Καλοκαιρινό σώμα και «ιδανικά» πρότυπα

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να νιώθει αυτοπεποίθηση για το σώμα του. Θεωρείται μάλιστα φυσικό να χρησιμοποιεί κάποιος τις πρόσφατες ανακαλύψεις της ιατρικής επιστήμης και της τεχνολογίας ώστε να καταφέρει να αισθανθεί ικανοποιημένος από την εμφάνισή του και την εικόνα που προβάλει στους άλλους.

Το ανθρώπινο σώμα έχει πάψει να αντιμετωπίζεται ως αντικείμενο με συγκεκριμένα σταθερά χαρακτηριστικά, φαίνεται αντιθέτως ότι οι περισσότεροι έχουμε αρχίσει να το αντιλαμβανόμαστε ως ένα γεγονός που διαρκώς αλλάζει, όχι μόνο λόγω του χρόνου που περνάει μα και εξαιτίας των δικών μας παρεμβάσεων σε αυτό.

Δίαιτες, γυμναστική, body building, φαρμακολογία, ορμονοθεραπεία, πλαστική χειρουργική, έχουν τεθεί στην υπηρεσία της διατήρησης ή και της μεταμόρφωσης του σώματος προκειμένου να ικανοποιεί τον «ιδιοκτήτη» του αλλά και τις τρέχουσες τάσεις της μόδας.

Η ταυτότητα του σώματος μεταβάλλεται καθώς παρεμβαίνουμε στον σωματότυπο, τα φυλετικά ή εθνικά χαρακτηριστικά, την ηλικία, και το φύλο του. Σχεδόν τίποτα δεν παραμένει ταμπού και δεν μοιάζει πλέον απαγορευμένο, ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε στο γυναικείο σώμα. Έτσι και αλλιώς η γυναικεία ταυτότητα είναι δύσκολο να εξεταστεί ξεχωριστά από το γυναικείο σώμα, καθώς στο μυαλό των περισσότερων η γυναίκα και το σώμα της ταυτίζονται.

Η κοινωνική πίεση, οι μιντιακές εικόνες, η Βιομηχανία της Μόδας και του Κινηματογράφου καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τους τρόπους με τους οποίους μια γυναίκα νιώθει για το σώμα της αλλά και την επιθυμία της να το αλλάξει με συγκεκριμένους τρόπους.

Ο παραδοσιακός «καρτεσιανός» διαχωρισμός σώματος και πνεύματος μοιάζει να υποχωρεί καθώς ένα σώμα δεν αντιμετωπίζεται πλέον από τις κοινωνικές επιστήμες, την ιατρική, και τις εικαστικές τέχνες ως αντικείμενο αλλά ως ένα αενάως μεταβαλλόμενο γεγονός, ένα project, που κάποιος ή κάποιοι διαχειρίζονται και το οποίο ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες ώστε να ταιριάζει σε συγκεκριμένο τρόπο ζωής.

Βλέπουμε το γήρας σαν ένα κλουβί από το οποίο ο αληθινός εαυτός μας (που πιστεύουμε πως έχει παραμείνει νέος στο πέρασμα του χρόνου) αγωνίζεται να δραπετεύσει, μία «μάσκα» που κρύβει την πραγματική μας ταυτότητα ή ένα ένδυμα το οποίο χρειάζεται μεταποίηση προκειμένου να εναρμονιστεί με τις σκέψεις και τις επιθυμίες μας.

Ιδιαίτερα οι γυναίκες είμαστε κοινωνικά «προγραμματισμένες» να ασχολούμαστε συστηματικά με την εμφάνισή μας, χρησιμοποιώντας μια ευρεία γκάμα θεραπειών και φαρμάκων κατάλληλων για την πρόληψη και την αντιμετώπισή του γήρατος που έχει φτάσει να θεωρείται ασθένεια με συγκεκριμένα συμπτώματα.

Ο σκοπός είναι να μη γίνεται εμφανές στους άλλους σε ποιο πραγματικά στάδιο του κύκλου της ζωής βρισκόμαστε. Άλλωστε το να επιτρέπει μια γυναίκα στο σώμα της να μεγαλώσει με φυσικό τρόπο θεωρείται στις μέρες μας προβληματικό, ακόμα και αναξιοπρεπές.

Ο ρατσισμός της ηλικίας που μας προτρέπει διαρκώς να επισκευάζουμε το σώμα μας, ώστε να προσποιηθούμε επιτυχώς τους νεότερους, οι Βιομηχανίες της Διαφήμισης, της Ομορφιάς και της Μόδας που μας βομβαρδίζουν συστηματικά με επεξεργασμένες εικόνες «τελειότητας», η αλματώδης πρόοδος της πλαστικής χειρουργικής, οι δεκάδες υλικές επιλογές που έχουν πλέον οι επαγγελματίες της μεσαίας τάξης, η υπερπληροφόρηση σε ό,τι αφορά αυτού του είδους τα θέματα, σε αρκετές περιπτώσεις αντί να λειτουργήσουν απελευθερωτικά, μάς έχουν μετατρέψει στα τέλεια θύματα του καταναλωτισμού.

Βιώνουμε διαρκώς έναν διχασμό ανάμεσα σε αυτό που βλέπουμε όταν κοιταζόμαστε στον καθρέφτη και σε αυτό που μας έχουν μάθει ότι πρέπει να βλέπουμε, φαινόμενο που γίνεται εντονότερο κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών όταν το σώμα μας είναι καθημερινά εκτεθειμένο στον ήλιο, τη θάλασσα - και την κοινωνική κριτική.

Η εσωτερίκευση μη ρεαλιστικών εικόνων ομορφιάς από γυναίκες κάθε ηλικίας και σωματότυπου έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η διάσταση ανάμεσα στον εαυτό και το σώμα, να αυξάνονται οι ψυχοπαθολογικές διαταραχές όπως η ανορεξία και η βουλιμία, κι η χρήση διαφόρων φαρμάκων, με σοβαρές αντενδείξεις, που υπόσχονται ότι μεταμορφώνουν το σώμα καταπολεμώντας τα παραπανίσια κιλά.

Υπάρχει ιδανικό σώμα; Ναι, υπάρχει αλλά είναι για τον κάθε έναν από εμάς διαφορετικό — ανάλογα με το φύλο, την φυλή, την ηλικία και τον σωματότυπό μας.

Το πρόβλημα είναι ότι αρκετές γυναίκες ανεξάρτητα από τον τρόπο ζωής τους, την κατάσταση της υγείας τους, την ηλικία, την φυλή και την σωματική τους διάπλαση προσπαθούν να πετύχουν το ανέφικτο: ν’ αλλάξουν σωματότυπο ώστε να πλησιάσουν τα πρότυπα του «ιδανικού» σώματος που προβάλλεται από τη Βιομηχανία της Ομορφιάς.

Το μόνο που συνήθως επιτυγχάνεται είναι η επιβάρυνση της φυσικής αλλά και της ψυχικής υγείας - επιβάρυνση που εντείνεται όσο αυξάνουν οι ανταγωνιστικές σχέσεις με τις άλλες γυναίκες και η αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας και αποτυχίας.