8 εκατομμύρια εικόνες από την ιστορία της μόδας και του στιλ
Αστραγαλέτοι, Εσκιμώερς και Χεσμεντένηδες!
Ποιες οι κυρίαρχες στιλιστικά φυλές των δρόμων της Θεσσαλονίκης;
Μήπως θέλουν κάτι να μας πουν; Ναι! Βασικά τίποτα! Οι πανκ τα έσκιζαν γιατί, αρνούμενοι τις επιταγές της μόδας, αποδομούσαν τον φετιχισμό του ρούχου και της φίρμας-σύμβολο προτάσσοντας την καταστροφή και την «παραμονοποίηση» του ενδύματος ως σάλπισμα για την τελική μάχη. Που δεν ήταν άλλη από τον συνολικό πόλεμο ενάντια στη μαζική κουλτούρα. Οι πρωτόλειοι ρέιβερς με τον Mr. Smile στάμπα στο τισέρτ ήταν εξίσου ξεκάθαροι: Xαμογελάστε και «κουμπωθείτε» μέχρι τελικής πτώσης, η ζωή είναι πολύ χάλια, ώστε να αφήνεις τα σαββατοκύριακα να περνούν νηφάλια. Τα μαύρα αδέλφια, στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, φορούσαν φαρδιά χιπ χοπ παντελόνια, πέντε νούμερα πιο πάνω από το κανονικό τους, ώστε εντός να «φορτώνουν» την πραμάτεια τους, όπλα, ντρόγκα, χρυσαφικά, και να ασκούν το «επάγγελμα» στα μουλωχτά και χωρίς να κουβαλούν back pack ή κάτι σε βαλίτσα που να προδίδει τι «δουλειά» ακριβώς κάνουν.
Κι εσύ αν τσίμπησες και έκανες κλικ-λινκ για να μάθεις ποιο είναι το νόημα, η σημειολογία και το κρυμμένο μήνυμα πίσω από τον «αστραγαλετισμό» (jogger pants), το κυρίαρχο δηλαδή στιλιστικό κίνημα που έχει καταλάβει τους δρόμους της πόλης, πολύ φοβάμαι πως θα σε απογοητεύσω: δεν υπάρχει! Ένα ένα: Αστραγαλέτος. Ο νέος δηλαδή που, όπως οι Ινδές, επιδεικνύουν τη θεοφοβία ή την καταγωγή τους με την περίφημη βούλα κοτσαρισμένη στο μέτωπο, έτσι κι αυτός βγάζει φόρα παρτίδα τον αστράγαλο σε κοινή θέα − δεν μπορεί θα τους έχεις δει. Οι Αστραγαλέτοι είναι παντού, περιφέρονται άφοβα παρά το κρύο του χειμώνα, φορώντας το κλασικό τόσο δα καλτσάκι τους, που εντέχνως φτάνει για να ζεστάνει μετά βίας το πόδι, αφήνοντας τον αστράγαλο ακάλυπτο. Τι φάση;
Έσπασα το κεφάλι μου να αποκωδικοποιήσω το νόημα πίσω από την τάση. Γιατί στο περίφημο δοκίμίο του, ο Ρολάν Μπαρτ, συγγραφέας του «Το μπλε είναι φέτος στη μόδα» (εκδόσεις Πλέθρον) είναι ξεκάθαρος: Το ένδυμα είναι κοινωνικό φαινόμενο. Ολικό. Συσχετίζεται με το πνεύμα της εποχής και εφαρμόζει με τόλμη σκαπανέα, πέρα από την καθαρά καλλωπιστική, και μια σημασιοδοτική λειτουργία. Αυτή η εσωτερική περιπέτεια των μορφών ένδυσης πρέπει να μελετηθεί. Η μόδα είναι ουσιαστικά συλλογική μίμηση μιας κανονικής καινοτομίας, ακόμα κι όταν χρησιμοποιεί ως άλλοθι την έκφραση της ατομικότητας. Η μόδα είναι ένα προνομιακό πεδίο-παράδειγμα μιας διαυγούς διαλεκτικής μεταξύ ατόμου και συλλογικότητας. Πάνω κάτω, έτσι τα σημειολόγησε ο μέγας Ρολάν. Τρέχα γύρευε όμως με τους Αστραγαλέτους.
Στην αρχή βέβαια το έψαξα, μη τυχόν και τα αδικήσω τα παιδιά και κρύβεται κανένα νόημα βαρύ όπως, ας πούμε, με τους χίπστερ και τα μούσια τους, όπου όμως κι εκεί απογοήτευση έπαθα, μιας και οι χίπστερ είχαν μούσι έτσι για να έχουν μούσι κι όχι τίποτα άλλο. Μετά σκέφτηκα πως λόγω παρατεταμένου μνημονίου, εν είδει συμβολισμού δηλαδή και για να κρατήσουν επικαιροποιημένο τον αγώνα ενάντια στη φτώχεια, οι Αστραγαλέτοι αντί να κάνουν διαδηλώσεις ή απεργίες πείνας, αποφάσισαν να δείχνουν κοινή τη θέα τον αστράγαλο, φάση Femen δηλαδή. Αυτές βυζί, εμείς... ποδί (το παρατόνισα επίτηδες, για να μου κάτσει το σλόγκαν). Λάθος. Γιατί οι περισσότεροι Αστραγαλέτοι των δρόμων περιφέρουν την αστραγαλοσύνη τους χωρίς να πολιτικοποιούν το στιλιστικό τους statement και χωρίς να φωνάζουν επαναστατικά συνθήματα πέραν του ουάου και γαμώ, καθώς κοιτάζοντας το κινητό τους ανακαλύπτουν πως ένας άλλος σύντροφος Αστραγαλέτος έκανε τσεκ ιν σε κατάστημα πολυεθνικής ένδυσης ή ανέβασε σελφάρες περιεχομένου, να, εγώ, εδώ: σε κοκτεϊλόμπαρο ή σε μπουζουκλαντάν. Απολιτίκ κοινώς.
Όμως αναρωτιέμαι και συνεχίζω να επιμένω να ανακαλύψω το μυστικό, δεν μπορεί, θα υπάρχει. Αρκεί να βρω από πού ξεκίνησε η φάση. Ας πούμε, το πανκ ντύσιμο ήταν γέννημα θρέμμα της Westwood και του MacLaren. Η rave μόδα, μετά τα χρόνια του Mr. Smile, όταν από house γύρισε σε τέκνο, αποθέωσε τις αθλητικές φόρμες, μιας και τα φτωχόπαιδα Trainspotters μόνο φτηνά Umbro και εργατικά Admiral μπορούσαν να αγοράσουν. Πάντα, μα πάντα, στη σημειολογία του στιλ κρύβονται ταξικά και ιστορικά γεγονότα.
Θα σκάσω όμως με τους Αστραγαλέτους. Ακούν λαϊκά και χάουζ, ό,τι να 'ναι δηλαδή. Ψιλοχιπχοπάκια αλλά και ελαφροκαψούρ. Σίγουρα, ας πούμε, δεν ακούν εντεχνομαλάμικα ή αλκινοϊωαννίδ, δεν έχω δει δηλαδή τον αστραγαλετισμό να αλώνει και το κλασικό εντεχνουάρ σεμνό ντύσιμο με τζιν, μακό, γιλέκο και μαύρη μπότα ή σταράκι πανινό (κι εδώ το παρατόνισα επί τούτου για να μου βγει του ανάπαιστου το ιαμβικό).
Σηκώνω τα χέρια ψηλά και τον καίω τον Ρολάν Μπαρτ αλλά και τη σταματώ την έρευνα. Δέχομαι τους Αστραγαλέτους και τον αστραγαλετισμό ως υπάρχει: ένα στιλιστικό ατόπημα που δεν φοβάται την πνευμονία, μιας και οι γυμνοί αστράγαλοι δεν φοβούνται τις ιώσεις, δεν τους σκιάζει φοβέρα καμιά. Αλλά και πάλι, δεν κρυώνουν, δεν παγώνουν; Έμπλεξα. Το δε θέμα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο, όταν το παντελόνι πέρα από «αστραγαλίσιο» κάτω, προς τα πάνω γίνεται και «χεσμεντέν», πίσω μέρος δηλαδή που κρέμεται, λες και ο φορών έπαθε διάρροια, αλλά, επειδή δεν έπαιζε τουαλέτα στα κοντινά, εξηναγκάσθη όπως «εκτελέσει» την ανάγκη του εντός του «σακιού».
Κι όταν παρατηρώ και το άνωθεν της μέσης ντύσιμο, συνειδητοποιώ πως μπορεί τον αστράγαλο να τον αφήνουν γυμνό, αλλά από μπουφάν προτιμούν στιλ αρκτικό. Χοντρή, γουνίσια κουκούλα, φάση «μη με βλέπεις στην Τσιμισκή, την Τούμπα ή την Καλαμαριά, εγώ γεννήθηκα σε Εσκιμώου παράγκα και μένω σε ιγκλού».
Δεν ξέρω, το νέο στιλ με χαζεύει, δεν το κατέχω, σκίζω τα πτυχία μου και παύω να προσπαθώ να το αποκωδικοποιήσω. Άντε γαμήσου, Ρέι Καβακούμπο, Σούζι Μένγκες και Dazed & Confused, εδώ είναι Σαλονίκη, δεν είναι παίξε γέλασε. Αστραγαλέτοι, Χεσμεντένηδες, Εσκιμώερς δείχνουν κυριολεκτικά πως κρατά η σκούφια τους... από το πουθενά. Οκ, δεν είναι και το μόνο ανεξήγητο πράγμα στη Θεσσαλονίκη, ακόμα δεν διαλευκάναμε αν όντως ο Παγκρατίδης ήταν ο Δράκος του Σεΐχ Σου, με τα εγκλήματα της μόδας θα ασχολούμεθα και το ποιος σκότωσε την αισθητική των δρόμων;