Χαρτζιλίκι: Πώς θα μάθουμε στα παιδιά να διαχειρίζονται τα χρήματα

Πολλοί γονείς αποφασίζουν αντί να δίνουν ένα σταθερό χαρτζιλίκι στα παιδιά τους, να τους δίνουν χρήματα κάθε φορά που το παιδί το ζητήσει. Για να καταλάβουμε εάν αυτή είναι μια καλή επιλογή, πρέπει να γνωρίζουμε ότι το κλειδί δεν είναι τόσο στο να δίνουμε ή να μην δίνουμε χαρτζιλίκι, αλλά στο πώς να το κάνουμε.

Το να δίνουμε στα παιδιά μας κάποια χρήματα κάθε εβδομάδα είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να μάθουν να καταναλώνουν υπεύθυνα και να κάνουν οικονομία. Για να το πετύχουν, τα χρήματα που τους δίνουμε πρέπει να συνοδεύονται από λίγη διδασκαλία.

Μια μελέτη που διεξήχθη στην Ολλανδία διαπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν λάβει χαρτζιλίκι και διδάχθηκαν πώς να διαχειρίζονται χρήματα ως παιδιά εξοικονομούσαν από 16% έως 30% περισσότερο στην ενήλικη ζωή τους. Στην ίδια μελέτη, διαπιστώθηκε επίσης ότι το να δίνουμε απλώς το χαρτζιλίκι χωρίς τη διδακτική πτυχή του δεν βελτίωσε την αποταμίευση στην ενήλικη ζωή.

Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να εκπληρώσουμε τρεις προϋποθέσεις:

1. Πρέπει να δώσουμε αρκετά χρήματα ώστε τα παιδιά μας να αγοράσουν κάτι.
2. Θα πρέπει να συμβουλεύουμε τα παιδιά μας για αγορές και αποταμιεύσεις.
3. Θα πρέπει να παρακολουθούμε πού ξοδεύουν τα παιδιά μας τα χρήματά τους.

Δεν ωφελεί να κηρύττουμε τη σημασία των χρημάτων και την προσπάθεια που απαιτείται από εμάς ως ενήλικες για να τα αποκτήσουμε, αν δεν δώσουμε στα παιδιά μας την ευκαιρία να τα διαχειριστούν. Το να ξοδεύουν όλο τους το χαρτζιλίκι σε καραμέλες σε ένα απόγευμα και να μην έχουν τίποτα για την επόμενη μέρα τούς βοηθά να καταλάβουν τι είναι πραγματικά σημαντικό και τι όχι.

Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν τη σημασία της αποταμίευσης και να αναπτύξουν την πολύ σημαντική ιδέα της καθυστερημένης ικανοποίησης (delayed gratification), τον μηχανισμό που επιτρέπει στους ώριμους ανθρώπους να ελέγχουν τις παρορμήσεις (να μπορούν να αντισταθούν στην άμεση ικανοποίηση με αντάλλαγμα μεγαλύτερη ικανοποίηση στο μέλλον).

Αντίθετα, το να δίνουμε χρήματα στα παιδιά μας χωρίς επίβλεψη μπορεί να είναι αντιπαραγωγικό. Ορισμένες μελέτες έχουν βρει ότι τα παιδιά που λαμβάνουν ανεξέλεγκτο χαρτζιλίκι χωρίς επίβλεψη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο χρήσης ναρκωτικών, να γίνουν νταήδες (bullies) και να είναι υπέρβαρα. Προσοχή όμως: η επίβλεψη και η παρακολούθηση δεν σημαίνει επίπληξη. Σχόλια όπως «φυσικά, αφού πάντα σπαταλάς τα χρήματά σου, τώρα δεν σου μένει τίποτα… αν συνεχίσεις έτσι, δεν θα έχεις ποτέ τίποτα» δεν βοηθούν.

Το να σπαταλάς όλη σου το χαρτζιλίκι στις τσίχλες μπορεί να είναι λάθος, αλλά μαθαίνουμε από το να κάνουμε λάθη. Το να τους επιτρέπουμε να κάνουν λάθη εάν αυτά τα λάθη δεν έχουν σοβαρές συνέπειες είναι ένας τρόπος προώθησης της αυτονομίας στα παιδιά μας. Μια πιο χρήσιμη προσέγγιση είναι να είμαστε ενθαρρυντικοί και να τους βοηθήσουμε να προγραμματίσουν τις αποταμιεύσεις τους στο μέλλον.

Χαρτζιλίκι: Ηλικία και το κατάλληλο ποσό

Δεν είναι πολύ αποτελεσματικό να δίνουμε χαρτζιλίκι σε ένα παιδί πριν από το δημοτικό σχολείο. Ωστόσο, μπορούμε να βοηθήσουμε τα πιο μικρά παιδιά να αναπτύξουν την έννοια του χρήματος, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, παιχνίδια που έχουν να κάνουν με αγορές ή ψώνια.

Σε αυτά τα παιχνίδια, μπορούμε να παίξουμε διαφορετικούς ρόλους. «Σήμερα, έχουμε χρήματα για να μπορούμε να αγοράσουμε πράγματα». Ή, «Σήμερα δεν έχουμε τόσα πολλά χρήματα, επομένως δεν μπορούμε να αγοράσουμε τόσα πολλά πράγματα».

Η κατάλληλη στιγμή για να αρχίσουμε να εξετάζουμε το ενδεχόμενο να δίνουμε ένα χαρτζιλίκι είναι όταν τα παιδιά αποκτούν τις έννοιες της πρόσθεσης και της αφαίρεσης, συνήθως γύρω στην ηλικία των επτά ετών. Για τα πρώτα χαρτζιλίκια, μπορούμε να τους ζητήσουμε να ξοδέψουν μόνο το μισό και να βάλουν το υπόλοιπο σε έναν κουμπαρά.

Αυτό θα τους βοηθήσει να δουν ότι με την εξοικονόμηση πόρων, θα μπορούν να αγοράζουν πιο ακριβά πράγματα αργότερα. Ένα εβδομαδιαίο ποσό είναι καλύτερο από ένα μηνιαίο σε αυτές τις ηλικίες.

Το ποσό που θα τους δώσετε εξαρτάται από την ωριμότητά τους, τα έξοδα για τα οποία προορίζεται το χαρτζιλίκι και φυσικά τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας.

Σε μια μελέτη, παρατηρήθηκε ότι οικογένειες με πιο περιορισμένη οικονομική δυνατότητα δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο να υιοθετήσουν τα παιδιά τους καλές καταναλωτικές συνήθειες. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, αυτές οι οικογένειες τείνουν να παρέχουν καλύτερα μαθήματα για το πώς να αποταμιεύουν. Έτσι, το ποσό δεν είναι τόσο σημαντικό όσο οι διδασκαλίες που συμβαδίζουν με το χαρτζιλίκι.

Προϋποθέσεις για χαρτζιλίκι

Η βασική ιδέα είναι να γνωρίζουν τα παιδιά ότι εμείς ως γονείς θα καλύψουμε τις βασικές τους ανάγκες και ότι το χαρτζιλίκι τους είναι να πάρουν κάτι επιπλέον. Το χρηματικό ποσό συνήθως αυξάνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες.

Οι έφηβοι που είναι αρκετά ώριμοι μπορεί να έχουν ένα χαρτζιλίκι για να καλύψουν τα έξοδα αναψυχής τους: η ψυχαγωγία, τα ταξίδια και ορισμένα ρούχα μπορούν να πληρωθούν από τους ίδιους. Φυσικά, μπορούν να μπουν κάποια όρια: για παράδειγμα, τα χρήματα αυτά δεν πρέπει να ξοδεύονται σε τσιγάρα ή άλλες επιβλαβείς δραστηριότητες.

Είναι σημαντικό να αποφύγουμε τον δανεισμό χρημάτων εάν πιστεύουμε ότι δεν θα μπορέσουν να τα επιστρέψουν. Αυτό τους δυσκολεύει να εκτιμήσουν τα χρήματα και μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις.

Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι είμαστε οι ενήλικες. Ως εκ τούτου, είμαστε υπεύθυνοι να θέτουμε όρια και να τα καθοδηγούμε προς υπεύθυνες καταναλωτικές συνήθειες.

Δουλειές του σπιτιού επί πληρωμή;

Αν και αυτό είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα, τα υπάρχοντα στοιχεία υποδηλώνουν ότι το να δίνουμε χαρτζιλίκι σε αντάλλαγμα για δουλειές του σπιτιού δεν είναι καλή επιλογή. Σε μια μελέτη που διεξήχθη με οικογένειες μας Ηνωμένες Πολιτείες, διαπιστώθηκε ότι το να δίνουμε χρήματα στα παιδιά για να κάνουν δουλειές του σπιτιού δεν ήταν αποτελεσματικό κίνητρο για αυτά για να κάνουν όντως τις δουλειές.

Τα παιδιά που έλαβαν χρήματα για βοηθήσουν με τις δουλειές του σπιτιού δεν έκαναν περισσότερες δουλειές από εκείνα που δεν έλαβαν χρήματα. Επιπλέον, τα κορίτσια και τα αγόρια που συνεισέφεραν στο σπίτι χωρίς να λάβουν χρήματα σε αντάλλαγμα συνέδεσαν τις δουλειές του σπιτιού με αξίες όπως το καθήκον και η αμοιβαιότητα.

Η σχέση μας με τα χρήματα

Έτσι, εντέλει, οι εμπειρίες που έχουμε με τα χρήματα στην παιδική ηλικία επηρεάζουν τη σχέση που έχουμε με τα χρήματα στην ενήλικη ζωή. Το να δίνουμε χαρτζιλίκι στα παιδιά μας είναι η καλύτερη επιλογή, αρκεί να συνοδεύεται από διδασκαλία και επίβλεψη. Το ποσό βασίζεται στα έξοδα και θα πρέπει να τους βοηθήσουμε να εξοικονομήσουν μέρος από αυτά που παίρνουν.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καλό είναι να τους διδάξουμε ότι τα περισσότερα σημαντικά πράγματα στη ζωή δεν έχουν καμία σχέση με τα χρήματα. Αν εντάσσουμε στην καθημερινότητά μας αξίες όπως το καθήκον και η ενσυναίσθηση, είναι πολύ πιθανό να το κάνουν και τα ίδια τα παιδιά. Το να δείξουμε ευγνωμοσύνη δίνοντάς τους μια αγκαλιά ή ένα χαμόγελο όταν βλέπουμε ότι το τραπέζι είναι στρωμένο όταν φτάσουμε στο σπίτι είναι πιο πολύτιμο από μερικά ευρώ.

*Με στοιχεία από το The Conversation