Σχεσεις

Από πότε η «αγάπη» σκοτώνει;

Αν είστε νέα γυναίκα που τώρα ξεκινάει την πρώτη της σοβαρή σχέση, να ξέρετε ότι η αγάπη σε καμία μα καμία περίπτωση δεν προκαλεί πόνο.

Κακοποίηση γυναικών: Άντρες που κακοποιούν ή σκοτώνουν τις γυναίκες τους, το πρόσχημα της αγάπης, ο θυμός και οι δικαιολογίες που χρησιμοποιούν.

Διαβάζω αστυνομικά ρεπορτάζ για άντρες που έσπασαν στο ξύλο ή σκότωσαν τελικά τις γυναίκες «τους», συζύγους ή συντρόφους: ας αφήσουμε το «τους», που υποδηλώνει ότι η γυναίκα ήταν/είναι ιδιοκτησία τους και σίγουρα στο μυαλό τους είναι – πέρα από αυτή τη μικρή υποσημείωση, όλοι οι κακοποιητές ισχυρίζονται ότι τις αγαπούν πολύ τις κακομοίρες τις γυναίκες τους, άσχετα που «έχασαν τον έλεγχο», που «ξέφυγαν», που «δεν άντεξαν την πίεση» και τις κοπάνησαν, από λίγο έως μέχρι αναισθησίας, ακόμα και μέχρι θανάτου. Ο έλεγχος είναι μεγάλο θέμα για τον μέσο κακοποιητή, και στο (άρρωστο) μυαλό του πάει χέρι χέρι με την αγάπη. Μερικές εκδοχές θέλουν τον κακοποιητή δυστυχισμένο, με σκληρή παιδική ηλικία στη διάρκεια της οποίας η αγάπη ταυτιζόταν ή εξαρτιόταν από την τιμωρία που έπεφτε σαν σφαλιάρα από την (πατρική συνήθως) εξουσία, αλλά δεν πιστεύω ότι ένας κακοποιητής σώζεται με την ψυχανάλυση, πόσο μάλλον η σύντροφός του: επειδή ο άντρας αυτού του είδους έχει ανάγκη την εξουσία, τον έλεγχο πάνω στη γυναίκα, όταν αισθάνεται ότι την χάνει, τόσο την εξουσία όσο και την γυναίκα, «τα παίρνει στο κρανίο».

Ο θυμός είναι ένα στάνταρ χαρακτηριστικό του κακοποιητή – είναι θυμωμένος σχεδόν συνέχεια, κι αν δεν βράζει στο ζουμί του σε μόνιμη βάση, αρκεί μια ασήμαντη αφορμή για να πάρει φωτιά. Το περίεργο είναι ότι κανένας κακοποιητής δεν παίρνει φωτιά όταν έχει απέναντί του τον Τζέισον Στέιθαμ. Για κάποιον όχι μυστήριο λόγο (=επειδή είναι κότα) αρπάζεται κυρίως με τη σύντροφό του, η οποία δεν ξέρει πολεμικές τέχνες, μποξ, καράτε ή τάε κβον ντο, δεν κρατάει χατζάρα ούτε καλάσνικοφ και είναι 20-30 κιλά πιο ελαφριά από τον ίδιο τον άντρα.

Αλλά πριν φτάσει στο ψιλό ή χοντρό ξύλο ο μέσος κακοποιητής έχει περάσει άλλα στάδια στη σχέση του με τη γυναίκα, πολλές φορές και με τα παιδιά του. Ως «έχων την εξουσία» κι επειδή ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι ότι αυτό-διορίζεται Βασιλιάς της Οικογένειας, ο κακοποιητής στα πρώιμα στάδια επιβάλλει τιμωρίες δεξιά-αριστερά, ώστε να μην πάρει αέρα ο πισινός της γυναίκας ή του/των παιδιού/ών. Μη φανταστείτε ότι οι τιμωρίες είναι πάντα «όρθιος στη γωνία», κάτι το οποίο έχει βιώσει σίγουρα ως παιδί ο μέσος κακοποιητής αλλά δεν μας ενδιαφέρει τώρα. Οι τιμωρίες είναι διαφόρων ειδών:

Τιμωρία της σιωπής, όταν ο κακοποιητής σταματάει να μιλάει στην οικογένεια, σε ένα μέλος της ή στη σύντροφο, κρατάει μούτρα μέχρι τα γόνατα και περιφέρεται μέσα στο σπίτι μουγκαφόν, με θυμωμένο ύφος. Ενώ μιλάει εύθυμα στο τηλέφωνο με φίλους, για να δείξει στα μέλη της οικογένειάς του ότι αυτοί ευθύνονται για τηνθυμωμένη σιωπή του.
Τιμωρία με την απειλή εγκατάλειψης, όταν ο κακοποιητής απειλεί ότι θα φύγει για ψύλλου πήδημα. Η απειλή είναι σοκαριστική για τα μικρά παιδιά, που ταράζονται όταν ένας γονιός απειλεί ότι θα τα εγκαταλείψει, αλλά και για τη σύντροφο, που ακόμα κι όταν εύχεται μέσα της να πάρει δρόμο ο κακοποιητής, ελπίζει μέχρι το τέλος ότι θα λυθούν τα προβλήματα. Συνήθως, επειδή εξαρτάται οικονομικά από αυτόν.
Τιμωρία της φωνής και αντάρας, όταν ο κακοποιητής χτυπιέται, φωνάζει, ουρλιάζει έτοιμος να σκάσει, επειδή τα πράγματα δεν έγιναν όπως ήθελε, όπως είχε φανταστεί ή όπως είχε διατάξει. Το πόσο κακοποιητική είναι η δυνατή φωνή ενός ενήλικου γονέα προς ένα μικρό παιδάκι, το ξέρουν πολύ καλά οι ψυχαναλυτές αλλά και τα μικρά παιδάκια. Το πόσο καταστροφική είναι για τη σωματική και ψυχική υγεία της συντρόφου η δυνατή φωνή το ξέρουν και οι πέτρες.
Τιμωρία της κακολογίας, όταν ο κακοποιητής αποκαλεί με υποτιμητικές ή και υβριστικές λέξεις τη σύντροφο και τα παιδιά του. Οι βρισιές ποικίλλουν σε βαρύτητα και πολλαπλασιάζονται όσο περνάει ο καιρός. Το «σκάσε!» γίνεται καθημερινή λέξη-εντολή πριν προλάβει να το καταλάβει η γυναίκα.
Η τιμωρία του τσαμπουκά, το τελευταίο στάδιο πριν ο κακοποιητής αρπάξει τη γυναίκα από το μαλλί, πριν τη χτυπήσει, ακόμα και πριν τη σκοτώσει: ξεκινάει με το «σε ποιον μιλάς έτσι, μωρή;» και φτάνει… εκεί που συντάσσονται τα δελτία ειδήσεων του αστυνομικού ρεπορτάζ.

Όλες οι τιμωρίες γίνονται «με αγάπη», ξεκινούν «από αγάπη», πάνω σε μοντέλο αυταρχικής εκπαίδευσης της δεκαετίας του ’50 και ΄60, με το οποίο ανδρώθηκε ο μέσος κακοποιητής, έστω και αν είναι νεότερος. Η εξέλιξη, η αντι-αυταρχική εκπαίδευση που ανέλυσε και εφάρμοσε διεξοδικά ο καημένος ο A.S. Neil*, δεν έφτασε ποτέ στα αυτιά τους.

Όλα αυτά τα γράφω με αφορμή το αφιέρωμα στις γυναίκες. Δεν επαναλαμβάνω πόσες γυναίκες βρίσκουν τον θάνατο κάθε χρόνο στα χέρια των αγαπημένων τους, ή πόσες ξυλοκοπούνται, χτυπιούνται, κακοποιούνται σωματικά ή ψυχικά και συναισθηματικά, έχει πάρει το μάτι σας τις στατιστικές, διαβάζετε και βλέπετε ειδήσεις. Απλώς αν είστε νέα γυναίκα που τώρα ξεκινάει την πρώτη της σοβαρή σχέση… να ξέρετε ότι η αγάπη, σε καμία μα καμία περίπτωση δεν προκαλεί πόνο. Δεν προκαλεί στεναχώρια, σύγχυση, ανησυχία, σφίξιμο, αγωνία, ταραχή, φόβο, πανικό, στομαχόπονο, διάρροια, πονοκέφαλο, αϋπνία, κλάμα, απελπισία, κατάθλιψη, αίσθημα απομόνωσης, συναισθηματική ανασφάλεια, αμφιβολία, αίσθημα απαξίωσης, ανάγκη υπακοής, συνεχείς απολογίες, θλίψη – κανένα από αυτά τα συναισθήματα δεν έχει σχέση με την αγάπη. Αν κάποιος υποστηρίζει ότι σας αγαπάει, εσάς τη νέα γυναίκα, και αν αισθάνεστε έστω και ένα από τα παραπάνω όταν είστε μαζί του, μην τον πιστεύετε. Ή, πιστέψτε τον, πιστέψτε ότι «σας αγαπάει με τον τρόπο του» – αλλά μιλήστε για τον τρόπο του σε αγαπημένα σας πρόσωπα, και βασικά, πάρτε δρόμο όσο γίνεται πιο νωρίς. Ο τρόπος του θα σας στοιχίσει την ψυχική και συναισθηματική σας ισορροπία, την αυτοπεποίθηση, την υγεία σας… κι αν σας παρα-αγαπάει ο τύπος, μπορεί να στοιχίσει και τη ζωή σας.

*S. Neil, «Θεωρία και πράξη της αντι-αυταρχικής εκπαίδευσης», (εκδόσεις Κουκκίδα). Ο πρωτοπόρος Σκωτσέζος παιδαγωγός (1883-1973) ίδρυσε το πρώτο πραγματικά μοντέρνο σχολείο, το Summer Hill, πάνω στις αρχές της αντι-αυταρχικής εκπαίδευσης. Το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί από πολλές σκανδιναβικές χώρες και έχει επηρεάσει την εκπαίδευση σε όλο τον Πρώτο Κόσμο.