Βενετία Κουσία: «Οι γυάλινες οροφές είναι από γυναίκες»

Τι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Οι ιστορίες αυτές, αληθινές και ειπωμένες με τα δικά τους λόγια, δείχνουν πώς λειτουργεί το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής» στη σημερινή Ελλάδα. Υπερβαίνοντας τις έρευνες, τις στατιστικές και τα απρόσωπα ποσοστά που συνήθως χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για δυσκολίες και αποκλεισμούς, οι προσωπικές μαρτυρίες μιλούν απευθείας στην καρδιά. Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Βενετίας Κουσία, Εκτελεστικής Διευθύντριας, Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας.

Επί χρόνια θεωρούσα ότι δεν είχα ποτέ μου αντιμετωπίσει τη γυάλινη οροφή γιατί δεν αναγνώριζα καν ότι αυτά που βίωνα ήταν στερεοτυπικές φράσεις που, σύμφωνα με τις σημερινές αντιλήψεις μου, επέτειναν τα τραύματα που είχα βιώσει ως παιδί.

Χρειάστηκε να ακούσω, σε μια ξεχωριστή ξενάγηση όπου παραβρέθηκα για τελείως άλλο θέμα, ότι η άρνηση του τραύματος δεν σημαίνει ότι αρνείσαι το γεγονός αλλά την κρίσιμη σημασία του γεγονότος - που αυτό μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή σου.  Αν δεν θελήσεις να ξύσεις το κάπαλο και να πονέσεις ξανά, δεν θα λύσεις αυτό που κάποτε σε βασάνισε και που εξακολουθεί να υφίσταται και να επηρεάζει τις αποφάσεις σου και τη ζωή σου.

Αυτή η απλή αναφορά από έναν εξαιρετικά σεμνό ομιλητή με έκανε να ανασυντάξω τις σκέψεις μου και τη θεώρησή μου απέναντι σε διάφορα γεγονότα που έχτιζαν γύρω μου όχι απλώς μια γυάλινη οροφή, αλλά ένα γυάλινο θερμοκήπιο! Ήμουν ελεύθερη να βλέπω έξω, απλώς χωρίς να ακουμπώ στις άκρες. Κι εγώ μονίμως ήμουν στα άκρα με λεκτικές συμπεριφορές που θεωρούσα ότι ήταν το μόνο καταφύγιο για να δείξω τη δυσαρέσκειά μου - και περίμενα και να είμαι αποδεκτή.  Αλλά φυσικά όχι! Ένιωθα τρομερά θυμωμένη και απογοητευμένη μαζί που η συνεχής πάλη να γίνομαι ολοένα και καλύτερη δεν αρκούσε. Πιο πολλά πτυχία, πιο μεγάλη εμπειρία, πιο καλή νοικοκυρά, πιο θερμή ερωμένη, πιο καλή μαμά, πιο χαμογελαστή φίλη, πιο γυμνασμένη, πιο πολλά σπορ, πιο υψηλές θέσεις, πιο πολλά βραβεία, πιο πολλές pro bono συμμετοχές και όλα πιο πολύ χωρίς να μπορώ να καταφέρω να με αποδεχτούν εκείνοι που εγώ ήθελα.

Tη γυάλινη οροφή δεν την φτιάχνουν πάντα οι άνδρες. Αρκεί μια γυναίκα με σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας να μας κόψει τα φτερά

Με έχετε ακούσει να λέω για πρώτη φορά δημοσίως στο TEDx Θεσσαλονίκης πριν χρόνια ότι αποφάσισα να γίνω οικονομικά ανεξάρτητη προκειμένου να αποφασίζω χωρίς να εξαρτώμαι από την γνώμη και τις αποφάσεις των γονέων μου. Η δασκάλα μητέρα μου αποφάσισε να μην εγγραφώ στην Ιστορία της Τέχνης στη Σορβόννη γιατί «αυτό δεν ήταν καλή “εργασία” για μια γυναίκα που … θα γύριζε πίσω από τις σπουδές να παντρευτεί, να πλένει πιάτα και να ασχοληθεί με τα παιδιά της έτσι κι αλλιώς. Να πας να σπουδάσεις ιδιαιτέρα γραμματεύς έστω στην Ελβετία που θα σου είναι πιο χρήσιμο επιστρέφοντας και θα έχεις δαπανήσει και λιγότερο χρόνο».

Βλέπετε ότι τη γυάλινη οροφή δεν την φτιάχνουν πάντα οι άνδρες. Αρκεί μια γυναίκα με σπουδαίο ρόλο στη ζωή μας να μας κόψει τα φτερά.  Ή τουλάχιστον να προσπαθήσει. Ακόμη και στην Αγροτική Τράπεζα έδωσα για χατίρι της, για να πάψει να με «ψέλνει». Ίσως κι εκείνης της είχαν κόψει τα φτερά, όπως και της μητέρας της (της γιαγιάς μου δηλαδή) που ήταν παιδί της προσφυγιάς από πλούσια οικογένεια και βρέθηκε να ξεφλουδίζει αμύγδαλα στο ζαχαροπλαστείο του Loubier για βιοπορισμό. 

Κρυφό μου μυστικό ήταν ότι ήξερα τι μου άρεσε και τι δεν μου άρεσε, και ήμουν ικανή να εστιάζω στα θετικά του κάθε περιβάλλοντος που με έφερνε η ζωή. Ήμουν πιστή στον εαυτό μου, αλλά ευέλικτη σε αυτά που ήθελα, με τεράστια αυτοπειθαρχία προκειμένου να καταβάλλω την απαιτούμενη προσπάθεια. Ήξερα ότι σε κάθε διαπραγμάτευση έπρεπε να βάλω τα όριά μου, παραχωρώντας αυτά που με πλήγωναν λιγότερο. Έτσι χρησιμοποίησα τα χρόνια της Τράπεζας για να ολοκληρώσω τις μεταπτυχιακές μου σπουδές. Όποτε ήμουν, βέβαια, σε δύσκολες στιγμές εγώ αποφάσιζα να μάθω κάτι διανοητικά δύσκολο, όπως ένα καινούργιο μεταπτυχιακό ή bridge.

Έπρεπε να περάσουν πολλές δεκαετίες για να αποφασίσω ότι τα εμπόδια και τα τραύματα είναι υπαρκτά για όλους μας και ότι όλοι δίνουμε τις μάχες μας ανάλογα με το πόσο δυνατοί νιώθουμε αρκεί να παραδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να φεύγουμε συνέχεια από εκείνους που μας δείχνουν την αγάπη τους επειδή κάποτε χάσαμε την εμπιστοσύνη μας από εκείνους που θέλαμε.

Η ζωή προχωράει και μας επιφυλάσσει εξαιρετικές ευκαιρίες, αρκεί να είμαστε ανοιχτοί αλλά όχι ευάλωτοι.