέλεξε εμπειρίες είκοσι ετών, διάσπαρτες με πολλές συγγνώμες και απολογητικές συμπεριφορές γυναικών ασθενών στο εξεταστήριο και έγραψε το βιβλίο «All in Her Head: The Truth and Lies Early Medicine Taught Us About Women's Bodies and Why It Matters Today»  («Όλα στο κεφάλι της: Η αλήθεια και τα ψέματα που μας δίδαξε η πρώιμη ιατρική για το γυναικείο σώμα και γιατί έχει σημασία σήμερα»). Σε αυτό εντοπίζει τις ρίζες της τάσης των γυναικών να απολογούνται για το άρρωστο ή ατίθασο σώμα τους στους αιώνες της υποτίμησης από το ιατρικό κατεστημένο. Πρόκειται για μια κληρονομιά που συνεχίζει να διαμορφώνει τις ζωές των γυναικών ασθενών, υποστηρίζει.

Σήμερα, οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν λανθασμένα απ' ό,τι οι άνδρες και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να διαγνωστούν με καρδιακές παθήσεις και ορισμένους καρκίνους- μπορεί να έχουν λιγότερες πιθανότητες να τους προσφερθεί φαρμακευτική αγωγή για τον πόνο -τα συμπτώματά τους είναι πιο πιθανό να θεωρηθούν ως άγχος - ή, όπως υποδηλώνει ο τίτλος του βιβλίου, ότι είναι όλα στο μυαλό τους.

Η αγχώδης γυναίκα, η υστερική γυναίκα, ήταν ένα φάντασμα που πλανάται και διαπλέκεται σε όλη την ιατρική ιστορία.

Το υπέροχο γυναικείο σώμα θεωρούταν μια ελαττωματική αντιστροφή του ανδρικού ιδεώδους. Στα πολύ παλιά χρόνια όταν οι γιατροί αναφέρονταν στη γυναικεία ανατομία, στα γεννητικά όργανα, χρησιμοποιούσαν τον λατινικό όρο «pundenda» - που σημαίνει πράγματα για τα οποία πρέπει να ντρέπεσαι. Αιώνες η γυναίκα θεωρούνταν έρμαιο των ορμονών, των «βλαβερών υγρών», των ψυχολογικών μεταπτώσεων. Α, και το πιο ωραίο, δεν είχαν οι καημένες ανάλογες διανοητικές ικανότητες με αυτές των ανδρών.

Φυλλομετρώντας το βιβλίο, διαβάζεις πως η ιστορία της γυναικείας υγειονομικής περίθαλψης είναι μια ιστορία στην οποία οι ίδιες οι γυναίκες δεν είχαν λόγο - μια αφήγηση που αντ' αυτού γράφτηκε από την οπτική γωνία των ανδρών, οι οποίοι αυτοσυστήνονταν ως αυθεντίες για το θηλυκό του είδους, χωρίς όμως να ενημερώνονται από τις φωνές, τις σκέψεις, τους φόβους, τον πόνο και τις εμπειρίες των ίδιων των γυναικών. Το αποτέλεσμα είναι μια πολιτισμική και κοινωνική κληρονομιά που συνεχίζει να διαμορφώνει την (κακή) μεταχείριση και φροντίδα των γυναικών.

«Για πάρα πολύ καιρό, οι γιατροί απέρριπταν, αυτά που θα μπορούσαν να είναι  φυσιολογικά προβλήματα ως άσχετα, ως ορμονικά, και ως εκ τούτου ως ασήμαντα», δήλωσε η καθηγήτρια ιστορίας της ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Purdue, Γουέντι Κλάιν, στους ΝΥΤ. Ακόμα χειρότερα αν ήσουν φτωχή ή έγχρωμη, ή και τα δύο. Αντιμετώπιζες συνδυασμό φυλετικής και έμφυλης διάκρισης.

© Vonecia Carswell / Unsplash

Μόλις τα τελευταία 25 χρόνια οι καρδιολογικές μελέτες έχουν συμπεριλάβει γυναίκες σε σημαντικούς αριθμούς. Σήμερα, ορισμένα συμπτώματα καρδιακής προσβολής που είναι πιο συνηθισμένα στις γυναίκες, όπως ο πόνος στο σαγόνι και στην πλάτη, εξακολουθούν να περιγράφονται ως «άτυπα», απλώς επειδή οι γιατροί δεν τα βλέπουν τόσο συχνά στους άνδρες, και είναι λιγότερο πιθανό να ληφθούν σοβαρά υπόψη, παρόλο που το 44% των γυναικών θα εμφανίσουν καρδιακή νόσο κάποια στιγμή στη ζωή τους και μία στις πέντε γυναίκες θα πεθάνει από αυτήν.

Στο βιβλίο «Όλα στο κεφάλι της» ή «Όλα στο μυαλό της» (εκδόσεις Harper Wave), η γιατρός-συγγραφέας παίρνει συνεντεύξεις από γιατρούς που εργάζονται για τη βελτίωση του συστήματος, ξεκινώντας από το να παίρνουν στα σοβαρά τα παράπονα των γυναικών ασθενών - να μην αποδίδουν απλώς τα σωματικά συμπτώματα, από τον πόνο στο στήθος έως την κόπωση και τη γαστρεντερική δυσφορία, στο άγχος μέχρι να αποκλειστούν όλες οι άλλες αιτίες, για παράδειγμα.

Η Δρ. Κόουμεν μοιράζεται επίσης πρακτικά εργαλεία για την καλύτερη συνεργασία με ένα ατελές σύστημα. Πρώτον, είναι σημαντικό για όλους τους ασθενείς να εμπιστεύονται τις γνώσεις τους για το σώμα τους και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Πριν από ένα ραντεβού, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Τι σας απασχολεί πραγματικά σχετικά με το σώμα σας; Όχι αυτό για το οποίο νομίζετε ότι θα έπρεπε να ανησυχείτε. Όχι αυτό που νομίζετε ότι ο γιατρός σας θα μπορέσει να αντιμετωπίσει πιο άνετα και εύκολα». Στη συνέχεια, αν νιώθετε άγχος για την υγεία σας ή ότι δεν σας ακούει κανείς, επιστρατεύστε έναν φίλο ή ένα μέλος της οικογένειάς σας για να σας συνοδεύει στα ραντεβού. Θα έχετε μαζί σας ένα δεύτερο ζευγάρι μάτια και αυτιά plus την υποστήριξη.

Τέλος, αν δεν σας αρέσει ο γιατρός σας, βρείτε άλλον/άλλη. Αυτό μπορεί να είναι ευκολότερο να το λέτε παρά να το κάνετε, αναγνώρισε η ίδια, αλλά μια σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης είναι δικαίωμα!