Γιατί τα διαζύγια είναι τόσο οδυνηρά

Ακόμα και στον 21ο αιώνα, δεν φαίνεται να υπάρχει «πολιτισμένο» διαζύγιο. Ο «πόλεμος των Ρόουζ» είναι η συνηθέστερη κατάσταση, ακόμα κι όταν πρόκειται για συναινετικά διαζύγια: οι περισσότερες σχέσεις τελειώνουν τόσο άσχημα, είναι τόσο βυθισμένες σε τοξικές αναθυμιάσεις, που δεν καταφέρνουν να τελειώσουν οριστικά, σωστά και με τις λιγότερες δυνατές ζημιές. Η κοινωνία και ο πολιτισμός επικεντρώνονται κυρίως στα ρομαντικά ξεκινήματα των σχέσεων, αλλά αποφεύγουμε να ασχοληθούμε με το άλλο άκρο ή όταν ο έρωτας κάνει κοιλιά και μοιάζει με ταινία ζόμπι του George Romero. Σ’ αυτό το στάδιο, οι πρωταγωνιστές εξουθενώνουν ο ένας τον άλλον μέχρι τελικής πτώσεως, επιδεικνύοντας αναξιοπρεπή συμπεριφορά, παλινδρόμηση στην παιδική ηλικία, πείσματα, νάζια, κόλπα —ιδιαίτερα όταν διακυβεύεται η ανατροφή των παιδιών ή πολλά χρήματα.

Σύμφωνα με τη βρετανική Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το 41% των ζευγαριών που παντρεύτηκαν το 1996 είχαν χωρίσει μέχρι την 25η επέτειό τους. Προστίθενται βεβαίως «διαζύγια» άγαμων ζευγαριών τα οποία είχαν μακρόχρονες και σημαντικές σχέσεις σαν γάμους. Μόνο ένα μικρό ποσοστό, ίσως γύρω στο 10%, τερματίζουν τις σχέσεις τους ήρεμα και ώριμα αναγνωρίζοντας το τέλος ως ένα έγκυρο στάδιο του κύκλου ζωής της σχέσης τους. Όποιες και αν είναι οι συνθήκες, το διαζύγιο είναι δύσκολο. Είναι μια διαδικασία εξαιρετικά σκληρή που προκαλεί θυμό, σύγχυση, κατάθλιψη και ενοχές. Ακόμα και το άτομο που πήρε την πρωτοβουλία για τον χωρισμό δε γλιτώνει από τον συναισθηματικό πόνο.

Αν και κάθε διαζύγιο είναι μοναδικό, εδώ είναι μια λίστα με μερικούς από τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο δύσκολο να προχωρήσουν οι άνθρωποι στην υπόλοιπη ζωή τους, να συνέλθουν και να βρουν την ευτυχία.

Γιατί τα διαζύγια είναι τόσο οδυνηρά

1. Χάνουμε κάποιον που αγαπούσαμε

Διαζύγιο σημαίνει να χάσεις κάποιον που κάποτε αγαπούσες — ακόμα και μετά το διαζύγιο ίσως τον αγαπάς ακόμα. Το διαζύγιο μπορεί να δημιουργήσει πένθος παρόμοιο με εκείνο που βιώνουμε όταν πεθαίνει ένα αγαπημένο πρόσωπο.

2. Νοσταλγούμε την οικογένειά μας

Πολύς χρόνος και συναισθηματική ενέργεια κατά τη διάρκεια ενός γάμου αφιερώνεται στη διατήρηση της οικογενειακής μονάδας. Οι γονείς προσπαθούν να προσφέρουν στα παιδιά τους μια ευτυχισμένη και υγιή οικογένεια κι όταν ο γάμος τους διαλύεται, αισθάνονται ότι τα έχουν απογοητεύσει.

3. Μας πλήττει η μοναξιά

Πολλοί χωρισμένοι νιώθουν έξω από την κοινωνία, απομονωμένοι και χωρίς δίχτυ προστασίας. Εδώ υπάρχει μια παγίδα. Μερικοί, άνδρες κυρίως, σπεύδουν να κάνουν καινούργιες γνωριμίες — οι οποίες αποδεικνύονται καταστροφικές μόνο και μόνο επειδή δεν είναι έτοιμοι για νέες σχέσεις. Οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές συμβουλεύουν τους διαζευγμένους να περιμένουν τουλάχιστον ένα χρόνο μετά το διαζύγιο για να αρχίσουν να γνωρίζουν καινούργια άτομα.

4. Υπάρχουν απραγματοποίητα όνειρα

Κάθε γάμος βιώνεται τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Μερικοί άνθρωποι σκέφτονται πού θα βρίσκονταν, ως ζευγάρι, 5, 10 ή ακόμα και 20 χρόνια αργότερα. Το διαζύγιο αφαιρεί τα όνειρα και τις προσδοκίες ενός δεδομένου ζευγαριού κι ο καθένας αναγκάζεται να μάθει πώς να χτίσει μια καινούργια ζωή που δεν περιλαμβάνει τον/την πρώην. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα πρόσφατα χωρισμένα άτομα δυσκολεύονται τόσο πολύ να κοιτάξουν μπροστά και νιώθουν τόσο προσκολλημένα στο παρελθόν. Είναι απίστευτα μεγάλος ο αριθμός των διαζευγμένων που δεν μπορούν να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι αυτό το κεφάλαιο της ζωής τους τελείωσε.

5. Νιώθουμε ντροπή

Μετά από ένα διαζύγιο, τα αισθήματα αποτυχίας είναι φυσιολογικά. Έχουμε κάποια ευθύνη για το ρόλο που παίξαμε στο τέλος του γάμου μας. Η παραδοχή ότι κάναμε λάθη μπορεί να αφήσει οποιονδήποτε ευάλωτο και γεμάτο ντροπή. Και παρόλο που το διαζύγιο είναι τόσο συνηθισμένο, πολλοί από μας εξακολουθούμε να νιώθουμε τύψεις επειδή δεν μπορέσαμε να σώσουμε το γάμο. Αλλά, αν και κανείς υγιής άνθρωπος δεν παντρεύεται με σκοπό να χωρίσει —ο γάμος είναι, εξ ορισμού, μια μακροπρόθεσμη δέσμευση μεταξύ δύο ανθρώπων— η πραγματικότητα μάς δείχνει ότι οι περισσότεροι γάμοι έχουν ημερομηνία λήξεως. Πρέπει να δούμε τη λήξη σαν μια απαραίτητη αναχώρηση που δεν έγινε χωρίς σημαντική σκέψη και δαπάνη συναισθημάτων.

6. Νιώθουμε οργή για τον άλλον

Είναι πολύ πιο εύκολο να επισημαίνουμε τα λάθη ενός πρώην από το να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για δικά μας λάθη. Χρειάζεται κάποια διαδικασία συγχώρεσης τόσο του άλλου, όσο και του εαυτού μας.

7. Αναπτύσσουμε εμμονή για τον/την πρώην

Συχνά οι πρώην σύζυγοι αρνούνται να αφήσουν τον/την πρώην να φύγει ανεξάρτητα από τα υπογεγραμμένα χαρτιά διαζυγίου. Θα σε αγαπώ πάντα, είσαι δικός/ή μου και σε θέλω πίσω. Αλλά, η αληθινή αγάπη σέβεται το δικαίωμα ενός ατόμου να επιλέγει και να παίρνει αποφάσεις. Δεν πιέζει, δεν επιμένει, δεν παγιδεύει, δεν ελέγχει, δεν κατηγορεί και δεν εξαπατά. Πρόκειται σε αυτή την περίπτωση λιγότερο για έρωτα και περισσότερο για κτητικότητα, για νευρωτικό αίσθημα ιδιοκτησίας. Δεν είναι το άτομο που λείπει, είναι ο ρόλος που έπαιξε το άτομο που λείπει.

8. Προτιμάμε το παρελθόν έναντι του μέλλοντος

Το να κοιτάς πίσω για να αποκτήσεις διορατικότητα και να προχωρήσεις είναι υγιές. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι, συχνά ωραιοποιώντας το παρελθόν, δεν περιμένουν τίποτα από το μέλλον. Δεν πιστεύουν ότι μπορούν να ξαναγίνουν ευτυχισμένοι βρίσκοντας κάποιον/α που να τους ταιριάζει καλύτερα, ή θεωρούν ότι το καλύτερο άτομο γι’ αυτούς ήταν ο/η πρώην κι ότι δεν θα υπάρξει άλλη ευκαιρία. Σε αρκετές περιπτώσεις, προσκολλώνται στην ελπίδα ότι ο γάμος τους θα αποκατασταθεί τελικά: όμως πόσοι διαζευγμένοι ξανασμίγουν; Χρειάστηκαν δύο για να παντρευτούν, δύο για να καταστρέψουν έναν γάμο, δύο για να πάρουν διαζύγιο: θα χρειαστούν δύο για να επανενωθούν. Η επανένωση δεν είναι δουλειά ενός ατόμου. Και οι φρούδες ελπίδες δεν είναι δρόμος προς την αποκατάσταση, είναι δρόμος για περαιτέρω ζημιά για όλους.