13 επιπτώσεις της κρίσης στην ερωτική μας ζωή

O έρωτας στα χρόνια της κρίσης. Πώς λέμε ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας; Πολύ πολύ χειρότερα. Το να είσαι σε σχέση από μόνο του είναι δύσκολο στοίχημα. Αν, όμως, προσθέσεις στα ήδη υπάρχοντα εμπόδια εκείνο της οικονομικής μας πτώσης, τότε η κατάσταση απογειώνεται.

Πώς, όμως, έχει επηρεάσει αυτό το «κραχ» που ζούμε την ερωτική μας ζωή;

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:

1. Δεν έχουμε χρόνο (ούτε για πόνο ούτε για δράμα ούτε για ψάξιμο)

Είμαι 30 και είμαι single. (Και είμαι καλά;) Θα ‘θελα πολύ εκεί που κάθομαι στο γραφείο μου και δουλεύω ως τα ξημερώματα και εκεί που λιώνω στον καναπέ μου και κάνω μαραθώνιους ταινιών για να ξεκουραστεί το μυαλό και το σώμα να βρεθώ ξαφνικά σε μια ευτυχισμένη σχέση. Να βρεθεί ένα τζίνι, ένα λυχνάρι, ένα κάτι, βρε αδερφέ, και να αλλάξουν όλα με έναν τρόπο μαγικό. Ναι, πολύ θα το ήθελα αλλά μόνο έτσι υπάρχει πιθανότητα να συμβεί. Γιατί, αλλιώς, δεν προλαβαίνω. Εδώ δεν προλαβαίνω να φτιάξω το σπίτι μου για να βρω τα δεύτερα κλειδιά μου, θα βρω τον έρωτα της ζωής μου;

Οι περισσότεροι αναγκάζονται να κάνουν δυο ή τρεις δουλειές (αν είναι τυχεροί να τις βρουν) για να τα βγάλουν πέρα. Δε θέλει και κανένα μαθηματικό μυαλό για να βγάλει κανείς το συμπέρασμα ότι δεν περισσεύουν πολλές ώρες ακόμα μέσα στο 24ωρο. Η μόνη λύση είναι να με βρει ο Άλλος (ο οποίος πρέπει να είναι άνεργος για να προλαβαίνει να με ψάξει). Δεν έχω χρόνο ούτε για άλλο πόνο ούτε για έρευνα. Και αν βρω αυτό που ψάχνω, τότε δεν θα έχω πάλι χρόνο για δράματα, για πόνο, για καυγάδες. Δεν ελπίζω τίποτα. Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν προλαβαίνω.

2. Λεφτά υπάρχουν;

Κάθεσαι και μετράς πόσα λεφτά σού έχουν μείνει και συχνά πυκνά αναρωτιέσαι «Μα γιατί περισσεύει τόσος μήνας στο τέλος των χρημάτων»; Σκέφτεσαι τι θα κάνεις στη ζωή σου, πώς μπορείς να πραγματοποιήσεις κάποια απομεινάρια έστω από τα όνειρα που έκανες παλιά. Κάποιος ακούει την αναλογία εσόδων και εξόδων σου και σε ρωτάει «Μα καλά, πώς ζεις»; «Από θαύμα», λες από μέσα σου. «Ε, τα βολεύω, μωρέ», του λες απ’έξω σου. Και όλες οι απαντήσεις σου έχουν πλέον μέσα και από ένα «μωρέ», που ανατρέπει την αλήθεια όσων έχεις πει προηγουμένως.

Σ’αυτή τη φάση το να κάνεις μια σχέση είναι πραγματικά το τελευταίο που σε απασχολεί. Φυσικά και ο έρωτας θα ήταν ένα ωραίο αντίδοτο σε αυτή την καθημερινή-σχεδόν υπερφυσική- αγωνία. Και αν είχες έναν άνθρωπο δίπλα σου να μοιράζεστε τους φόβους σας, ίσως και να γίνονταν μισοί. Αλλά έχεις τη διάθεση να ψάξεις να τον βρεις; Ή την ελπίδα; Αν τον έχεις ήδη, είσαι τυχερός. Αν όχι, είναι δύσκολη στιγμή να ψάξεις. Όταν η ζωή σου πλέον εξελίσσεται σύμφωνα με το plan b που ποτέ δεν σκέφτηκες να καταστρώσεις, τότε το μόνο που λες είναι: Δεν ελπίζω τίποτα. Δε φοβάμαι τίποτα. Δεν ψάχνω σχέση. Είμαι χρεωμένος μέχρι το λαιμό και πρέπει να δουλέψω. Και να δω τι θα γίνω όταν μεγαλώσω (γιατί έχω μεγαλώσει ήδη και πολύ το καθυστέρησα).

3. Δε βγαίνουμε να γνωρίσουμε ανθρώπους

Δε βγαίνω, μάνα μου. Μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Όταν οι έξοδοί σου έχουν μειωθεί στο ελάχιστο λόγω οικονομικής ανημποριάς και πεσμένης ψυχολογίας, αντίστοιχα έχουν μειωθεί και οι πιθανότητες να γνωρίσεις έναν άνθρωπο. Οπότε, αν ο Άλλος δεν είναι ο γκρινιάρης συνάδερφος από το γραφείο, ο φίλος σου που παίζετε μαζί επιτραπέζια στο σπίτι, ο γλυκός κυριούλης που του πληρώνεις το νοίκι ή ο πάντα χαμογελαστός ντελιβεράς, τα περιθώρια στενεύουν. Ασφυκτικά πολύ.

4. Μόνος στο σπίτι;

Όταν τα μικρά παιδιά φοβούνται το σκοτάδι, τα μεγάλα φοβούνται το φως, το νερό, το τηλέφωνο, το νοίκι, τη βενζίνη. Το γεγονός ότι η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει πολλούς στο πατρικό τους σπίτι, είναι ένα πρόβλημα από μόνο του. Άντε να ξεκινήσεις σχέση όταν την ώρα του (μουγκού) σεξ η μαμά στο διπλανό δωμάτιο βλέπει στη διαπασών τη Φατμαγκιούλ και μετά χτυπάει την πόρτα για να δει αν ο 30+ κανακάρης της θέλει τηγανητές πατατούλες. Η κρίση αναπόφευκτα μάς οδηγεί ένα βήμα μακριά από την ουσιαστική ενηλικίωση. Και κατευθείαν στο σεξ στο αυτοκίνητο.

5. Χαμηλή αυτοπεποίθηση- Ανασφάλεια

Είναι λογικό πως η οικονομική άνεση σού προσδίδει ασφάλεια και αυτοπεποίθηση. Λογικό είναι, επομένως, πως η κρίση σού προσδίδει ανασφάλεια και θυμό και σε κάνει να νιώθεις πως έχεις τα νεύρα σου από τριών χρονών. Και πού θα ξεσπάσεις και θα βγάλεις τον χειρότερο εαυτό σου, αν όχι στο ταίρι σου που έχεις και το θάρρος; Οι μεγαλύτεροι καυγάδες στα ζευγάρια (αυτοί που σε ακούει όλη η γειτονιά, η θεία Νιτσα στο Κερατσίνι και ο πρώην σου στο Λονδίνο) είχαν πάντα ως αφορμή τα χρήματα. Αναπόφευκτα, εκτός από θορυβώδεις, έχουν γίνει και πιο συχνοί. Με άλλα λόγια, περνάμε χάλια και αυτό βγαίνει προς τα έξω. Όσο για τους singles, τα νεύρα και η ανασφάλεια δε σε κάνουν και πολύ θελκτικό για να σε πλησιάσει κανένας –φυσιολογικός- άνθρωπος.

6. Μετανάστευση

Η κρίση έκανε ένα μαγικό: Από τη μία στιγμή στην άλλη, τελείως απρόσμενα, διασκορπιστήκαμε σε όλα τα σημεία της υδρογείου. Το φαινόμενο της μετανάστευσης έχει λάβει πλέον ασύλληπτες διαστάσεις και όλοι –και όταν λέμε «όλοι» εννοούμε «όλοι»- έχουμε χάσει κάποιον: τον κολλητό μας φίλο, τον έρωτα της ζωής μας, εκείνον που είχε τα φόντα να γίνει ο έρωτας της ζωής μας. Σχέσεις διαλύθηκαν, άλλες πείσμωσαν και έγιναν «εξ αποστάσεως» με μια ελπίδα και μια αφέλεια αξιοθαύμαστη και άλλες αποφάσισαν να φύγουν μαζί μακριά για ένα καλύτερο μέλλον, έχοντας μόνο ο ένας τον άλλο. Εκεί στην ξενιτιά άνθισαν και οι multi-culti σχέσεις. Σα να μας έριξαν σε ένα μίξερ, να μας ανακάτεψαν και να μας σκόρπισαν στον αέρα. Και ο καθένας να πήρε τον δρόμο του. Συνήθως, μόνος.

---

ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ:

1. Η κρίση ως μικροσκόπιο

Κάθε κρίση λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός σε μία σχέση. Όσο καλά και αν μπορούσες να κρύψεις τα όποια προβλήματα, τώρα πια δε μπορείς. Τα διαφορετικά θέλω έρχονται στην επιφάνεια και η υπομονή σου εξαντλείται πιο εύκολα και δεν επανακυκλοφορεί. Όταν η μόνη λύση για να σταματήσεις να γκρινιάζεις στο ταίρι σου το βράδυ είναι να σταματήσει να βραδιάζει, τότε ξέρεις πως υπάρχει πρόβλημα και πως ήρθε η ώρα να το αντιμετωπίσεις. Επιτέλους. Καιρός δεν ήταν;

2. Συγκατοίκηση

Η κρίση μάς έφερε πιο κοντά. Κυριολεκτικά. Πολλά ζευγάρια αποφασίζουν να συγκατοικήσουν με μεγαλύτερη ευκολία από ότι παλιά. Σου λέει «αφού μαζί κοιμόμαστε και ξυπνάμε, δε χωρίζουμε τα έξοδα στα δύο»; Λογικό, πρακτικό και πολύ ελπιδοφόρο. Η σχέση περνάει στο επόμενο επίπεδο και γνωρίζεις τον άλλον ουσιαστικά. Δεν ξέρω για σας, αλλά εγώ είμαι φαν της συγκατοίκησης. Πολύ.

3. Μείωση διαζυγίων

Διαζύγιο; Ούτε λόγος! Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες, υπάρχει μεγάλη μείωση των διαζυγίων την περίοδο της κρίσης. Όχι, δεν ταιριάζουν οι άνθρωποι περισσότερο από παλιά ούτε αγαπιούνται πιο βαθιά ούτε δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς τον Άλλο. Ζούμε απλώς στην εποχή που οι αριθμητικές πράξεις έχουν αλλάξει και που το «διά δύο» σού προκαλεί κρίσεις πανικού και ισοδυναμεί με μηδέν. Ή, αλλιώς, διανύουμε τις μέρες όπου ο δικηγόρος σού κοστίζει πιο ακριβά από το να είσαι δυστυχισμένος.

Από την άλλη, δίνεις -θέλοντας και μη- μια δεύτερη ευκαιρία: στον άλλο, στη σχέση σας, σε σένα. Δεν είδα να μας έβγαλε και πουθενά το να τα παρατάμε όλα μπροστά στην πρώτη δυσκολία. Για να δούμε, λοιπόν, και την εναλλακτική.

4. Τέλος στην επίδειξη πλούτου

Δεν ξέρω για σας αλλά αυτή η άνευ λόγου και αιτίας και αφορμής επίδειξη πλούτου πάντα με εκνεύριζε αφόρητα. Στον ερωτικό τομέα το υφάκι του Ωνάση αποτελούσε για μένα ανασταλτικό παράγοντα. Εκείνος που αφήνει τα κλειδιά της πανάκριβης Μερσεντές πάνω στο μπαρ για τα δουν όλοι και εκείνη που φοράει φόρμες που κοστίζουν όσο ένα λάπτοπ και κρατάει τσάντες που θα μπορούσε αντ’ αυτού να πάει και να γυρίσει στο Παρίσι, είναι μια εικόνα που όλοι έχουμε βιώσει και που κάποιοι μπορεί και να τη θεωρούσαν λογική και να τη συνήθισαν. Εγώ ποτέ. Και τη θεωρούσα πάντα αντιερωτική.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει πια αυτός ο πλούτος, σταματάει και αυτή την επιδειξιομανία. Ξεκαβαλήσαμε το καλάμι και τώρα μπορούμε να πλησιάσουμε έναν άνθρωπο αν τον θεωρούμε ενδιαφέροντα, να προσέξουμε άλλα πράγματα, να χρησιμοποιήσουμε τα χρήματα για να πάμε ένα ταξίδι και να κοιταχτούμε επιτέλους στα μάτια και όχι στη μάρκα του μπουφάν.

5. Ραντεβού στο σπίτι

Ούτε χρήματα ούτε όρεξη για πολλές εξόδους. Για τους singles αυτό δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτικό αλλά για όσους βρίσκονται σε σχέση τούς δίνει τη δυνατότητα για ραντεβού στο σπίτι. Σπιτικό φαγητό, κρασί από την κάβα της γειτονιάς, ταινίες, άραγμα, χουχούλιασμα και πολύ – μα πολύ- περισσότερο σεξ. Τι άλλο να ζητήσει κανείς; Και σε ποιον λείπουν τα ακριβά εστιατόρια και τα κλαμπ που σου προκαλούν πονοκέφαλο;

6. Πολιτικές συζητήσεις

Το γεγονός ότι η ζωή μας έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό και το αίσθημα πως πρέπει όλοι να κάνουμε κάτι για να δούμε άσπρη μέρα, οδήγησε σε μια πολιτική σκέψη που δεν υπήρχε πριν. Κανείς δεν είναι αδιάφορος σε ό,τι συμβαίνει. Κανείς δεν μένει ασυγκίνητος. Τώρα μπορείς να κάνεις πολιτικές συζητήσεις με τον Άλλο, να δεις πώς σκέφτεται, αν ονειρεύεστε το ίδιο μέλλον ή όχι.

Όχι, αυτό δε σημαίνει πως θα κάθεστε στο κρεβάτι και θα διαβάζετε Μπακούνιν ούτε πως θα πλησιάσεις κάποιον στο μπαρ και θα τσεκάρεις τι ξέρει για τον μαρξισμό. Αλλά μπορείτε να συζητήσετε για τις αγωνίες σας για το μέλλον, για το πολιτικό τοπίο και να νιώσετε αυτό το –σχεδόν αφόρητα- σέξι συναίσθημα ότι αγωνίζεστε μαζί για ένα καλύτερο αύριο. Οι δυο σας ενάντια στον κόσμο.

Και να θυμηθείτε και αυτό το υπέροχο ποίημα του Benedetti «Σε αγαπώ γιατί είσαι ο έρωτάς μου, ο συνένοχός μου και όλα αυτά και γιατί στο δρόμο, αγκώνας με αγκώνα, είμαστε κάτι περισσότερο από δύο άνθρωποι. Το στόμα σου, που είναι δικό σου και δικό μου, το στόμα σου δεν κάνει λάθος. Σ’αγαπώ γιατί το στόμα σου ξέρει να φωνάζει “επανάσταση”».

7. Κανένας συμβιβασμός- Έρωτας ή τίποτα

Όταν δεν έχεις πλέον τίποτα να χάσεις και σταματήσεις να φοβάσαι, τότε αρχίζεις να ζεις πραγματικά. Όταν στη ζωή σου έχουν έρθει τα πάνω κάτω, τότε αγωνίζεσαι για ένα καλύτερο αύριο και σταματάς να συμβιβάζεσαι. Τώρα είναι η περίοδος που λες «Θα πάρω μόνο ό,τι πραγματικά μου αξίζει, παρακαλώ. Τίποτα λιγότερο». Σταματάς να υποτιμάς τον εαυτό σου και λες «Έρωτας ή τίποτα». Δεν έχεις τίποτα να χάσεις, γι’ αυτό και δε συμβιβάζεσαι με τίποτα λιγότερο από τα πάντα. Και αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να τα αποκτήσεις. 

Πρόσφατα με πλησίασε κάποιος σε ένα μπαρ και μου είπε «Γεια. Να σε κεράσω ένα ποτό ή μπορούμε να μιλήσουμε και έτσι, γιατί δεν έχω μία»; Και ξέρεις τι; Το γεγονός ότι όλοι περνάμε τα ίδια, μπορεί να μας φέρει λίγο πιο κοντά. Και να γελάσουμε για αυτό το ζόρι που περνάμε. Και να νιώσουμε και λιγότερο μόνοι (αυτός δεν είναι ο σκοπός, εξάλλου;). Το μόνο που μπορούμε σίγουρα να κάνουμε είναι να μην απελπιζόμαστε, να μη μιζεριάζουμε και να γελάμε συχνότερα. Πολύ συχνότερα. Και να αγαπηθούμε γιατί τώρα το χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ.

Και στο κάτω-κάτω, πειράζει που λεφτά δεν υπάρχουν; Μωρέ, δε λες καλά που καταργήθηκε το μέλλον και είμαστε πια άνετοι να ζήσουμε το σήμερα;

---

Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 2014.