Τα τρομερά δίχρονα: Τι συμβαίνει όταν τα παιδιά γίνονται 2 ετών;

Κάποτε στη διάρκεια ενός πειράματος ποιος ξέρει τι τύπου, οι επιστήμονες έκλεισαν ένα μωρό δυόμιση χρονών σ’ ένα δωμάτιο μαζί με κάποιον διάσημο πυγμάχο. Ο πυγμάχος άντεξε λέει μερικές ώρες μόνο με το μωρό, που τον έβγαλε νοκ-άουτ σε ενεργητικότητα, κινητικότητα, τρεχάλα, πάνω-κάτω και πέρα-δώθε. Η ιστορία είναι μάλλον αστικός μύθος αλλά υπάρχει λόγος που κυκλοφορεί: όποιος έχει σπίτι του ένα μωρό 24 με 36 μηνών περίπου, καταλαβαίνει πολύ καλά γιατί ο πυγμάχος φώναξε «έλεος!» πολύ πιο γρήγορα από την μέση μαμά.

Τι ακριβώς συμβαίνει σε αυτήν την φάση ανάπτυξης ενός μωρού και γιατί οι αγγλόφωνοι την αποκαλούν «Terrible twos»; Δεν είναι καλύτερο να έχεις να κάνεις με ένα μικρό παιδάκι που όμως επικοινωνεί έστω και λίγο μαζί σου, από το να κουβαλάς ένα μωρό στην αγκαλιά; Δεν είναι προτιμότερο ή ευκολότερο τέλος πάντων να κλείσει το μωρό σου τα δύο του χρόνια από το να είναι έξη ή οκτώ μηνών;

Το ερώτημα είναι άσχετο γιατί αν έχεις ένα μωρό έξι ή οκτώ μηνών και είσαι τυχερό άτομο, κάποια στιγμή θα γίνει ένα μικρό παιδάκι 24 , 30 και (ουφ!) 36 μηνών, και 26 και 36 κ.λπ. χρονών. Θα μπορείς να κρίνεις μόνη σου ποια φάση είναι καλύτερη και να μεταδώσεις την εμπειρία σου σε άλλες, νεότερες μαμάδες – ή να την εκμεταλλευτείς εσύ στα επόμενα μωρά σου… που, αν το παιδάκι σου δεν έχει κλείσει ακόμα τους 36 μήνες, αμφιβάλλεις κατά πόσον πρόκειται να ξαναμπείς στη διαδικασία. Να κάνεις και άλλα παιδιά, εννοώ.

Κι αυτό γιατί η ηλικία από δύο μέχρι τριών χρονών είναι μεγάλο μανίκι, όσο κι αν έχει υπέροχες στιγμές και ώρες μεγαλείου…

Τι να περιμένεις

Όχι, όχι, όχι: Τα δίχρονα αρχίζουν σιγά-σιγά να χρησιμοποιούν τη γλώσσα, να ενώνουν λέξεις και να στήνουν φράσεις, να εκφράζονται και να επικοινωνούν: είναι συγκινητικό στάδιο και  αστείο ώρες-ώρες. Η φαντασία αναπτύσσεται μαζί με την ικανότητα του παιδιού να μιλάει, αλλά από την στιγμή που μιλάει… λέει «όχι» με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα. Διαφωνεί, αντιδράει, θέλει να «κάνει το δικό του», δεν ψήνεται εύκολα, γενικά σου βγάζει το λάδι. Μια απλή διαδικασία, πχ το να ντυθεί το πρωί, μπορεί να κρατήσει δύο ώρες. Και στο τέλος το παιδάκι σου μπορεί να φοράει ένα βρακί στο κεφάλι του, γαλότσες και το μαγιό του πάνω από το παντελονάκι.

Καιρός για ανεξαρτησία: το ίδιο παιδάκι που φοβάται να σου αφήσει το χέρι, εξαφανίζεται στο σουπερ-μάρκετ και το κυνηγάς σαν την τρελή στους διαδρόμους με τα ντοματάκια. Είναι ύπουλο – εκεί που το είχες εγκαταστήσει στον λάκκο με την άμμο της παιδικής χαράς, γυρνάς για ένα δευτερόλεπτο το κεφάλι σου και το παιδάκι παίρνει δρόμο. Γενικά χρειάζεται σαράντα μάτια, όπως λένε οι γιαγιάδες.

Temper tantrums: η στάνταρ έκφραση που πάει μαζί με το «terrible twos», οι «εκρήξεις ταμπεραμέντου» είναι χαρακτηριστικό αυτής της ηλικίας. Το γλυκό και ήρεμο παιδάκι σου αρχίζει ξαφνικά να χτυπιέται στα πατώματα ζητώντας γλειφιτζούρι, χυμούλη, σοκολατίτσα, τον ουρανό με τα άστρα κι ένα παιχνίδι που λείπει από τη συλλογή του. Η μόνη τακτική που δουλεύει είναι αυτή του αποπροσανατολισμού, συντρόφισσες: πάνω που το παιδάκι αρχίζει να ωρύεται, ανακαλύπτεις κάτι α-πί-στευ-το στην τσάντα σου, στο ντουλάπι του αυτοκινήτου, στο ράφι του μαγαζιού ή στην απέναντι βιτρίνα. Λες «ωπ! Κοίτα τι έχω εδώ!», ή  «πωπω, ένα ωραίο σαλιγκαράκι!»  και αποσπάς την προσοχή του έξαλλου νιάτου. Αν πιάσει το τρυκ, γλυτώνεις την σκηνή σε δημόσιο ή ιδιωτικό χώρο…

Μιμητισμός: το δίχρονο αντιγράφει ό,τι του γυαλίζει. Αν δει ένα άλλο παιδάκι να κάνει σκηνή στο δρόμο, μπορεί να του αρέσει και να δοκιμάσει το ίδιο με την πρώτη ευκαιρία. Αν τρως τσιπς στον καναπέ, θέλει να φάει κι αυτό. Αν πίνεις τον καφέ σου σε κόκκινο φλιτζάνι, ζητάει το φλιτζάνι σου... από την άλλη, αντιγράφοντας συμπεριφορές (από μέλη της οικογένειας ή άλλα παιδάκια) μαθαίνει. Ακόμα κι όταν αντιγράφει πράγματα που κατά τη γνώμη σου δεν χρειάζονται ή δεν είναι σωστά, σκέψου ότι αν μεγάλωνε σε κενό αέρος δεν θα μάθαινε ποτέ τίποτα.

Δικό μου-δικό μου: όλα είναι δικά του. Στην ηλικία αυτή ή έννοια «μοιράζομαι» είναι ακατανόητη. Εσύ επιμένεις, του λες και του ξαναλές ότι αν θέλει να παίζει με άλλα παιδάκια πρέπει να μάθει να μοιράζεται. Σιγά-σιγά (αλλά πολύ σιγά) θα το καταλάβει. Δεν είναι εγωιστικό και κακομαθημένο πλάσμα, είναι ένα παιδάκι δύο χρονών. Το διπλανό παιδάκι που μοιράζεται ήδη τα παιχνίδια του, ή είναι μεγαλύτερο, ή ζει σε οικογένεια με πολλά παιδιά… ή είναι η Μητέρα Τερέζα.

Άγχος αποχωρισμού: Συχνά, ανάμεσα στους 24 και 36 μήνες πηγαίνουμε για πρώτη φορά το παιδάκι μας σε παιδικό σταθμό. Το «άγχος αποχωρισμού» μπορεί να εκδηλωθεί στην πόρτα του σταθμού, με το παιδάκι να κρέμεται από τη μαμά του ουρλιάζοντας λες και το σφάζουν. Μπορεί όμως να εκδηλώνεται και πιο νωρίς, όταν η μαμά (ή, σπανιότερα, ο μπαμπάς) φεύγει για να πάει στη δουλειά. Ο μεγάλος μου γιός χτυπιόταν όταν έβγαινα από την πόρτα του σπιτιού, και σταματούσε στα δύο λεπτά: το ξέρω γιατί περίμενα πίσω από την πόρτα μέχρι να ηρεμήσει. Δεν υπάρχει μέθοδος αντιμετώπισης – τα βιβλία λένε να είσαι σταθερή και αυστηρή, κάτι που δεν κατάφερα ποτέ αλλά μπορείς να δοκιμάσεις εσύ που είσαι φρέσκια μαμά. Λες «η μαμά πάει στη δουλειά τώρα και θα γυρίσει αργότερα», κάνεις μεταβολή και φεύγεις. Το παιδάκι μένει με τη γιαγιά, τη «γυναίκα», τον παππού, με κάποιον που το αγαπάει και το προσέχει, άρα δεν έχεις λόγους να στεναχωριέσαι. Αλλά είσαι χάλια, και αναρωτιέσαι πόσο θα αντέξεις ακόμα αυτό το μαρτύριο.

Τα καλά νέα είναι ότι μεγαλώνοντας το παιδάκι σου θα συνηθίσει στην ιδέα ότι φεύγεις και θα καταλάβει ότι επιστρέφεις κάποια στιγμή.

Τα κακά νέα είναι... ότι θα έρθει μια μέρα που το παιδάκι σου θα είναι 15 χρονών, και δεν θα ιδρώνει καθόλου, άρα έφυγες άρα δεν έφυγες. Και εσύ η μαμά του θα νοσταλγείς τις μέρες που έκλαιγε με μαύρο δάκρυ όταν σε έχανε από τα ματάκια του…

ΤΡΙΚ

1. Βάλε μερικά μικρο-δωράκια, παιχνιδάκια κλπ,  σε κάποιο ψηλό ντουλάπι, να μην τα βλέπει το παιδάκι σου. Όταν αισθάνεσαι ότι θα χτυπηθεί στο πάτωμα, βγάλε κάτι σαν να το ανακαλύπτεις τώρα, με σχετικά επιφωνήματα («Μα τι ωραίο σκατουλάκι είναι αυτό που βρήκα!»)
2. Την ίδια τεχνική ακολούθησε και έξω από το σπίτι, με ένα μπισκότο ή γλειφιτζούρι πχ ή ένα παιχνιδάκι μέσα στην (αβυσσαλέα) τσάντα σου, που εμφανίζεται σε ώρες κρίσης. Όχι σαν ανταμοιβή ή εξαγορά αλλά σαν απόσπαση της προσοχής του.
3. Οι κρίσεις με φωνές και κλάματα συνήθως προκύπτουν όταν το παιδί είναι κουρασμένο, άυπνο, νηστικό ή διψασμένο. Συντονίσου με τις ανάγκες του για να είσαι προετοιμασμένη για όλα, όσο γίνεται. Τα παιδάκια κουράζονται εύκολα έξω από το σπίτι, σε μέρη με κόσμο, με βαβούρα και με πολλά φώτα, όπως και όταν ταξιδεύουν.
4. Αν το παιδί χτυπιέται ήδη, μην ιδρώνεις, μην αγχώνεσαι και κυρίως μην αισθάνεσαι ένοχη που ενοχλεί τους γύρω. Λένε ότι πρέπει να του μιλάς αυστηρά και να είσαι απόμακρη… πιθανώς να ισχύει. Το να πάρεις αγκαλιά το παιδάκι σου και να του μιλάς σιγανά στο αυτί πάντως ενώ περνάει την κρίση του, ή ακόμα και να του τραγουδάς το αγαπημένο του τραγούδι, λειτουργεί πάντα καλύτερα για μένα. Δοκίμασε «στου γυαλού τα βοτσαλάκια» ή «κουκουβά-κουκουβά».
5. Όταν εσύ νοιώθεις ενοχές, ανησυχία, φόβο και άγχος, το παιδάκι σου το αρπάζει στον αέρα και αντιδράει ανάλογα. Προσπάθησε να εξορίσεις τα παραπάνω συναισθήματα έστω και δοκιμαστικά, και θα δεις μεγάλη αλλαγή στην συμπεριφορά του μικρού.
6. Η μαμά πρέπει να έχει πολλή φαντασία και άλλη τόση όρεξη να την χρησιμοποιήσει σε αυτή τη φάση της καριέρας της: δείξε εικόνες, βιβλία, σκηνές, χρώματα και σχέδια στο παιδί σου, τουβλάκια, πλαστελίνες, μπογιές, αυτοκόλλητα και ζωγραφιές. Πριν καλά-καλά του πάρεις τον αέρα, το παιδάκι σου θα έχει κλείσει τα τρία και θα μπορεί να ασχολείται μόνο του με όλα αυτά… δηλαδή με την δική του, ολοένα και πιο φορτσάτη φαντασία.