Έστησα το νέο μου σπιτικό χάρη στο Marketplace του Facebook, και, ξέρω, δεν είμαι η μόνη

Αγοραπωλησίες μεταχειρισμένων και όχι μόνο ειδών πάσης φύσεως μέσω Facebook που μπορεί να εξελιχθούν έως και σε εθισμό. Οι καταναλωτές γίνονται έμποροι και, σε κάποιες περιπτώσεις, από τη δραστηριότητα του Marketplace βγαίνει και αξιοπρεπές παραδάκι. Επιτέλους, υπάρχει κάτι που δεν πωλείται και δεν αγοράζεται σήμερα;

Ήταν Νοέμβριος του 2017 όταν ξεκίνησε στην Ελλάδα η ενεργοποίηση του Facebook Marketplace, μιας πλατφόρμας αγοραπωλησιών ανάμεσα σε ιδιώτες. Η Ελλάδα δεν ήταν ούτε η πρώτη, ούτε η δεύτερη, αλλά η η εικοστή έκτη χώρα στην οποία λειτούργησε το Facebook Marketplace, το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2016 στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Τον Μάιο του 2017 αναρτήθηκαν προς πώληση μόνο στις ΗΠΑ 18 εκατομμύρια αντικείμενα. Η οικονομική συναλλαγή δεν πραγματοποιείται μέσω Facebook, πράγμα που διαφοροποιεί αρκετά την όλη φάση από το Ebay και άλλες συναφείς πλατφόρμες αγοραπωλησιών. Το Facebook δεν κρατάει καμία προμήθεια, επίσης. Καραμπινάτο κοινό τους, βέβαια, η δραστηριότητα μεταξύ ιδιωτών και μόνον.

Το Facebook Marketplace λειτουργεί απλούστατα: αν θέλεις να πουλήσεις κάτι, φωτογραφίζεις το αντικείμενο, το περιγράφεις εν συντομία, αναγράφεις την τιμή πώλησης και την τοποθεσία σου και το αναρτάς στην ενότητα Facebook Marketplace. Ο ενδιαφερόμενος αγοραστής μπορεί να στείλει απευθείας μήνυμα στον πωλητή και όλα να πάρουν τον δρόμο τους. Με ένα κινητό στο χέρι, πουλάς και αγοράζεις σε δευτερόλεπτα, ό,τι μπορεί να βάλει ανθρώπου νους. Οι γενικές κατηγορίες προϊόντων που προβλέπονται στο ελληνικό Facebook Marketplace είναι οι εξής: σπίτι και κήπος, αξεσουάρ ένδυσης, ηλεκτρονικά, οικογένεια, χόμπι, ψυχαγωγία και αγγελίες (σπίτια και υπηρεσίες). Βέβαια, κάποια είδη που δεν εμπίπτουν σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία μπαίνουν μια χαρά, δεν υπάρχει τρομερή αυστηρότητα με τις καταχωρήσεις. Από συλλογές γραμματοσήμων και αντίκες, μέχρι νιπτήρες και σφραγισμένες κονσέρβες για σκύλους ή γυαλιά ηλίου, κούπες, μουσικά όργανα, μπουχάρες και καπέλα φωτιστικών, όλα τα καλά (και τα κακά!) χωράνε.

Το ίδιο το Facebook Marketplace παρέχει κάποιες συμβουλές ασφαλείας για το πώς να κινηθεί η όλη διαδικασία αγοραπωλησίας. Συνιστά, ας πούμε, στους καταναλωτές να ζητούν πιστοποιητικό γνησιότητας ή απόδειξη αγοράς, ειδικά όταν πρόκειται να αγοράσουν αντικείμενο υψηλής αξίας. Επίσης, συμβουλεύει η συνάντηση μεταξύ αγοραστή και πωλητή να γίνει καλύτερα σε δημόσιο χώρο.

Πριν από δύο μήνες, ξεκίνησα να επιπλώνω το άρτι ενοικιασθέν σπίτι μου στην ευρύτερη περιοχή της Κυψέλης από το Marketplace, το οποίο είχα χρησιμοποιήσει μόνο δύο φορές: για να αγοράσω ένα ελαφρώς μεταχειρισμένο αθλητικό παπούτσι μάρκας (στα ⅔ της αρχικής τιμής!) και για να πάρω ένα επίσης μαρκάτο πορτοφόλι. Περισσότερο για πλάκα και για την χαρά της φθηνής αγοράς κάποιου αντικειμένου με αξία, παρά από ανάγκη να βρω πράγματα που αλλιώς δεν θα είχα την δυνατότητα να προμηθευτώ. Πράγματα πρώτης ανάγκης, όπως ας πούμε… ένα ψυγείο.

Μπήκα, λοιπόν, πρόσφατα στα βαθιά νερά του Marketplace, επιτρέποντας στον αλγόριθμο να παίξει μαζί μου ελεύθερα, να μου προβάλλει δηλαδή αγγελίες συναφείς με αυτές που αναζητώ: έ-πι-πλα. Αγόρασα έναν καναπέ κρεβάτι από τα IKEA ελάχιστα χρησιμοποιημένο, από έναν Ισπανό που ήρθε στην Ελλάδα για να εργαστεί, αλλά τελικά, επέστρεψε πίσω στα πάτρια. Ο Ισπανός μού δώρισε και τα μαξιλάρια, αλλά και τα ριχτάρια. Διακόσια ευρώ. Ύστερα, αναζήτησα βιβλιοθήκες και καρέκλα γραφείου. Πωλούνταν δύο καταπληκτικές, ελαφριές, καινούργιας κατασκευής, στα 30 ευρώ η μία. Παζάρεψα και πήρα αμφότερες με ένα πενηντάρικο. Βρήκα καρέκλα μαύρη δερμάτινη πανάκριβη, αρκετά μεταχειρισμένη, αλλά σε καλή κατάσταση, με μόλις 80 ευρώ. Ψυγείο και πλυντήριο με ένα κατοστάρικο και τα δύο. Εντάξει, το ψυγείο κάνει λίγο θόρυβο και έζησε τα ένδοξα χρόνια του σε μια ψαροταβέρνα στο Κερατσίνι, οπότε μέχρι να το καθαρίσω κι εγώ ένα χέρι, η κουζίνα μύριζε ψαρίλα-αλλά ποιος νοιάζεται όταν έχει δώσει μόλις πενήντα ευρώ και η δουλειά του γίνεται μια χαρά;

Είχα παράπονο όλα αυτά τα χρόνια των 20s μου που ζούσα σε επιπλωμένα διαμερίσματα. Μια χαρά ζούσα, αλλά πάνω σε έπιπλα που δεν μου ανήκαν. Πάνω σε παλιά στρώματα και, συχνά, περιτριγυρισμένη από παλιατζούρες που επαναδιαμόρφωνα κάπως στο χώρο, έκρυβα ή καταχώνιαζα γιατί δεν ταίριαζαν στο στιλ της ζωής μου, ούτε καν στην αισθητική μου. Χάρη στο Marketplace, επέλεξα σύμφωνα με τα γούστα μου έπιπλα και αξεσουάρ (ένα φίνο χαλί χειροποίητο στα 40 ευρώ, με αρχική αξία προ ετών άνω των 200 ευρώ!) και ένιωσα αυτό που λέμε «άνθρωπος» - ναι, με καπιταλιστικούς όρους, γιατί ποιος είπε ότι είμαι η Μητέρα Τερέζα ή ο Δαλάι Λάμα;

Η πιο worthy αγορά μου ήταν ένα ολοκαίνουργιο στρώμα που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, στα 120 ευρώ. Αγορασμένο από ελληνικό επιπλάδικο, καλής ποιότητας, για την κόρη μιας κυρίας που τελικά… συγκατοίκησε. Ο έρωτας μιας γυναίκας χάρισε σε μια άλλη τη δυνατότητα να κοιμηθεί σε ένα στρώμα της προκοπής μετά από χρόνια σεξ και ύπνου πάνω σε στρώματα με σούστες, προηγούμενου αιώνα κυριολεκτικά. Όταν ολοκληρώθηκαν βασικές αγορές για τον εξοπλισμό ενός άρτιου νοικοκυριού και κάνοντας προσεκτικούς υπολογισμούς για να μην ξεφύγω με τα έξοδα, αναζήτησα φωτιστικά, σκαμπό, γλάστρες και βάζα. Βρήκα σε πολύ καλές τιμές πραγματικά όμορφα αντικείμενα. Μιλώντας με ανθρώπους, λάμβανα προσφορές ή έκανα παζάρια. Ας πούμε, για την μικρή μου τραπεζαρία έκανα μια προσφορά δέκα επιπλέον ευρώ, με τον όρο να μου την έφερναν στο σπίτι. Τέσσερις εξαίσιες καρέκλες, βίντατζ, με βελούδινη, πράσινη επένδυση πάρθηκαν μετά από-σχεδόν-έκκληση, γιατί δεν διέθετα ολόκληρο το ποσό, αλλά τις ήθελα απεγνωσμένα. Έτσι, από τα 100 ευρώ, συμφώνησα με την πωλήτρια να περάσω μέσω iris τα 25, ως προκαταβολή. Επίσης, αγόρασα καμιά δεκαπενταριά βίντατζ χριστουγεννιάτικα στολίδια με δέκα ευρώ και έδωσα και άλλα δυόμιση, γιατί η κυρία επέλεγε να παραδίδει μέσω BOX-ξέρετε, αυτά τα πράσινα κουτάκια που βρίσκονται συχνά σε βενζινάδικα, πας, πληκτρολογείς έναν κωδικό, ανοίγει μια θυρίδα και παραλαμβάνεις το δέμα σου. Όταν άνοιξα το πακέτο με τα στολίδια, είδα ότι η κυρία μού είχε βάλει και ένα γούρι του 2025 ως δώρο. Χαμογέλασα και της έστειλα. «Εύχομαι να τα χαρείς και να έχεις καλές γιορτές», μου απάντησε. Μικρές τζούρες ζεστασιάς μες στην αφιλόξενη και αποξενωμένη πόλη. Ναι, το Market Place μπορεί να είναι και ρομαντικό!

Είναι όμως απολύτως νόμιμο;

Τον Ιούνιο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε επίσημη αντιμονοπωλιακή έρευνα για να αξιολογήσει κατά πόσο το Facebook παραβίασε τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, χρησιμοποιώντας διαφημιστικά δεδομένα που συγκεντρώνει ιδίως από τους διαφημιζόμενους για να τους ανταγωνιστεί σε αγορές όπου δραστηριοποιείται, όπως στις μικρές αγγελίες. Διότι, προμήθεια δεν παίρνει ο Μαρκ, αλλά δεν κάνει και φιλανθρωπία. Ξέρει αυτός πώς μπορεί να επωφεληθεί από ό, τι φαινομενικά χαρίζει, οπότε σε εμένα που ψάχνω κομοδίνα και ραφιέρες, πετάει αγγελίες της κυρίας Μαρίας από το Πέραμα και της Τζένης, της φοιτήτριας από το Παγκράτι, αλλά πετάει και διαφημιστικές καταχωρήσεις από IKEA, Temu και Μαρμαρίδη.

Η Επιτροπή ανησύχησε ότι το Facebook ενδέχεται να χρησιμοποιεί τα δεδομένα που αποκτά από ανταγωνιστικούς παρόχους στο πλαίσιο της διαφήμισης τους στο κοινωνικό δίκτυο του Facebook, για να βοηθήσει μετά το Facebook Marketplace να τους ανταγωνιστεί-κοινώς, ότι το Facebook «τα παίρνει από παντού». Η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική Αντιπρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής για την πολιτική ανταγωνισμού, είχε δηλώσει σχετικά: «Το Facebook χρησιμοποιείται από σχεδόν 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε μηνιαία βάση και συνολικά περίπου 7 εκατομμύρια επιχειρήσεις διαφημίζονται σε αυτό. Το Facebook συλλέγει τεράστιες ποσότητες  δεδομένων σχετικά με τις δραστηριότητες των χρηστών του κοινωνικού δικτύου του και όχι μόνο, γεγονός που του επιτρέπει να στοχεύει συγκεκριμένες ομάδες πελατών. Θα εξετάσουμε διεξοδικά κατά πόσον τα δεδομένα αυτά παρέχουν στο Facebook αδικαιολόγητο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ιδίως στον τομέα των διαδικτυακών μικρών αγγελιών, όπου γίνονται καθημερινές αγοραπωλησίες προϊόντων, και όπου το Facebook ανταγωνίζεται τις εταιρείες από τις οποίες συλλέγει δεδομένα. Στη σημερινή ψηφιακή οικονομία, τα δεδομένα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπους που στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό». Τελικά, η Κομισιόν, επέβαλε στις αρχές του Νοέμβρη του 2024 πρόστιμο ύψους 798 εκατ. ευρώ στη Meta για παραβίαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της υπηρεσίας διαδικτυακών διαφημίσεων στο Facebook Marketplace την οποία συνέδεσε με το προσωπικό κοινωνικό της δίκτυο επιβάλλοντας αθέμιτους όρους συναλλαγών σε άλλους παρόχους υπηρεσιών διαδικτυακών διαφημίσεων. Δίκαιο.

Από την άλλη, δικαιοσύνη είναι και η ομορφιά, η άνεση, η προσιτή σε όλους. Οι πολίτες έχουμε ανασκουμπωθεί και παίζουμε μπάλα μεταξύ μας, σε μια λογική κυκλικής οικονομίας όπου «τίποτα δεν πάει χαμένο/στην χαμένη μας ζωή» και, μάλιστα, κάποιοι βγάζουν και χαρτζηλίκι. Για να είμαι ειλικρινής, κι εγώ δεν έχω μονάχα αγοράσει μέσω Marketplace, αλλά και πουλήσει επίσης. Πούλησα έναν παλιό Canon φακό μου, μιας που πλέον χρησιμοποιώ και βολεύομαι με άλλη φωτογραφική, προς 100 ευρώ, Αρχική αξία αγοράς του: 320 ευρώ. Αλλά, τώρα, αυτά τα 100 τα είχα ανάγκη. Όταν ένας κύριος μού έστειλε για τον φακό, μου ζήτησε να τον πάρει για 50 ευρώ. Τεράστιο παζάρι, αρνήθηκα και περίμενα υπομονετικά για τον επόμενο. Ήταν τελικά ένας πολύ όμορφος ηθοποιός που φωτογραφίζει ερασιτεχνικά-προδίδω, εδώ, ότι βρεθήκαμε τυχαία μια εβδομάδα μετά την αγοραπωλησία στο Galaxy και τσουγκρίσαμε ποτό! Ναι, μέσω Market Place γνωρίζεις και καλό κόσμο. Βέβαια, κάποια άλλα είδη που έχω βάλει προς πώληση (ένα ντέφι, τρεις τσάντες και μερικά σκεύη ελαφρώς μεταχειρισμένα) δε λένε να πουληθούν με τίποτα. Μέρος του παιχνιδιού υποθέτω.

Εβδομάδες αφού έστρωσα την κατάσταση στο σπίτι μου (και, εντάξει, αφού επισκέφθηκα και μερικά καταστήματα γιατί ήθελα και την αίσθηση του ολοκαίνουργιου σε κάποια είδη), με έπιασα να συνεχίσω καθημερινά να χαζεύω στο Marketplace. Είδα έναν καναπέ καλύτερο από αυτόν που είχα αγοράσει, ελαφρώς φθηνότερο. Είδα ένα ψυγείο ολοκαίνουργιο, μερικά δεκάρικα πιο ακριβό από το θαλασσοχτυπημένο δικό μου. Κι έπειτα, σταμάτησα. Υπερήφανα δηλώνω πως έχω να μπω στο Marketplace για χάζι εδώ και μία εβδομάδα. Δεν υπόσχομαι ότι δεν θα μπω πάλι σύντομα.

Άλλωστε, παίρνεις και ιδέες από εκεί μέσα, βλέπεις ένα έπιπλο που δεν είχες φανταστεί και, ξαφνικά, αυτό που έλειπε από το σαλόνι σου έρχεται να συμπληρώσει ως δια μαγείας σχεδόν το παζλ. Ποιος άνθρωπος που λατρεύει τα φυτά λέει όχι σε μια υπέροχη, παλιά ανθοστήλη που κοστίζει δώδεκα ευρώ; Το Marketplace είναι τόπος δράσης και εμπόρων-αυτό είναι παγίδα και σας εφιστώ την προσοχή. Επιχειρηματίες με τα προσωπικά τους προφίλ ανεβάζουν, ας πούμε, τρία ψάθινα καλάθια. Τους στέλνεις και σου λένε «ελάτε από το κατάστημά μας στην Βουλιαγμένη». Ε, όχι, ευχαριστώ, δεν θα πάρω. Κι από την άλλη, άτομα που ασχολούνται με χειροποίητα είδη, βγάζουν ένα μικρό ή μεγαλύτερο μεροκάματο: πλεκτά καπέλα, υπέροχες ξύλινες κατασκευές, κοσμήματα, σε τιμές πραγματικά συμφέρουσες. Και τα λεφτά σου πάνε σε έναν άνθρωπο με μεράκι. Ωραίο αυτό.

ΥΓ: Βάζω τελεία στο εν λόγω κείμενο πίνοντας την τελευταία γουλιά από τον πρωινό καφέ που έφτιαξα με την εσπρεσιέρα καλής μάρκας που αγόρασα για μόλις 15 ευρώ πριν από έναν μήνα.