Η Dior και το «σωστό πρόσωπο» της Ασιάτισσας γυναίκας

Όταν ο κόσμος της μόδας και των στερεότυπων είχε να δείξει μόνο Λεπτές-Λευκές-Γυναίκες σαν το πρότυπο της ομορφιάς, η κοινωνία ξεσηκώθηκε απαιτώντας το δικαίωμα της ομορφιάς να ανήκει σε κάθε είδους διαφορετικότητα · και αυτό ήταν τόσο δίκαιο όσο και η υποκειμενικότητα της ομορφιάς που την κάνει, άλλωστε, ενδιαφέρουσα.

Ξαφνικά όμως, οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τις κάμερες στη σκηνοθεσία του κόσμου της ομορφιάς, άρχισαν να κατηγορούνται όταν, με αφέλεια ίσως, προσπαθούν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάποιου μοντέλου. Οι κατηγορίες και οι διαμαρτυρίες στρέφονται εναντίον της «ρατσιστικοποίησης» κάποιας καμπάνιας, όταν σε αυτή τονίζονται στοιχεία όπως το χρώμα του δέρματος, τα φυσιογνωμικά στοιχεία και οι έθνικ λεπτομέρειες του τρόπου ζωής και ντυσίματος.

Το πρόσωπο πίσω από την κάμερα είναι αυτό που καθοδηγεί τη ματιά του αποδέκτη για αυτό τον λόγο και συνήθως είναι ο πρώτος που πυροβολούν όταν το image δείχνει να έχει επηρεαστεί από στερεότυπα.

Υπάρχει, για παράδειγμα, η μαρτυρία μίας αμερικανίδας φωτογράφου που φωτογράφιζε ένα μαύρο μοντέλο που φορούσε ένα ανοιχτόχρωμο τζάκετ. Η φράση και μόνο της φωτογράφου «πρέπει να διορθώσω τον φωτισμό γιατί το τζάκετ είναι πιο ανοιχτό από το δέρμα σου» ξεσήκωσε ατέλειωτες συζητήσεις (και συγγνώμες εκ μέρους της φωτογράφου) για κάτι που απλώς κανένας δεν μπορούσε να ελέγξει – αλλά ούτε και να χρησιμοποιήσει για να εκφράσει ρατσιστική άποψη.

Άλλο ένα πρόσφατο τέτοιο γεγονός έχει να κάνει με την (επιτυχημένη), κινέζα φωτογράφο μόδας Τσεν Μαν η οποία αναγκάστηκε να απολογηθεί δημοσίως για την «άγνοιά της» όταν φωτογράφησε ένα μοντέλο για λογαριασμό της φίρμας καλλυντικών Dior.

Η Τσεν είναι διάσημο όνομα στον κόσμο της φωτογραφίας μόδας και των διασημοτήτων όπως ο David Beckham και η Fan Bingbing.

Στη φωτογραφία της Τσεν Μαν φαίνεται το κοντινό πλάνο μίας Κινέζας μοντέλου και αυτό ήταν που ξεσήκωσε μία θύελλα διαμαρτυριών στον διαδικτυακό κόσμο της Κίνας, μπροστά στην οποία η φωτογράφος καλείται να απολογηθεί γιατί διαιωνίζει το Δυτικό στερεότυπο που υπάρχει για τα πρόσωπα των Ασιατών.

Η 41χρονη, με μεγάλη πείρα, φωτογράφος ανέβασε ένα ποστ στην κοινωνική πλατφόρμα Weibo της Κίνας, λέγοντας «Κατηγορώ τον εαυτό μου για την ανωριμότητά μου και την άγνοια (σε παλαιότερες δουλειές μου).»

Θορυβημένη και η Dior έσπευσε να κατεβάσει τη συγκεκριμένη φωτογραφία από μία έκθεση στη Σαγκάη όπου είχε παρουσιαστεί, τονίζοντας στο Weibo ότι «Η Dior, όπως πάντα, σέβεται τα αισθήματα των ανθρώπων της Κίνας... Αν συμβαίνουν κάποια λάθη, [η Dior] πρέπει να είναι ανοικτή στο να δέχεται κάθε ανταπόκριση και να τα διορθώνει εγκαίρως». Και πρόσθεσε ότι η φωτογραφία ήταν καλλιτεχνική και όχι μέρος της διαφημιστικής καμπάνιας.

Η φωτογραφία παρουσιάστηκε πρώτη φορά στις 12 Νοεμβρίου όπως αναφέρει το BBC, και αμέσως υπήρξε αντίδραση από μερικές φωνές του διαδικτύου η οποία συνεχίστηκε στα τοπικά μέσα των μίντια. Η ιδανική ομορφιά στην Κίνα, αποτελείται από ανοιχτόχρωμο δέρμα και μεγάλα μάτια και οι διαφημίσεις τους, τις περισσότερες φορές έχουν μοντέλα με τέτοια χαρακτηριστικά.

Αντίθετα, η φωτογραφία της Τσεν Μαν, όπως την περιέγραψε η εφημερίδα Beijing Daily, έδειχνε μία κοπέλα με «σκοτεινό πρόσωπο» και «απειλητικά μάτια». Το άρθρο έγραφε ότι «επί χρόνια, οι Ασιάτισσες γυναίκες εμφανίζονται με μικρά μάτια και φακίδες κατά την άποψη των Δυτικών. Η φωτογραφία απευθύνεται στις μάρκες και στην αισθητική προτίμηση του δυτικού κόσμου.»

Τα social media, πιο σκληρά, μιλούσαν για «προσβλητική» απεικόνιση της Κινέζας γυναίκας όπως την αντιλαμβάνεται η Δύση. Και φυσικά υπήρχαν σχόλια που μιλούσαν για μποϊκοτάζ της μάρκας.

Υπήρχε ακόμα και σχόλιο της εφημερίδας China Women's News που έλεγε ότι η εικόνα με τα«πρησμένα βλέφαρα» του μοντέλου, έκανε πολλούς να νοιώσουν «άβολα».

Άλλοι, κάνοντας βαθύτερη έρευνα και ψάχνοντας στο έργο της φωτογράφου, ανακάλυψαν ότι η σειρά των φωτογραφιών που είχε κάνει το 2012 για το βρετανικό περιοδικό μόδας i-D ήταν παρόμοιες με αυτή, την πέτρα του σκανδάλου.

Ευτυχώς υπήρξε και η άλλη άποψη στο Weibo που έλεγε ότι «γιατί μία γυναίκα με μικρά μάτια να μην θεωρείται όμορφη; Πού είναι το πρόβλημα;»

Η Τσεν ανακοίνωσε πόσο βαθειά υπεύθυνη νοιώθει για αυτή την αντίδραση και ότι πραγματικά θέλει να απολογηθεί, αφού διάβασε προσεκτικά και το παραμικρό σχόλιο που έγινε για την περιβόητη φωτογραφία. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Κίνα», έγραψε. «Αγαπώ πολύ τη χώρα μου. Σαν καλλιτέχνης γνωρίζω απόλυτα την ευθύνη μου να καταγράφω την Κινέζικη κουλτούρα και ομορφιά μέσα από τη δουλειά μου. Θα εξασκηθώ περισσότερο στην Κινέζικη ιστορία, θα παρακολουθήσω περισσότερες σχετικές εκδηλώσεις και θα βελτιώσω την ιδεολογία μου… Θα αγωνιστώ να πω την ιστορία της Κίνας μέσα από τη δουλειά μου.»

Το επόμενο βήμα, θα είχε ενδιαφέρον να έρθει από το στρατόπεδο των φωτογράφων μόδας, οι οποίοι θα μιλούσαν για τον περιορισμό της καλλιτεχνικής τους έκφρασης από εμμονικούς που πιστεύουν ακόμα στις ξορκισμένες Λεπτές-Λευκές-Γυναίκες.