Τα γλυπτά καπέλα του Φώτιου Μπάλα

Βρέθηκα να ταξιδεύω με τα καπέλα του για το Λονδίνο. Πέρυσι, τέτοιες ημέρες ήταν η επίδειξη της Σίλιας Κριθαριώτη στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου κι εκείνος ετοίμασε μια σειρά από καπέλα. Ο ίδιος δεν είναι ένας άνθρωπος της μόδας, είναι ένας καλλιτέχνης που δημιουργεί μέσα από τον συνδυασμό απροσδόκητων υλικών, όπως τα πλαστικά παιδικά παιχνίδια, οι κούκλες, τα Lego. Κάθε αντικείμενο αποκτά ζωή από τις ζωές που μοιράστηκαν κάθε εξάρτημα, κάθε μικρό του κομμάτι. Όπως έχει πει κι ο ίδιος, ξεκίνησε φτιάχνοντας τα έργα του από δικά του παιχνίδια για να συνεχίσει με παιχνίδια άλλων. Ένας περιστεριώνας, μια εικόνα της Παναγίας, μια μίτρα για την κάρα της θεότητας Φουρέιρα. Pop και παχνιδιάρικα, τα έργα του Φώτιου Μπάλα μπορεί να φοριούνται ή να κρέμονται, πάντως σίγουρα μένουν στη μνήμη, ξεχωρίζουν σε γκαλερί, εκθέσεις και σόου μόδας. Από τη μάγισσα Θεσσαλονίκη όπου γεννήθηκε και ζει μέχρι την Αθήνα κι όπου ακόμη τον οδηγήσει η τέχνη του, τα τρισδιάστατα κολάζ του είναι πολύχρωμα, αιχμηρά και πρωτότυπα.

Τι θα ρωτούσες τη Σανέλ αν τη συναντούσες;
Αν θα ήθελε να μου πει όσα μυστικά γνωρίζει για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αν ήταν όντως κατάσκοπος των Ναζί. Θα ήθελα να ακούσω την δική της αλήθεια.

Με ποιον θα προτιμούσες να δουλέψεις: τον Alexander McQueen ή τον Christian Lacroix;
Με τον McQueen. Πρώτον γιατί τον έχω μελετήσει περισσότερο και δεύτερον διότι ήταν από τους λίγους ανθρώπους στον χώρο της μόδας που υπήρξαν αληθινοί καλλιτέχνες. Σκεφτόταν και έπραττε σαν καλλιτέχνης. Η οπτική του ξεπερνούσε το ανθρώπινο σώμα. Βασικά θα ήθελα να μπορούσα να πιω έστω έναν καφέ μαζί του.

Αν σου ζητούσε η Σοφία Κόπολα κοστούμια για μια ταινία για την Ελλάδα, τι αναφορές θα χρησιμοποιούσες;
Αρχικά ότι θα απέφευγα το προφανές και θα προσπαθούσα να αποφύγω τα κλισέ. Επίσης, θα ζητούσα να διαβάσω το σενάριο για να εμπνευστώ και θα επιδίωκα να κάνουμε αρκετές συναντήσεις ώστε να κατανοήσω απόλυτα το όραμα της για την ταινία. Δεν μπορώ να ξέρω, μπορεί να κρατούσα μόνο μια αίσθηση, μια εικόνα, μια λέξη. Για παράδειγμα την λέξη «μαλάκας» που την γνωρίζουν οι περισσότεροι στον κόσμο, μπορεί να την έπαιρνα, να της άλλαζα τα φώτα και να της έδινα μια άλλη υπόσταση, μια υπόσταση που θα εξυπηρετούσε την πλοκή της ταινίας. Το ελληνικό στοιχείο για εμένα είναι η ενέργεια που έχουμε σαν λαός.

Θυμάσαι το πρώτο έργο που έφτιαξες;
Δεν το θυμάμαι διότι ζωγραφίζω από μωρό. Έχω μάλιστα φυλάξει αρκετούς φακέλους με ζωγραφιές μου από τότε που ήμουν πέντε ετών και μετά. Έχω και μια ζωγραφιά από το νηπιαγωγείο πάνω στην οποία η δασκάλα μου έγραψε με στυλό «η πρώτη μου ζωγραφιά».

Ποιο είναι το πιο αγαπημένο σου υλικό;
Δεν έχω αγαπημένο είναι η αλήθεια. Μου αρέσει να πειραματίζομαι. Κάποτε ήταν τα φτερά και η νεκρή ύλη. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώ αρκετά το πλαστικό, τα παιχνίδια και τα παλαιά αντικείμενα αλλά ταυτόχρονα κάνω νέα πειράματα μέχρι να καταλήξω στο επόμενο βήμα. Αγαπώ την μυρωδιά της κόλλας, του φρέσκου ξύλου, τον ήχο που κάνει το πριόνι, την ραφή του υφάσματος. Αλλά έχω μία αδυναμία στην φύση και μετά από την τόση «πληροφορία» μπορεί να καταφύγω εκεί.

Πώς περνάς τον χρόνο σου στην καραντίνα;
Αρκετά δημιουργικά θα έλεγα. Δουλεύω ακατάπαυστα για να είμαι έτοιμος για το μετά. Στην αρχή ήμουν αρκετά προβληματισμένος, στην πορεία όμως αποφάσισα να περνάω τον χρόνο μου όσο πιο ποιοτικά μπορώ για να μην νιώθω ότι «χαραμίζομαι» εσώκλειστος. Για παράδειγμα αν περάσω αρκετή ώρα στο κινητό μου, τότε θα επιλέξω να δω μερικά χρήσιμα ντοκιμαντέρ ή να κάνω έρευνα για υλικά και διάφορα πράγματα που με αφορούν ή μπορούν να με βοηθήσουν για την υλοποίηση μελλοντικών μου πρότζεκτ. Πιστεύω ότι θα ήταν καλό το να βγούμε από όλο αυτό πιο δυνατοί και να δημιουργήσουμε μια καλύτερη «κανονικότητα», όχι να επιστρέψουμε στα ίδια. Δεν είμαι στην «κοσμάρα» μου, άλλωστε για να δημιουργήσεις έναν δικό σου κόσμο θα πρέπει πρώτα να γνωρίζεις έστω και λίγο τον υπαρκτό. Διαφορετικά, ο «κόσμος» σου, δεν θα έχει γερά θεμέλια. Είμαι αρκετά ευαίσθητος άνθρωπος. Απλά, την χαρά, την θλίψη, τον πόνο, την οργή και τον θυμό για όσα συμβαίνουν γύρω μου, τα κάνω έργα. Μόνο έτσι νιώθω γαλήνη.

Υπάρχει κάποια ταινία που να σε έχει εμπνεύσει να φτιάξεις ένα έργο;
Παρά πολλές ταινίες. Δεν μπορώ να διαλέξω μόνο μία. Αγαπώ τις ταινίες τρόμου, τις ταινίες εποχής, τις μαύρες κωμωδίες και οτιδήποτε βασίζεται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Πιστεύω ότι οι επιρροές από ταινίες είναι εμφανείς στο έργο μου.

Τι σημαίνει μόδα για σένα;
Μόδα για εμένα είναι το φλερτ.

Ποιο ροκ σταρ, ζώντα ή νεκρό, θα ήθελες να είχες ντύσει;
Σαν εικαστικός, έχω την ικανότητα όχι απλά να «ντύσω» αλλά να επιμεληθώ ολόκληρο project. Εκτός από κοστούμια και κοσμήματα μπορώ να κάνω τα σκηνικά για συναυλίες και για βίντεο κλιπ, το εξώφυλλο του δίσκου και ολόκληρο το art direction. Ιδανικά, αν το κάνω ποτέ, θα ήθελα να το κάνω για κάποιον ή κάποια που θα μπορεί να το κατανοήσει και να το υποστηρίξει ολοκληρωτικά και να μην το δει απλά σαν «διακοσμητικό στοιχείο εντυπωσιασμού»… Η επαγγελματική χημεία και ισορροπία για εμένα είναι το παν.

Σου αρέσει η γειτονιά σου; Τι ξεχωρίζεις;
Δεν είμαι άνθρωπος της γειτονιάς. Είτε βρίσκομαι στην Αθήνα είτε στην Θεσσαλονίκη, αγαπώ το κέντρο. Μου αρέσει το χάος του κέντρου, δεν το βαριέμαι ποτέ. Το κέντρο έχει την μαγεία του τυχαίου…

Τι ρόλο παίζει η τέχνη στη δική σου δημιουργία;
Η τέχνη είναι η ζωή μου. Εκείνη δεν με έχει ανάγκη, την έχω όμως εγώ. Ξυπνάω, πίνω καφέ, τέχνη, τέχνη, τέχνη, κοιμάμαι. Ξυπνάω, πίνω καφέ, τέχνη, τέχνη, τέχνη, κοιμάμαι. Αυτή είναι η καθημερινότητα μου και οτιδήποτε δημιουργώ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της.

Θεωρείς ότι η μόδα είναι μια μορφή τέχνης;
Και ναι και όχι. Η αλήθεια είναι πως αυτό με απασχολεί αρκετά τα τελευταία χρόνια και αποτελεί αντικείμενο προσωπικής μου έρευνας. Ένας από τους λόγους που δεν έγινα σχεδιαστής μόδας είναι διότι η μόδα απευθύνεται σε ένα τεράστιο μέρος του πληθυσμού και αυτό το θεωρώ αρκετά περιοριστικό. Βέβαια, προφανώς και υπάρχουν εξαιρέσεις. Υπάρχουν και μερικοί σχεδιαστές μόδας που σκέφτονται και λειτουργούν σαν καλλιτέχνες. Στην χώρα μας είναι ελάχιστοι εκείνοι που μπορεί να ανήκουν στις εξαιρέσεις και κυρίως είναι νέοι σχεδιαστές. Άνθρωποι ευφυείς, με ταλέντο και όραμα που δεν έκαναν το λάθος να «κληρονομήσουν» τα όποια κακέκτυπα της εγχώριας μόδας. Νιώθω περήφανος που μερικούς από αυτούς τους σχεδιαστές και τις σχεδιάστριες, τους έχω γνωρίσει ή τους έχω στην ζωή μου.

Η μόδα έχει αλλάξει: γίνεται inclusive, τα πρότυπα πολλαπλασιάζονται, η ομορφιά δεν έχει ένα μόνο καλούπι. Πώς αισθάνεσαι γι' αυτό;
Η ομορφιά δεν είχε ποτέ ένα μόνο καλούπι. Είμαι άνθρωπος που έχει μάθει να αναζητά και να βρίσκει ομορφιά παντού, ακόμα και στα πιο απίθανα μέρη. Το γεγονός ότι η μόδα αλλάζει είναι λογικό και ταυτόχρονα υγιές. Πιστεύω ότι μετά το 2025 θα αλλάξει ακόμα περισσότερο. Προσωπικά χαίρομαι που συμβαίνει. Ζούμε σε εποχές αλλαγών σε όλους τους τομείς γενικά απλά δεν είμαστε ακόμα σε θέση να το αποδεχτούμε. Θεωρώ ότι αυτή η δεκαετία που διανύουμε τώρα θα είναι καθοριστική για τις επόμενες και εφόσον η μόδα αντανακλά την εποχή της, σε όλες αυτές τις αλλαγές θα λειτουργήσει και πάλι ως καθρέπτης. Όσοι εργάζονται στον χώρο της μόδας και μπορούν να δουν το μέλλον, είναι εκείνοι που θα έχουν και μέλλον.

Τι ετοιμάζεις αυτήν την περίοδο; 
Δεν κάνω σχέδια, γιατί δεν το επιτρέπει για την ώρα η κατάσταση, κάνω όνειρα. Ετοιμάζω όμως νέα έργα, κάποια από τα οποία προορίζονται για εκθέσεις που έχω στο κοντινό μέλλον. Επίσης, ετοιμάζω τρεις διαφορετικές συλλογές με μάσκες και καπέλα και πειραματίζομαι με τεχνικές και νέα υλικά. Συζητάω διάφορα πράγματα, ακόμα και για διδασκαλία. 

Πού μπορεί να βρει κάποιος έργα σου; 
Στη γκαλερί Lola Nikolaou με την οποία και συνεργάζομαι. Επίσης, μέσω email ή στα social media, μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μου οποίος ενδιαφέρεται. Το official website μου είναι υπό κατασκευή. 

www.instagram.com/fotiosbalas