Twiggy, το «Κλαράκι»

«Μία 17χρονη από το Βόρειο Λονδίνο, που έδωσε στον εαυτό της το όνομα «Κλαράκι» και έκανε τον κόσμο της μόδας του 1967 να μοιάζει σαν να έχει πάθει ασιτία». - Axel Madsen (συγγραφέας)

Η μυστηριώδης «ρομποτική» φιγούρα της κι εκείνη η σταθερή έκφρασή της (η κάπως βαθύτερα κατσουφιασμένη, σαν να διαβεβαίωνε πως έτσι, απροστάτευτη και νωχελική, θα προχωρήσει στην επανάσταση) έκαναν την Twiggy, από την πρώτη κιόλας στιγμή που φωτογραφήθηκε ως μοντέλο, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, να θεωρείται η ενσάρκωση ενός νέου πρότυπου γυναίκας: εκείνης που με άφθαρτη αθωότητα ζούσε την ελευθερία και το πνεύμα χειραφέτησης που χαρακτήρισε την εποχή.

«Τώρα αυτό εσείς θα το λέγατε ωραία σιλουέτα;» - Twiggy, 1967

«Είχε τα πιο ίσια κάτω άκρα, με γόνατα σαν ροδάκινα και μικρούλια, στενά, ανάλαφρα ποδαράκια. Στρογγυλά μπρατσάκια, όμορφους καρπούς και λαιμό. Ήταν ταυτόχρονα μοντέρνα και ρομαντική. Ήταν τέλεια» έλεγε η διευθύντρια της Vogue, Diana Vreeland, εξηγώντας γιατί η Twiggy ήταν τόσο όμορφη. Άλλοι πάλι –όπως ο σχεδιαστής μόδας John Bates, που έντυνε την Diana Rigg στη διάσημη τηλεοπτική σειρά The Avengers και γενικότερα μεσουρανούσε στον κόσμο της μόδας του “swinging London”– θαύμαζαν τους τετράγωνους ώμους και το μικρό στήθος, που της έδιναν ένα απαράμιλλο ανδρόγυνο σεξαπίλ, το οποίο, σε συνδυασμό με τα τεράστια μάτια με τις μακριές πυκνές βλεφαρίδες της, επαναπροσδιόριζε συθέμελα τη θηλυκότητα, μέσα από το πρίσμα της σεξουαλικής επανάστασης.

Είναι εντυπωσιακό το ότι κανείς από τον κόσμο της μόδας δεν έκανε λόγο γι’ αυτό που άφηνε άναυδους όλους τους άλλους, ότι, δηλαδή, η Twiggy είχε ύψος 1,68, ζύγιζε μόλις 41 κιλά και θύμιζε θύμα παρατεταμένου λιμού με αγγελικό πρόσωπο. Ωστόσο, όσα δεν είπαν τότε οι fashionistas, τα συνόψισε σε μια φράση-χρησμό ο φιλόσοφος, θεμελιωτής της θεωρίας της επικοινωνίας και των μίντια, Marshal McLuhan: «Η Twiggy είναι μια ακτινογραφία και όχι μια εικόνα». Η ίδια δεν μίλαγε πολύ γιατί ήταν μικρούλα κι άβγαλτη. Στην πρώτη της τηλεοπτική συνέντευξη απάντησε, σχεδόν σε όλες τις ερωτήσεις, είτε με ένα ξερό «πού να ξέρω!» είτε δείχνοντας τον εικοσιπεντάχρονο νέο που καθόταν δίπλα της και λέγοντας: «Ρωτήστε καλύτερα αυτόν».

Το κορίτσι του Justin. Το αληθινό της όνομα είναι Lesley Hornby και γεννήθηκε σε ένα προάστιο του Λονδίνου στις 19 Σεπτεμβρίου 1949. Στα 15 της παράτησε το σχολείο και έπιασε δουλειά σ’ ένα κομμωτήριο, όπου έκανε λουσίματα. Εκεί γνώρισε τον αδελφό μιας συναδέλφου της, ο οποίος λεγόταν Nigel Davies, και ο έρωτάς τους υπήρξε κεραυνοβόλος. Ο μπαμπάς της, που ήταν ξυλουργός, και η μαμά της, που ήταν ταμίας σε κατάστημα της αλυσίδας Woolworth’s, δηλαδή, άνθρωποι φτωχοί μεν, πλην όμως σοβαροί και συγκροτημένοι, δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτόν το δεσμό, όχι τόσο επειδή τον Nigel συνόδευε μια κάπως περίεργη λίστα από «τέως» ιδιότητες (συγκεκριμένα: τέως μοντέλο, τέως αντικέρ και τέως κομμωτής – χωρίς ξεκαθαρισμένη «νυν» ασχολία), όσο για το ότι ήταν 10 χρόνια μεγαλύτερός της.

Aμερικάνικη Vogue, Ιούλιος 1967. Όλα ήταν pop, πλαστικά και πολύχρωμα σαν ταινία Ντίσνεϊ. Ο Richard Avedon φωτογράφισε την Twiggy με αξεσουάρ και μακιγιάζ-λουλούδι του καρτουνίστα Sant’Angelo, ο οποίος λανσάρισε το ’69 τις σουέτ ολόσωμες φόρμες και τα μίνι φορέματα με κρόσσια σε ινδιάνικο στιλ squaws.

Ο Nigel όμως αισθανόταν ότι, εκτός από ένα γλυκούλι girlfriend, είχε «ανακαλύψει» τη χήνα που θα έκανε τα χρυσά αυγά. Έτρεξε την Twiggy του στο σαλόνι κομμωτικής του κου Leonard, που ήταν το πιο trendy του Λονδίνου, κι εκεί ο Daniel Galvin της έκανε μια εξεζητημένη –για την εποχή– ξανθιά βαφή, ενώ ο ίδιος ο κος Leonard της έκοψε τα μαλλιά, λανσάροντας μια νέα αγορίστικη κουπ που έμελλε να γίνει διάσημη.

Ένας γνωστός του Nigel, ο Barry Lategan, τράβηξε την πρώτη της επαγγελματική φωτογραφία κι αυτή τοποθετήθηκε στη βιτρίνα του salon του κου Leonard, μέχρι που λίγο καιρό αργότερα την ανακάλυψε η εφημερίδα Daily Express και τη δημοσίευσε με πηχιαίους τίτλους που διατυμπάνιζαν: «Αυτό είναι το πρόσωπο του 1966». Το άστρο της ανέτειλε πολύ απότομα στο λαμπερό στερέωμα της μόδας και ο Nigel –που περισσότερο από boyfriend, ήταν τώρα ο ατζέντης της– αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του σε κάτι πιο σπουδαιοφανές και «αντάξιο» εκείνης. Έτσι, στην πρώτη τηλεοπτική της συνέντευξη, ο νεαρός κύριος στον οποίο παρέπεμπε η Twiggy για απαντήσεις ονομαζόταν πια Justin de Villeneuve.

Το «πιο Mary Quant» κορίτσι. Παρά την αδυναμία της να απαντήσει στις ερωτήσεις, σ’ εκείνη τη συνέντευξη δεν άφησε στο κοινό την εντύπωση της χαζούλας, αλλά της ρέμπελης πιτσιρίκας. Πολλοί την είδαν συμπονετικά, σαν μια χαριτωμένη «καχεκτική», αλλά πολλοί περισσότεροι την αντιλαμβάνονταν ως αντι-στερεότυπο: υπόδειγμα της γυναίκας που έσπαγε τα δεσμά του ρόλου νοικοκυρά-μητέρα, που φορούσε μίνι (και της πήγαινε πολύ), που ήταν κάπως αδέξια αλλά πολύ τσαχπίνα, ακριβώς σαν τον Μπάμπι το Eλαφάκι. Η Twiggy έγινε η πεμπτουσία του Mod look, έτσι όπως το σχεδίασε η Mary Quant, και το 1966 ψηφίστηκε ως «γυναίκα της χρονιάς» (δυστυχώς όμως δεν μπόρεσε να παραστεί στην τελετή απονομής του τίτλου γιατί, λόγω άγχους και τρακ αλλά και λόγω εφηβείας, το πρόσωπό της γέμισε με σπυράκια).

Μια καινούργια λέξη. Η καριέρα της Twiggy ως μοντέλου έγινε διεθνής. Εμφανιζόταν στις πασαρέλες στο Παρίσι, στο Τόκιο και στην Αμερική. Το 1967, στη Νέα Υόρκη, την υποδέχτηκαν σαν σταρ. Έγινε εξώφυλλο στη Vogue Μαρτίου εκείνης της χρονιάς και ο Cecil Beaton τη φωτογράφισε για ένα editorial μόδας που δημοσιεύτηκε στο ίδιο τεύχος, σε «σκανταλιάρικες» πόζες, ως «εξωπλανητική» Ariel (μια ιδέα που συνδύαζε όμορφα το γνωστό ξωτικό από την Τρικυμία του Σαίξπηρ, με το εκκολαπτόμενο hip της κατάκτησης του διαστήματος).

Παρ’ όλ’ αυτά, και ως απόδειξη του πόσο η φιγούρα της θεωρούνταν ακόμα «επαναστατική» και όχι mainstream, το κύριο editorial μόδας εκείνου του τεύχους ήταν αφιερωμένο στη νέα ρομαντική κολεξιόν του Balenciaga. Η κατάκτηση της Αμερικής από την Twiggy είχε ως παράπλευρο όφελος και την κατάκτηση υψηλότερης ταρίφας για τις εμφανίσεις της στην πασαρέλα (για την ακρίβεια: οκταπλάσια της κανονικής).

Γι’ αυτό, και ενώ τότε τη θεωρούσαν απλά ισάξια μιας σταρ του κινηματογράφου, σήμερα η ιστορία της μόδας την καταγράφει ως το πρόσωπο χάρη στο οποίο γεννήθηκε η έννοια του ακριβοπληρωμένου supermodel και, ακόμα περισσότερο, ως εκείνη που με αναλογίες 32-23-32 καθιέρωσε από τότε μέχρι σήμερα το πρότυπο της ανορεξικής στην πασαρέλα. Κυρίως, όμως, το όνομά της καταγράφεται ως παγκόσμιος νεολογισμός (που από την άποψη της γραμματικής θα είχε μάλλον θέση «ελλειπτικού παραθετικού»), καθώς Twiggy σημαίνει πια παντού τόσο αδύνατη(/ος), που πιο αδύνατη(/ος) δεν γίνεται.

Έτρωγε όμως τον αγλέορα. Τα «πιο καλυτερότερά της» ήταν το παγωτό, οι μπανάνες και κέικ πνιγμένο σε ζεστή σος σοκολάτας («δεν πίνει, δεν καπνίζει, αλλά τρώει σαν αλόγα» έγραφε το περιοδικό ΤΙΜΕ). Η γυναίκα αυτή διαθέτει, ακόμα και σήμερα, εκείνο το σπάνιο είδος θηριώδους μεταβολισμού που επιτρέπει να τρως ό,τι και όσο θέλεις, χωρίς να παχαίνεις. Όσο ήταν παιδί, η μητέρα της την έτρεχε συνέχεια για εξετάσεις, πιστεύοντας πως η αδυναμία της οφειλόταν σε κάποια πάθηση. Οι γιατροί όμως σήκωναν τα χέρια ψηλά και της έλεγαν: «Μάλλον δεν πρέπει να ανησυχείτε. Έτσι είναι η κόρη σας!».

Στο σχολείο τα παιδιά τη φώναζαν “sticks” (βλ. μπαστούνι) ή “twigs” (βλ. κλαδίσκο), εξ ου και το Twiggy, το Κλαράκι. Η ίδια θεωρούσε τον εαυτό της εξαιρετικά άσχημο και άρχισε να ανακτά κάποια αυτοπεποίθηση μόνο όταν έγινε διάσημη, κάνοντας πολλές τινέιτζερ να νιώσουν ανακούφιση από το βάρος της αδυναμίας-ασχήμιας τους, αλλά και πολύ περισσότερες να νιώθουν πια κακάσχημες.

Κατά μία άλλη άποψη, το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο δεν συνδέεται με το σχολικό παρατσούκλι της, αλλά με τις έντονες μαύρες γραμμές στα βλέφαρα που της επέβαλε η μακιγιέζ στην πρώτη φωτογράφιση και έμοιαζαν με κλαδάκια (όμως, ακόμα κι αν ευσταθεί αυτή η εκδοχή, κανείς δεν έχει διάθεση να της δώσει σημασία).

Όμιλος Επιχειρήσεων Twiggy. Η άποψη ότι η Twiggy ήταν προάγγελος των σημερινών supermodels στηρίζεται και στο ότι γύρω από το όνομα της –χάρη στο δαιμόνιο και οραματιστή Justin de Villeneuve– στήθηκε μια πολυαξονική επιχειρηματική δραστηριότητα, υπό την ονομασία Twiggy Enterprises Ltd. Εκείνη έκανε το styling, δηλαδή απλά διάλεγε σχέδια ρούχων και αυτά έμπαιναν στην παραγωγή για να κυκλοφορήσουν στην αγορά σινιέ, ως Twiggy dresses. Πουλούσαν επίσης ψεύτικες βλεφαρίδες, καλλυντικά, ημερολόγια, αφίσες και φυσικά την ίδια τη μορφή της, που κυκλοφόρησε σε πλαστική κούκλα με την ονομασία Twiggy Barbie.

«Γνώρισα την Twiggy το ’79 περίπου, όταν γύριζε ένα διαφημιστικό για τις μηχανές Honda στο Dartmouth. Τότε ήμουν 8 και με μάγεψε. Είναι από τις λίγες αληθινές Superstars που έχω δει.» - Matthew (από το www.myspace.com/twiggyfans)

Η ζωή στα στούντιο. Μετά από 4 χρόνια στις πασαρέλες –σε ηλικία μόλις 20 ετών– η Twiggy παραιτήθηκε από το μόντελινγκ, κάνοντας τη βαρύγδουπη δήλωση ότι «δεν μπορείς να είσαι κρεμάστρα ρούχων για όλη σου τη ζωή». Ο Justin τη συμβούλεψε να γίνει τραγουδίστρια και αμέσως κανονίστηκε να ηχογραφήσει ένα single (το “I need your hand in mine”, που έγινε αμέσως νο 1 στην Ιαπωνία). Έκανε επίσης μαθήματα υποκριτικής και ξεκίνησε καριέρα στον κινηματογράφο, η οποία –παρά το ότι έπαιξε σε διόλου αξιομνημόνευτες ταινίες– της χάρισε δύο βραβεία Golden Globe (το 1971, εκείνο της πολλά υποσχόμενης νέας ηθοποιού και της καλύτερης ηθοποιού στην κατηγορία μιούζικαλ και κωμωδία).

Εμφανίστηκε επίσης σε μιούζικαλ του Broadway – με μια κάποια επιτυχία, δεδομένου ότι κέρδισε υποψηφιότητα για το βραβείο Toni. Το 1974, στα γυρίσματα της ταινίας W, γνώρισε τον ηθοποιό Michael Whitely, τον οποίο αργότερα παντρεύτηκε. Ο δεσμός τους ήταν η αιτία για να διαλυθεί η σχέση της με το μέντορά της, Justin de Villeneuve («ο Justin έπεσε σε δυσμένεια» είχε δηλώσει τότε η ίδια). Με τον Whitely απέκτησε μια κόρη, την Carly, και έζησε ευτυχισμένη πλάι του για 14 χρόνια, μέχρι τον ξαφνικό του θάνατο από καρδιακή προσβολή.

Αμέσως μετά, στα γυρίσματα της ταινίας Madame Sousatzka, γνωρίστηκε με τον Βρετανό ηθοποιό Leigh Lawson, που παντρεύτηκε λίγο αργότερα και με τον οποίο ζουν ακόμα αγαπημένοι στην περιοχή του Kensington στο Λονδίνο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 συνέχισε να εμφανίζεται στο σινεμά και στην τηλεόραση, αλλά αργότερα, με τη γέννηση του γιου της, η καριέρα της ως ηθοποιού πέρασε σε μια σχετική ύφεση. Ήταν η εποχή που το πρότυπο της μοντέρνας χειραφετημένης γυναίκας της δεκαετίας του ’60 «ξαπόσταινε» στη συμβατικότητα μιας απλής νοικοκυράς. Της άρεσε πολύ η μαγειρική και το ράψιμο. Έλεγε στον Leigh ότι, αν δεν της ξαναπρότειναν ρόλο στο σινεμά ή στο θέατρο, θα έπιανε δουλειά ως μοδίστρα.

Ανεβαίνοντας τη φασολιά. Ωστόσο, δεν χρειάστηκε να ψάξει πού θα ράβει. Το 2002 ξανανέβηκε στην πασαρέλα, στην Εβδομάδα Μόδας του Μιλάνου, αποδεχόμενη πρόταση του ιταλικού οίκου Gattinoni. Και σιγά σιγά επανάκαμψε δριμύτερη στην επικαιρότητα: Έπαιξε στη θεατρική παραγωγή Ο Τζακ και η φασολιά, που ανέβηκε τα Χριστούγεννα του 2005 στο Theatre Royal Brighton, υποδυόμενη τη νεράιδα της φασολιάς. Έπαιξε επίσης τον εαυτό της –όπως ήταν στη δεκαετία του ’60– σε μια ραδιοφωνική θεατρική παραγωγή του BBC.

Ένα χρόνο αργότερα, το ενδιαφέρον γύρω από το όνομά της τονώθηκε με την κυκλοφορία τριών dvd: της επικής τηλεοπτικής παραγωγής με θέμα τη ζωή του Charlie Chaplin, όπου έπαιζε τη μητέρα του ηθοποιού, της ταινίας του 1986 Club Paradise, όπου πρωταγωνιστούσε μαζί με τους Robin Williams και Peter O’Toole (οι fans της Twiggy την περίμεναν με ανυπομονησία επειδή περιέχει σκηνές της που κόπηκαν στην πρώτη προβολή) και τέλος, της συναυλίας Τhe Butterfly Ball, που έδωσε το 1975 στο Albert Hall ο Roger Glover των Deep Purple και στην οποία είχε εμφανιστεί και η Twiggy. Επίσης, το 2006 φωτογραφήθηκε για την ανοιξιάτικη συλλογή των Marks & Spencer με look που σε ωθεί σε προβληματισμό του τύπου: «Κάπου την έχω ξαναδεί την κυρία, αλλά δεν θυμάμαι αν ήταν στο Dallas ή στη Δυναστεία» – ωστόσο, θεωρήθηκε ότι αυτή η διαφημιστική καμπάνια έφερε 35% αύξηση πωλήσεων στην εταιρεία.

Όσα μου έμαθε η ζωή. Εκείνο όμως που έκανε ακόμα πιο δυναμικό το “comeback” της στην επικαιρότητα, ήταν η συμμετοχή της –τα τελευταία δύο χρόνια– στην κριτική επιτροπή του reality show America’s Next Top Model. Αυτό της έδωσε την ευκαιρία να ξεκινήσει μια αγαθοεργό εκστρατεία ενάντια στα ανορεξικά μοντέλα.

Από τη θέση της επιτρόπου εξαπολύει μύδρους κατά του περιβόητου “size zero” (βλ. του μικρότερου νούμερου του μαζικού prêt-à-porter στην Αμερική) και ρίχνει την ευθύνη στις σταρ του Χόλιγουντ, που κάνουν μονίμως εξαντλητικές δίαιτες, συντηρώντας πρότυπα που έχουν προκαλέσει πανδημία της anorexia nervosa στο δυτικό κόσμο. Δηλώνει τρομοκρατημένη από τη μορφή τους και από τη μανία τους να δίνουν το λάθος παράδειγμα στις τινέιτζερ. Και κλείνει πάντα την καυστική ρητορεία της λέγοντας:

«Ήμουν κι εγώ πάρα πολύ αδύνατη, αλλά αυτό ήταν το φυσικό μου».

Τότε - Τώρα - Τότε. Εσείς τι λέτε;

Οι φωτο. είναι από τα βιβλία: “MALE / FEMALE” (εκδ. APERTURE), “THE BIKINI BOOK” (εκδ. THAMES & HUDSON), “FASHION TODAY” (εκδ. PHAIDON), “THE 1960s” (εκδ. BROMPTON BOOKS), “THE LEATHER BOOK” (εκδ. ASSOULINE).