Πώς είναι για έναν άντρα να μένει σπίτι και να μεγαλώνει τα παιδιά;

Σπάνια πλέον μιλάμε για ανδρικές και γυναικείες δουλειές αφού τα επαγγέλματα έχουν εξελιχθεί σε βαθμό που όλοι μπορούν να ασχοληθούν με όλα. Υπάρχει, ωστόσο, μια «δουλειά» που στερεοτυπικά εξακολουθεί να θεωρείται γυναικεία κι αυτή είναι η ανατροφή των παιδιών και το νοικοκυριό. Για τις περισσότερες οικογένειες είναι σχεδόν αυτονόητο ότι η γυναίκα θα απουσιάσει ή θα σταματήσει από την εργασία της για να μεγαλώσει τα παιδιά. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Women on Top, οι άντρες τείνουν να έχουν πιο σκληρά στερεότυπα από το κοινό των γυναικών και εξακολουθούν να διατυπώνουν σε επίπεδο πεποιθήσεων ότι είναι κυρίως ευθύνη των γυναικών η ανατροφή των παιδιών και το νοικοκυριό και ότι οι άντρες επιβεβαιώνονται μέσα από την επαγγελματική τους αφοσίωση. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και περιπτώσεις οικογενειών που η σύζυγος επέστρεψε στην εργασία και ο άντρας ανέλαβε εξολοκλήρου την ανατροφή των παιδιών. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ο Βασίλης Γκαρής, 47 ετών από την Αίγινα, ο οποίος δηλώνει περήφανα μπαμπάς πλήρους απασχόλησης μεγαλώνοντας δύο πανέμορφες κόρες τα τελευταία 8 χρόνια.

Η συζήτηση μαζί του ήταν πραγματικά απολαυστική, ενώ πρέπει να ομολογήσω ότι είναι αναζωογονητικό να μιλάς με κάποιον τόσο χαλαρό και συνειδητοποιημένο που δεν νιώθει να περιορίζεται από στερεότυπα χρόνων. Η πρώτη μου ερώτηση αφορούσε φυσικά το πώς η οικογένειά του κατέληξε σε αυτή τη δυναμική που δεν… συνηθίζεται. Ήταν κάτι που προϋπήρχε στο μυαλό του ως ιδέα, όπως και σε πολλές γυναίκες; «Να μείνω στο σπίτι για να μεγαλώσω τα παιδιά; Δεν μου είχε περάσει καν από το μυαλό κάτι παρόμοιο, ήμουν άντρας “κανονικός” εγώ, ξέρεις, από αυτούς που δεν ξέρουν να φτιάχνουν ούτε τοστ (γέλια). Βασικά, όλα ξεκίνησαν το 2013 που αποφασίσαμε με τη γυναίκα μου να κάνουμε παιδιά και μετακομίσαμε από την Αίγινα στην Αθήνα. Εγώ πριν ήμουν ξυλουργός και οι δουλειές εκείνη την εποχή δεν ήταν στα hi τους. Η γυναίκα μου εργάζεται σε μια μεγάλη εταιρεία από το πρωί μέχρι το βράδυ και επειδή ήμασταν στην Αθήνα και ούτε τους πελάτες μου είχα, ούτε είχα βρει κάτι αξιόλογο σε δουλειά, αποφασίσαμε να κρατήσω τη μεγάλη μας κόρη που ήταν τότε 6 μηνών και να δούμε πώς θα πάει. Σε λίγο καιρό ήρθε και το δεύτερο παιδί και η γυναίκα μου επέστρεψε στη δουλειά όταν η μικρή μας κόρη ήταν 5 μηνών. Έτσι, έμεινα στο σπίτι με δύο μωρά... Τα κορίτσια μας έχουν 21 μήνες διαφορά οπότε για αρκετό καιρό φορούσαν και οι δύο πάνα και έτρωγαν συγκεκριμένα φαγητά!

Η αλήθεια είναι ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να καταφέρω να συντηρήσω εγώ την οικογένεια, με τη δουλειά που έκανα, και δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να το παραδεχτείς αυτό. Η γυναίκα μου κάνει μια δουλειά που μας καλύπτει με το παραπάνω οικονομικά και τη βοήθησε πολύ το γεγονός ότι είχε τη δυνατότητα να εστιάσει στην εργασία της και δεν την “έφερε πίσω” η γέννηση των παιδιών… γιατί δυστυχώς όλες τις γυναίκες τις πάει πίσω εργασιακά η επιλογή να γίνουν μητέρες. Οπότε αυτό έπρεπε να κάνω, αυτό έκανα και θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που το κάνω. Έχω περάσει από πολλές δουλειές, “αντρικές” όλες, έχω κάνει οικοδομή και ως ξυλουργός δούλευα από τα 23 με δική μου πελατεία, αναλάμβανα οικοδομές και μεγάλα project. Ήμουν πολύ άντρας σου λέω (γέλια) οπότε όχι απλά δεν μου είχε περάσει από το μυαλό να μεγαλώνω παιδιά αλλά αν μου το έλεγε κάποιος τότε θα έκανα ό,τι κάνουν αυτοί που τους το λέω εγώ τώρα…»

Η προσαρμογή από την εργασιακή καθημερινότητα στην οικιακή ζωή είναι κάτι που δεν υφίσταται καν σαν χρονική περίοδος για τον Βασίλη που λέει χαρακτηριστικά: «Δεν νομίζω ότι είναι εύκολο ούτε για τους άντρες ούτε για τις γυναίκες να προσαρμοστούν, δεν τίθεται θέμα “ξυπνάς και μένεις σπίτι”, τα πρώτα 2-3 χρόνια δεν κοιμάσαι καν (γέλια), ειδικά με δύο μωρά». Όσο για το τι περιλαμβάνει μια τυπική του ημέρα… «Τώρα πάνε και τα δύο σχολείο οπότε τα πηγαίνω το πρωί, κάνω τις δουλειές του σπιτιού, μαγειρεύω –σήμερα έχω φτιάξει φασολάκια με πατάτες–, και τώρα αν δεν μιλούσαμε μαζί θα είχα βγει για ψώνια… Σήμερα έχω να παραγγείλω και κάτι φωτογραφίες από μια γιορτή που είχαμε. Το μεσημέρι θα πάρω τα κορίτσια από το σχολείο και θα έρθουμε σπίτι να διαβάσουμε. Στη συνέχεια εκείνες θα παίξουν κι εγώ θα ετοιμάσω τα πράγματά τους για την επόμενη ημέρα –το κολατσιό τους κτλ–, θα κάνουν μπάνιο, θα στεγνώσουμε μαλλιά. Βλέπεις εγώ έχω και κόρες οπότε είναι κι αυτά μέσα στο πρόγραμμα!»

Τι είδους ικανότητες και δεξιότητες πιστεύεις ότι είναι απαραίτητες σε έναν μπαμπά που μένει σπίτι να μεγαλώσει τα παιδιά;
Καμία! Απλώς να έχεις καθαρό και ανοιχτό το μυαλό σου. Είναι μια κατάσταση που σε καλεί να ανταποκριθείς κάθε λεπτό. Δεν είναι όπως στη δουλειά που άμα θες σταματάς κάποια στιγμή να κάνεις διάλειμμα ή να καπνίσεις ένα τσιγάρο ή άμα βαριέσαι να πας για δουλειά θα δηλώσεις ασθένεια. Το μεγάλωμα των παιδιών είναι συνεχής προσπάθεια. Θυμάμαι μια φορά που προσπαθούσα να κάνω ένα τσιγάρο όλο το απόγευμα, δεν προλάβαινα και μόλις άκουσα βήματα στις σκάλες άνοιξα την πόρτα και είδα την κουμπάρα μας. Ούτε καλησπέρα δεν είπα ούτε τίποτα, της είπα «Ελένη, πήγαινε στα παιδιά, φεύγω» και βγήκα στο μπαλκόνι και κόντεψα να κάνω ένα πακέτο στην καθισιά μου. Θεωρώ ότι οι άντρες δυσκολεύονται περισσότερο όταν μένουν στο σπίτι με τα παιδιά, γιατί δεν έχουν προετοιμαστεί ούτε ψυχολογικά ούτε πρακτικά ποτέ για αυτό. Εσείς οι γυναίκες είχατε ως πρότυπα τις μητέρες σας, τις βλέπατε να σας φροντίζουν, να τρέχουν για όλα, μεγαλώσατε με αυτή την εικόνα. Εγώ ποτέ στη ζωή μου δεν είχα σκεφτεί ότι θα έκανα πράγματα που έκανε η μάνα μου, οπότε όταν τελικά έγινε αυτό ζορίστηκα. Έχω γίνει όμως πολύ καλός μάγειρας, μπορεί και καλύτερος από ξυλουργός! (γέλια)

Τώρα που αναφέρεις τη μαμά σου, η αλήθεια είναι ότι ένα από τα μεγαλύτερα παράπονα που έχουν οι μητέρες είναι ότι δεν εκτιμάται η «δουλειά» που κάνουν στο σπίτι. Τώρα που το έχεις δει και από την άλλη οπτική γωνία, τι έχεις να πεις;
Έχεις δίκιο, έχω πει κι εγώ τέτοια βλακεία στη μαμά μου όταν ήμουν πιτσιρικάς, στο γυμνάσιο νομίζω, αυτό το «τι κάνεις όλη μέρα» που το σκέφτομαι τώρα και συνειδητοποιώ πόσο γελοίο είναι να το λες σε κάποιον που ασχολείται με τα παιδιά και το σπίτι. Είναι πάρα πολύ δύσκολη δουλειά και σίγουρα δεν εκτιμάται από όσους δεν το έχουν κάνει, ειδικά από τους άντρες. Είναι ό,τι πιο δύσκολο έχω κάνει στη ζωή μου και το λέω εγώ που έχω κάνει «βαριές» δουλειές –έχω ρίξει μπετά σε εποχές που δεν υπήρχαν μηχανήματα κουβαλώντας τενεκέδες στην πλάτη– αλλά αυτό μακράν το πιο δύσκολο πράγμα που έχω κάνει. Υπήρχαν μέρες που έκλαιγα από τα νεύρα, αλλά δεν είναι μόνο η σωματική κούραση, αυτά τα ξεχνάς όσο περνάει ο καιρός. Μετά έρχονται άλλα που είναι πιο σοβαρά, αρχίζουν τα πράγματα που πρέπει να σκεφτείς, τι ακριβώς κάνεις και πώς το κάνεις γιατί μεγαλώνεις δύο παιδιά, δύο ανθρώπους που κάποια στιγμή θα βγουν έξω στην κοινωνία. Θα έχουν να αντιμετωπίσουν καταστάσεις και κινδύνους για τα οποία πρέπει να τα προετοιμάσεις, διαμορφώνεις το χαρακτήρα τους και επηρεάζεις τον τρόπο με τον οποίο θα φέρονται σε άλλους ανθρώπους αργότερα. Αυτό είναι το πιο φοβερό απ’ όλα. Μακάρι να ήταν όλοι οι γονείς πλήρως συνειδητοποιημένοι για τις ευθύνες που φέρουν μεγαλώνοντας παιδιά.

Τι απαντάς σε όσους λένε ότι το μεγάλωμα των παιδιών είναι «γυναικεία δουλειά»;
Μη τους τύχει! (γέλια) Μα τι να τους απαντήσω; Εμένα ξέρεις πόσοι με κοροϊδεύουν όταν λέω ότι μένω σπίτι και μεγαλώνω τα παιδιά μου; Ακόμα και σήμερα, 8 χρόνια μετά… Αλλά θα σπάσω εγώ το δικό μου το κεφάλι να γεμίσω το δικό τους; Δεν τους αδικώ, μπορεί κάποτε να το έκανα κι εγώ, τώρα το βλέπω αλλιώς. Μου είπε ένας ξάδερφός μου, πρόσφατα, να πάω την Κυριακή να ψήσουμε και του είπα ότι θα κοιτάξω το πρόγραμμά μου να δω τι δουλειές έχω. Άλλωστε τα Σαβ/κα δεν αφήνω να κάνει τα πάντα η γυναίκα μου, το έχω αναλάβει και αυτό, εγώ θα μαγειρέψω και θα κάνω δουλειές, θα συνεχίσω το πρόγραμμα της εβδομάδας. Τελοσπάντων, ξεράθηκε στα γέλια! Δεν το έκανε για να με κοροϊδέψει, αλλά του φάνηκε αστείο, παράξενο. Και σκέψου ότι εκείνος έχει πέντε παιδιά!

Ποιο είναι το καλύτερο κομμάτι του να είσαι μπαμπάς στο σπίτι;
Δεν ξέρω, είναι όλο ένα μαγικό ταξίδι. Ίσως το καλύτερο να είναι όταν συνειδητοποιείς ότι αυτά τα παιδιά θα έχουν ένα μεγάλο κομμάτι από σένα που θα το κουβαλάνε πάντα – με τον τρόπο που συμπεριφέρονται, με το χαρακτήρα τους. Γενικά, θεωρώ ότι είναι ό,τι καλύτερο μπορείς να κάνεις, εγώ ζω μέσα από τα παιδιά, είναι φοβερό αυτό που μου συμβαίνει. Μπορεί εγώ να τα πλάθω αλλά κι αυτά με αλλάζουν. Έχω γίνει άλλος άνθρωπος και όλη αυτή η αγάπη που εισπράττεις είναι απερίγραπτη.

Πώς σε έχει αλλάξει το μεγάλωμα των παιδιών;
Πρώτα πρώτα φροντίζω πια τον εαυτό μου γιατί καταλαβαίνω ότι πρέπει να είμαι καλά για να φροντίζω και την οικογένειά μου, τη σύζυγο και τα παιδιά μου. Να προσέχω την υγεία μου για να είμαι δίπλα τους όσο περισσότερο χρειαστεί. Κι εγώ ήμουν άνθρωπος που δεν πρόσεχα, δούλευα νύχτα, έπινα ό,τι έβρισκα, ξενυχτούσα… Θα μπορούσα να πω ότι τα παιδιά μου είναι οριακά ο λόγος που επιβιώνω (γέλια). Δεν ξέρω πώς να το περιγράψω, είμαι απλά άλλος άνθρωπος, χάρη στα κορίτσια μου είμαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου που θα μπορούσε να υπάρξει…

Αρκετοί γονείς που μένουν σπίτι αναφέρονται στην απομόνωση που νιώθουν λόγω της έλλειψης συχνής αλληλεπίδρασης με άλλους ενήλικες. Είναι κάτι που έχεις βιώσει κι εσύ;
Το έχω νιώσει αλλά ήμουν σχετικά μεγάλος όταν έγινα μπαμπάς και όλη αυτή η αλληλεπίδραση με τους μεγάλους με είχε κουράσει για να είμαι ειλικρινής. Περνάω πολύ καλά με τα παιδιά, ειλικρινά, δεν χρειάζεται να προσπαθείς να είσαι αρεστός, οι ανάγκες είναι βασικές, τα πράγματα είναι απλά οπότε περνάς καλά και κυρίως δεν βαριέσαι ποτέ!

Ποια είναι η μεγαλύτερη παρανόηση που πιστεύεις ότι υπάρχει για τους μπαμπάδες που μένουν στο σπίτι;
Ότι δεν είναι άντρες. Δεν θεωρείται αντρική δουλειά το μεγάλωμα των παιδιών, κατά τη γνώμη πολλών. Έχω φίλους που το πρώτο διάστημα που τα παιδιά ήταν μικρά έδειχναν κάποια κατανόηση, τώρα που πάνε σχολείο και είμαι λίγο πιο χαλαρός τα πρωινά κυριολεκτικά με παρακαλάνε να πιάσω «κανονική δουλειά». Το οποίο είναι αστείο, δεν έχει νόημα να πάω για δουλειά να πάρω ένα χιλιάρικο και να δίνω τα μισά –τουλάχιστον– σε μια γυναίκα να κρατάει τα παιδιά. Να κερδίσω 500€ για το σπίτι και να χάσω τα παιδιά μου, να μεγαλώνουν χωρίς εμένα και να τα βλέπω μόνο κάποιες ώρες, δεν αξίζει. Δεν το αλλάζω με τίποτα αυτό που κάνω κι ας μην καταλαβαίνουν οι φίλοι μου τι σημαίνει να κάνεις ένα σπίτι να λειτουργεί σωστά και να προετοιμάζεις δύο ανθρώπους να βγουν στην κοινωνία. Αν το θεωρούν λίγο αυτό δεν μπορώ να κάνω κάτι.

Έχουν γίνει κάποια νομοθετικά βήματα για την ισότιμη συμμετοχή των ανδρών στη φροντίδα των παιδιών. Πιστεύεις ότι αποτελούν επαρκές κίνητρο για να αναλάβουν περισσότεροι άνδρες το ρόλο του μπαμπάς πλήρους απασχόλησης, έστω και για ένα διάστημα;
Όχι, δεν αρκούν και είμαι κάθετος σε αυτό. Κανένα κίνητρο δεν δίνουν αυτές οι άδειες. Για μένα πρέπει να θεσμοθετηθεί κάτι για εκείνους που μένουν στο σπίτι και μεγαλώνουν τα παιδιά, άντρες και γυναίκες. Εγώ αυτή τη στιγμή δεν έχω εξασφαλίσει τα γεράματά μου, αν τα παιδιά μου ενηλικιωθούν και μετά για τον οποιοδήποτε λόγο χωρίσω με τη γυναίκα μου, θα μείνω «ξεκρέμαστος». Τι θα κάνω στα 58 μου, πώς θα επιστρέψω στην αγορά εργασίας, πού θα βρω δουλειά; Τι θα κάνει μια γυναίκα στα 58 ή και τα 50 της, αν βρεθεί στην αντίστοιχη θέση – κάτι που συμβαίνει συχνά; Ποιος σε καλύπτει νομικά για αυτά τα 20 χρόνια που έμεινες στο σπίτι να μεγαλώνεις τα παιδιά; Οι 15 ημέρες και οι 4 μήνες άδειας δεν θα κινητοποιήσουν κανέναν να ασχοληθεί περισσότερο με την ανατροφή των παιδιών. Θέλουμε να γεννιούνται παιδιά σε αυτή τη χώρα, ας φροντίσουμε και τους ανθρώπους που μένουν πίσω να τα μεγαλώσουν. Δεν πρέπει να εξασφαλιστούν κάπως, να τους αναγνωριστεί η «δουλειά» που κάνουν;

Τι θα συμβούλευες κάποιον μπαμπά που σκέφτεται να γίνει «πλήρους απασχόλησης»;
Να το σκεφτεί πολύ καλά και να μη το μετανιώσει, γιατί θα είναι μεγάλο λάθος. Αν αποφασίσει να το κάνει να μην έχει δεύτερες σκέψεις και να μην τα παρατήσει. Είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να του συμβεί, χωρίς καμία υπερβολή.

Σύμφωνα με έρευνα του Women on Top:

• 48% των ανδρών συμφωνεί ότι η αγορά εργασίας «τιμωρεί» τους άνδρες που κάνουν χρήση γονικών αδειών
• 47% των ανδρών δεν έχει χρησιμοποιήσει καμία άδεια γονεϊκοτητας
• 33% συμφωνεί ότι οι άνδρες ενδιαφέρονται για την καριέρα τους περισσότερο απ’ όσο οι γυναίκες
• 29% συμφωνεί ότι οι άνδρες πρέπει να συντηρούν την οικογένεια και οι γυναίκες να δουλεύουν για να συμπληρώνουν το οικογενειακό εισόδημα
• 28% συμφωνεί ότι είναι υποχρέωση των γυναικών να προσαρμόζουν τη ζωής τους στις ανάγκες της οικογένειας
• 21% συμφωνεί ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι υπεύθυνες για τις δουλειές του σπιτιού

Άδειες που δικαιούνται οι άντρες: 

• Άδεια πατρότητας διάρκειας 14 ημερών γύρω από την περίοδο τοκετού
• Άδεια φροντίδας τέκνου που χορηγείται είτε ως μειωμένο ωράριο, είτε ως μεμονωμένες μέρες εργάσιμης εβδομάδας, είτε ως συνεχόμενη άδεια-ισόχρονο
• Γονική άδεια 4 μηνών για την ανατροφή παιδιού, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνεχόμενα ή τμηματικά, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει την ηλικία των 8 ετών