Η Μαρέβα Γκραμπόφσκι απαντάει σε όλα

Σε μια κοινωνία χωρίς συμπλεγματικούς, στείρους κομματικούς ανταγωνισμούς, η σύζυγος πολιτικού αρχηγού μεγάλου κόμματος, η οποία δραστηριοποιείται επιχειρηματικά προβάλλοντας τη χώρα της, θα ήταν ένα πρόσωπο που θα έμενε μακριά από τα πυρά της πολιτικής. Όμως, στην Ελλάδα είμαστε, η κομματική αντιπαράθεση γεννά μεγάλα πάθη που φτάνουν έως τη δαιμονοποίηση και εμπλέκει έτσι ακόμα και τις συζύγους. Σε κάποια φάση, μέσα στην ένταση και στον παροξυσμό, θεωρήθηκε υπεύθυνη ακόμα και για τον… καιρό. Μόνο και μόνο επειδή είναι η σύζυγος του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η Μαρέβα Γκραμπόφσκι είναι μία δυναμική γυναίκα. Όπως πολλές άλλες. Αυθύπαρκτη προσωπικότητα, κοσμοπολίτισσα, επιχειρηματίας, μητέρα και σύζυγος. Θα ήθελε να ασχολείται απερίσπαστη με τη δουλειά της, δεν έδωσε ποτέ αφορμή, όμως δυστυχώς για εκείνη γίνεται στόχος επιθέσεων που απευθύνονται στον σύζυγό της, αλλά αντανακλούν ακέραια πάνω της.

Η Μαρέβα Γκραμπόφσκι προωθεί τον ελληνικό πολιτισμό, την παράδοσή μας, την εικόνα μας, παγκοσμίως μέσα από το brand «Zeus and Dione». Χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη τα μεταξωτά Σουφλίου. Εξάγει μια τέχνη που κρατάει έναν αιώνα τώρα, προσαρμοσμένη στις γραμμές του σύγχρονου ντιζάιν. Ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας, η περίφημη ελληνική φορεσιά, γίνεται πουκάμισο, γίνεται φόρεμα, φούστα, καφτάνι, τσάντα και καλάθι με φούντα, πρεσβευτής της Ελλάδας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Ένα θαυμαστό τσολιαδάκι από το Εθνολογικό Μουσείο Ξάνθης, περασμένο σε αλυσίδα, ήταν το κόσμημα που φορούσε η κυρία Γκραμπόφσκι την ημέρα της συνέντευξής μας.

Είστε επιχειρηματίας. Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το ρούχο και όχι ένα άλλο προϊόν;
Υπάρχει κάτι στη χώρα μας που έρχεται από το παρελθόν, είναι η παράδοσή μας, που μας συνδέει με το ρούχο. Όταν έχεις σαν στόχο να αναπτύξεις ένα προϊόν, το σωστό είναι να γυρίσεις στο παρελθόν, να βρεις αυτό που έχει αξία, που έχει πάνω του ιστορία και το οποίο θα αξίζει να αναβιώσεις και να το κάνεις σύγχρονο. Επιλέξαμε το ρούχο στο πρωταρχικό κομμάτι της δουλειάς μας και προχωρήσαμε στη δημιουργία του life style brand «Zeus and Dione». Με αυτό τον τρόπο η παγκόσμια αγορά γνωρίζει την ελληνική παραδοσιακή φορεσιά, που έχει γίνει πια μοντέρνο ρούχο. Νομίζω ότι είναι ένα έξοχο πάντρεμα του θησαυρού που έχουμε από το παρελθόν μας, στον οποίο όμως έχουν δοθεί σύγχρονα χαρακτηριστικά. Ακούω πολλές φορές ανθρώπους, των οποίων τη γνώμη εμπιστεύομαι, να λένε ότι δεν αρκεί μόνο το ένδοξο παρελθόν για να σταθείς σήμερα στον ανταγωνιστικό κόσμο. Και ότι πρέπει να δώσεις μια προστιθέμενη αξία, να ξανακάνεις brand την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία σου. Ε, αυτό προσπαθούμε να κάνουμε με το «Zeus and Dione».

Διάβασα ότι αναδεικνύετε ξανά το Σουφλί, καθώς χρησιμοποιείτε τα μεταξωτά της περιοχής ως πρώτη ύλη.
Φυσικά, το Σουφλί είναι θησαυρός. Τα μεταξωτά στο Σουφλί ταυτίζονται με την ιστορία της Ελλάδας και τον Έβρο. Είναι μοναδικό προϊόν ταυτότητας, αλλά δεν μπορεί να παραμείνει στάσιμο. Για αυτό, λοιπόν, είναι για μας πρώτη ύλη. Πήραμε το μετάξι, βάλαμε το δικό μας ντιζάιν και γράφουμε μια ιστορία που ενώνει την πολιτιστική μας κληρονομιά στη φορεσιά με το σύγχρονο ρούχο. Η Ελλάδα, άλλωστε, είναι γνωστή για τις φορεσιές της και τα παραδοσιακά ρούχα της. Από αυτό τον συνδυασμό μπορούσαμε να αντλήσουμε έναν μοναδικό πλούτο και είναι ένας τρόπος να βγούμε προς τα έξω, στις αγορές του εξωτερικού.

Γιατί η αναφορά στον μύθο του Δία και της Διώνης και όχι σε κάτι σύγχρονο; Αν αφαιρέσουμε από την Ελλάδα το παρελθόν της, δεν υπάρχει;
Μα ο Δίας και η Διώνη γέννησαν την Αφροδίτη, τη θεά της ομορφιάς. Και εμείς θέλουμε να ντύνουμε τις θεές της Ελλάδας και του κόσμου. Θέλαμε να κάνουμε τον μύθο, ιστορία του σύγχρονου σχεδίου και να το εφαρμόσουμε πάνω σε φορέματα, πουκάμισα, παντελόνια, φούστες, καφτάνια, μαγιό, τσάντες, σανδάλια και αξεσουάρ. Όλη μας η φιλοσοφία, όλη μας η αντίληψη είναι ο ελληνικός πολιτισμός. Δηλαδή, ο ανθρωποκεντρικός πολιτισμός. Έχει στον πυρήνα του τον άνθρωπο. Περικλείει πάθη, ίντριγκες και πολλές ψηφίδες που συνδυάζονται. Και εμείς, ως Ζeus and Dione που γέννησαν την Αφροδίτη, παντρέψαμε την τέχνη, τη μυθολογία και τον πολιτισμό, ένα τρίπτυχο πολύ ελκυστικό στο εξωτερικό, για να ντύσουμε τη γυναίκα. Αυτό σκεφτήκαμε και είναι κάτι πολύ όμορφο. Έπεσαν πολλές προτάσεις στο τραπέζι. Και αντί να βαφτίσουμε το brand Αφροδίτη προτιμήσαμε το Δίας και Διώνη. Zeus and Dione. Όσον αφορά την Ελλάδα, ο Άγγελος Δεληβορριάς, που χάσαμε πρόσφατα, είχε πει ότι αυτό που κάνει την Ελλάδα σημαντική είναι ότι έχει διάρκεια στον χρόνο. Μου άρεσε πάρα πολύ και το χρησιμοποιούσαμε σε ομιλίες, το είχαμε ακούσει σε μια συνέντευξή του και το κρατήσαμε. Ήταν ένας άνθρωπος με μοναδικό επίπεδο. Μαζί βλέπαμε τις φορεσιές στο Μουσείο Μπενάκη, ένα από τα αγαπημένα μου μουσεία. Και στο κομμάτι του ελληνικού πολιτισμού ήταν ηγετική προσωπικότητα. Με σημάδεψε αυτό που έλεγε, πως η Ελλάδα με όλη αυτή την ιστορία, με όλο αυτό τον πολιτισμό, διαρκεί στον χρόνο.

Με την Ελλάδα στην κρίση και δυσφημισμένη, πώς ανοίγουν οι αγορές του εξωτερικού; Υπάρχει θέμα εμπιστοσύνης;
Όποιο κι αν είναι το προϊόν σου, σε όποια αγορά και να μπεις, πρέπει να γίνει σοβαρή προεργασία. Να κάνεις έρευνα, να φτιάξεις ένα business plan για το πώς θα στηθεί η εταιρεία σου, αλλά και να προγραμματίσεις σε ποιες αγορές θα απευθυνθείς. Για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε στην Ελλάδα της κρίσης δεν μπορούσαμε να φτιάξουμε κάτι το οποίο θα πουλούσαμε μόνο εδώ. Έπρεπε να βγούμε έξω. Με στόχευση της εταιρείας να δίνει δουλειές στην Ελλάδα και το προϊόν να διατίθεται στο εξωτερικό. Για να υλοποιηθούν όλα αυτά έπρεπε να φτιάξουμε ένα τέλειο προϊόν και στο design και στην ποιότητα. Πρώτα από όλα πρέπει να στήσεις μια σωστή κολεξιόν και μετά να βρεις ένα showroom στο εξωτερικό να σε αντιπροσωπεύσει. Εκεί έρχονται εκπρόσωποι καταστημάτων από όλο τον κόσμο και βλέπουν τα ρούχα. Αν τους αρέσουν, τότε κάνουν παραγγελίες. Αυτό που θέλαμε ήταν ένα εξαγώγιμο προϊόν και εστιάσαμε στο whole sale κομμάτι στο εξωτερικό, αντί να ανοίξουμε ένα κατάστημα εδώ. Είναι ακριβά ρούχα, φτιάχνονται στην Ελλάδα. Θα μπορούσαμε να τα φτιάξουμε στην Κίνα ή στην Τουρκία στο 1/3 της τιμής. Αλλά όλο το αναπτυξιακό μοντέλο αυτής της επιχείρησης είναι να δίνει δουλειές στο εσωτερικό και να πουλά στο εξωτερικό. Κι εδώ μπορείς να ανοίξεις κατάστημα, αλλά πρέπει να υπάρχει αναγνωρισιμότητα του σήματος, της φίρμας. Εμπιστοσύνη στο εξωτερικό; Νομίζω ότι υπάρχει πια, διότι πιστεύω ότι περάσαμε τη φάση ότι οι Έλληνες κάνουν πασαλείμματα. Για αυτό από εμάς τίποτε δεν φεύγει, αν δεν είναι τέλειο. Δεν θέλεις να κλονίσεις την εμπιστοσύνη στην αγορά του εξωτερικού γιατί αυτό κάνει κακό και σε άλλους που θέλουν να ξεκινήσουν τη δική τους προσπάθεια.

Είστε μια γυναίκα κοσμογυρισμένη. Πώς μας βλέπουν οι έξω;
Όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, με την κατάσταση που προέκυψε από το 2009, η Ελλάδα βρισκόταν στο επίκεντρο μίας αρνητικής δημοσιότητας. Δυστυχώς, η Ελλάδα εξελίχθηκε σε ένα πεδίο σύγκρουσης μεταξύ του λαϊκισμού και των φιλελεύθερων αντιλήψεων. Ειδικά στον χώρο της σύγχρονης τέχνης εκφράζονται ακόμη, σε κάποιες γωνιές, επαναστατικές ιδεολογίες και φαντασιώσεις. Πιστεύω ότι η ελληνική πολιτιστική παραγωγή ακολουθεί ένα διεθνές ρεύμα. Οι ξένοι κρατάνε μια επαφή με το ελληνικό κοινό για το τι γίνεται στην Ελλάδα όσον αφορά τη σύγχρονη τέχνη και παραγωγή. Κι εκεί εκφράζεται μια συμπάθεια προς το πρόσωπο των Ελλήνων. Ε, επειδή μας έχουν «καταθάψει» στο παρελθόν, προσπαθούν τώρα να βγάλουν το θετικό κομμάτι μας, το πιο καλό. Το πολιτιστικό κομμάτι. Γίναμε γνωστοί αυτά τα χρόνια για λάθος λόγους, αλλά παρέμειναν λάτρεις του πολιτισμού μας. Νομίζω ότι μας βοήθησε στην εικόνα μας. Και νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και βγαίνει στο κομμάτι της παραγωγής και της μόδας.

Θα ανοίγατε γραμμή παραγωγής για μαζικές πωλήσεις;
Αν μου είχαν δοθεί κίνητρα. Εδώ, στην Ελλάδα, η μεταποίηση έχει κλείσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εάν υπήρχε και είχαμε σαν εταιρεία περισσότερα κίνητρα και μπορούσαμε να δουλέψουμε πάνω σε αυτό, πιστεύω ότι θα το κάναμε. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο, δεν έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτό τον τομέα. Το έχουν άλλες χώρες, όσον αφορά στη μεταποίηση. Τώρα έχουν κλείσει όλα, το να αρχίσεις κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο. Ωστόσο, δεν θα ήθελα να το αποκλείσω. Αλλά πρέπει να δοθούν πολλά-πολλά κίνητρα τα οποία μόνο από το κράτος μπορούν να προέλθουν, δεν μπορεί να τα κάνει ένας ιδιώτης.

Τι χρειάζεται μια ελληνική φίρμα για να γίνει αντίστοιχη των μεγάλων αλυσίδων ένδυσης;
Δεν ανταγωνιζόμαστε τις μεγάλες αλυσίδες. Πρώτα από όλα, κάποιες από αυτές παράγουν προϊόντα σε χώρες με αντίξοες συνθήκες. Δεν είναι ένα μοντέλο που το θέλουμε. Και να μπορούσαμε δεν θα το κάναμε. Για μας είναι πολύ σημαντικό το θέμα της βιωσιμότητας και πρέπει να δίνεις πίσω στην κοινωνία, να επιστρέφεις. Η παραγωγή αγαθών στη Δύση γίνεται με συγκεκριμένους όρους και με τον απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα των εργαζομένων. Μου είναι αδιανόητη η εκμετάλλευση των ανθρώπων.
 

Θέλω να είναι υπερήφανοι οι άνθρωποι που κεντάνε και που φτιάχνουν τα «Zeus and Dione», με τον ίδιο τρόπο που εμείς είμαστε πολύ υπερήφανοι γι’ αυτούς και τη συνεργασία μας. Θέλουμε να ξέρει ο κόσμος την ιστορία του κάθε ρούχου.

 

Θέλουμε να προβάλλουμε τον ίδιο τον άνθρωπο. Η προβολή των συνεργατών μας στις βιοτεχνίες, τα στούντιο ή τα ατελιέ είναι βασικό στοιχείο της εταιρικής μας κουλτούρας. Πρόκειται για μια δημιουργική δουλειά και για να γίνει καλά οι δημιουργοί πρέπει να αντλούν από αυτήν αυτοπεποίθηση, να αισθάνονται αξιοπρεπείς και σημαντικοί, να αισθάνονται χαρά που συμμετέχουν σε μια συλλογική δημιουργική προσπάθεια. Οπότε στην εταιρεία θεωρούμε αυτονόητο πως οι συνεργάτες μας πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι και ευχαριστημένοι από τη συνεργασία μας.

Συνήθως λέμε πως η Ελλάδα δεν έχει design, για να βάλει προστιθέμενη αξία. Θα συνεργαζόσασταν, για παράδειγμα, με τη Μαίρη Κατράντζου ή τη Σοφία Κοκοσαλάκη;
Θα δούλευα με όποιον έχει γούστο και όποιον έχει την ίδια αισθητική.

Και η Μαίρη Κατράντζου και η Σοφία Κοκοσαλάκη έχουν μια απίστευτη αισθητική. Και είναι πολύ καταξιωμένες και με πάρα πολύ ταλέντο. Θα ήμουν πάρα πολύ ευχαριστημένη, αν δούλευα μαζί τους.

 

Στο κομμάτι του ντιζάιν οι Έλληνες διαπρέπουν. Αν παρακολουθήσετε σε ποιους απονέμονται τα βραβεία, πάντα στην πρώτη δεκάδα είναι ένας έλληνας ντιζάινερ. Είτε στον χώρο του επίπλου είτε στο αυτοκίνητο, στον σχεδιασμό αντικειμένων ή την αρχιτεκτονική, υπάρχει πάντα κάποιος Έλληνας. Στο μεταξύ, υπάρχει κι αυτό το αίσθημα ότι βγαίνουν όλο και πιο πολύ προς τα έξω. Αυτή η κρίση ίσως έχει δώσει ώθηση να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να τολμήσουν πιο πολύ οι έλληνες σχεδιαστές. Παλαιότερα δεν το έβλεπες. Οι ντιζάινερς ήταν πιο μαζεμένοι ή δεν αισθάνονταν αυτοπεποίθηση και περηφάνια, ώστε να κάνουν ένα βήμα προς τα μπρος. Τώρα βλέπεις όλο και πιο πολλούς, δεξιά και αριστερά ξεπηδάει ένας Έλληνας και είναι πάρα πολύ όμορφο. Είμαστε πάρα πολύ περήφανες, ακόμα και όταν βλέπουμε ελληνικές μάρκες στο δικό μας το κομμάτι. Στο θέμα του ντιζάιν δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Έχουμε πρόβλημα σε δομικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την παραγωγή. Εκεί «κολλάνε» τα πράγματα πάρα πολύ.

Όταν έχεις θέμα με τη διακίνηση, με την υψηλή φορολογία, αυτό φρενάρει όποιον θέλει να κάνει κάτι και να βγει εκτός συνόρων. Αυτό είναι το κομμάτι που λείπει από το παζλ. Αν μπορέσει αυτό να το ξεπεράσει ο έλληνας ντιζάινερ, θα δείτε όλο και περισσότερους.

 

Πώς κάνεις μόδα την Ελλάδα και στην Ελλάδα;
Αυτό είναι που συζητάμε χρόνια με τη συνέταιρό μου, τη Δήμητρα Κολοτούρα, η οποία έχει εργαστεί χρόνια ως στέλεχος επικοινωνίας. Λέει πάντα ότι για να αποκτήσεις επικοινωνιακή ορατότητα πρέπει να αρχίσουν να γράφουν για σένα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης του εξωτερικού. Όταν αρχίζουν να γράφουν για σένα στο εξωτερικό εμφανίζονται οι πρώτες διασημότητες με τα ρούχα σου, οπότε είναι λογικό να σε βλέπουν αλλιώς και στην εγχώρια αγορά. Όταν ξεκινάς από το εξωτερικό και βλέπεις διάσημες γυναίκες να σε φορούν, είτε είναι μοντέλα είτε ηθοποιοί είτε σταρ, αισθάνεσαι ικανοποίηση γιατί εκεί το περιβάλλον της δημοσιότητας είναι διαφορετικό και έχουμε να συναγωνιστούμε με μεγαθήρια της μόδας. Μια δημοσιογράφος στο BBC φόρεσε πουκάμισο Zeus and Dione. Μας έχουν αγαπήσει και οι Ελληνίδες πάρα πολύ. Δημοσιογράφοι, γυναίκες από τον χώρο της πολιτικής και μάλιστα απ’ όλα τα κόμματα. Για παράδειγμα, η υπουργός Εργασίας, η κυρία Αχτσιόγλου, έχει εμφανιστεί σε τηλεοπτικό πάνελ με το πουκάμισο Hera, σε χρώμα χακί. Αυτό μας χαροποίησε ιδιαιτέρως.

Η κυρία Αχτσιόγλου είναι κατά γενική ομολογία μια πολύ κομψή κυρία. Το γεγονός ότι φόρεσε αυτό που της άρεσε, με μόνο κριτήριο το γούστο και την κομψότητα, ελπίζουμε να γίνει παράδειγμα και σε άλλους.

 

Θα καταφέρετε να κάνετε το μετάξι Σουφλίου, γνωστό παγκοσμίως;  
Βασικά το έχουμε ήδη κάνει, έχει γίνει παντού αναγνωρίσιμο. Προϋπήρχε, άλλωστε. Είναι πολύ σημαντικό να προϋπάρχει κάτι και να το αναβιώνεις. Αν το κάνεις τελείως από την αρχή, θα πάρει πάρα πολύ χρόνο. Είναι μια ιστορία που πάει έναν αιώνα πίσω και έχεις το συγκριτικό πλεονέκτημα να παράγεις το μετάξι εκεί. Και κάνεις ό,τι μπορείς για την προβολή του.

Μερικοί ήταν καχύποπτοι. Προσπάθησαν για πολιτικούς λόγους να ρίξουν λάσπη. Εμάς μας ενδιαφέρει να προωθήσουμε το μετάξι του Σουφλίου, το Σουφλί, τους ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν, να προβληθεί όλη εκείνη η περιφέρεια και ο τόπος τους. Ούτε μας ενδιαφέρει να τους αγοράσουμε κανένα κτίριο, ούτε να τους πάρουμε κανέναν άνθρωπο.

 

Τίποτα από όλα αυτά. Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να δώσουμε δουλειές και να προωθήσουμε το προϊόν. Προσπαθούμε να κάνουμε κι άλλους να αγοράζουν το μετάξι του Σουφλίου και να επενδύσουν σε αυτό τον τομέα. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό για τον Έβρο και δίνει ένα κίνητρο προκειμένου οι κάτοικοι να μη νιώθουν ξεχασμένοι, απομονωμένοι εκεί, στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Κι έχει τόσες ομορφιές. Έχουμε και ξένους που έρχονται συνέχεια. Τους γνωρίζουμε την ευρύτερη περιοχή. Είναι πολύ όμορφος τόπος, το δάσος της Δαδιάς, η Αλεξανδρούπολη. Δίπλα είναι η Κομοτηνή, η Ξάνθη και τα Πομακοχώρια. Έχει τόσα ωραία μέρη. Νομίζω ότι εκτός από το Σουφλί προσπαθούμε να κάνουμε και μια γενική προώθηση- διαφήμιση όλης της περιοχής. Πιο μεγάλη διαφήμιση δεν υπάρχει. Αν δεν μπορούν να το δουν...

Έχετε στοχοποιηθεί λόγω των προσωπικών σας επιλογών. Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση της γυναίκας σήμερα στην Ελλάδα;

Προφανώς δεν μου είναι καθόλου ευχάριστο ότι έχω γίνει στόχος μιας συστηματικά κακόβουλης κριτικής. Και χρησιμοποιώ εν γνώση μου αυτόν τον πολύ επιεική χαρακτηρισμό, καθώς όσοι με διαβάλλουν είναι προφανές ότι επιδιώκουν να τους απαντήσω στη γλώσσα τους. Δεν θα το κάνω, όμως, γιατί εμπιστεύομαι την ελληνική Δικαιοσύνη στην οποία έχω προσφύγει για όλες τις συκοφαντίες σε βάρος μου. Άλλωστε πιστεύω ότι όλοι οι πολίτες έχουν καταλάβει πια ότι ο πραγματικός στόχος των επιθέσεων αυτών δεν είμαι εγώ, αλλά ο σύζυγός μου.

Θέλω, όμως, με την αφορμή που μου δίνετε, να κάνω ένα γενικότερο σχόλιο. Τα δημοσιεύματα αυτά δείχνουν έμμεσα και το πώς εξακολουθούν να αντιλαμβάνονται κάποιοι το ρόλο της γυναίκας σήμερα στη χώρα μας. Αλλά και το πόσο εχθρεύονται τελικά –συνειδητά ή ασυνείδητα– την επιχειρηματικότητα. Εξακολουθεί να τους ηχεί εντελώς ξένο μια Ελληνίδα να επιδιώκει την επαγγελματική της αυτονομία, πόσο μάλλον να δραστηριοποιείται και στο εξωτερικό με μια δική της επιχείρηση.
Και έρχομαι έτσι στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας. Η Ελληνίδα σηκώνει ένα τεράστιο βάρος. Η θέση της γυναίκας στην Ελλάδα δεν είναι δυστυχώς αυτή που θα έπρεπε. Μπορεί σε θεσμικό επίπεδο η ισότητα των δύο φύλων να έχει κατοχυρωθεί, αλλά πολλά μένουν να γίνουν ώστε να εμπεδωθεί ότι η γυναίκα μπορεί να τα καταφέρει εξίσου καλά με τους άνδρες. Χρειάζεται να κάνουμε πολλά ακόμη βήματα ώστε να σπάσουμε και στην Ελλάδα τη λεγόμενη «γυάλινη οροφή». Αυτό το αόρατο σημείο, δηλαδή, που ακόμη και σήμερα προσδιορίζεται ασυνείδητα ως το ανώτατο όριο στο οποίο μπορεί να φτάσει μια γυναίκα απλά και μόνο λόγω του φύλου της.

Τι θα διαλέγατε να δείξετε σε έναν ξένο από την Αθήνα (εκτός από την Ακρόπολη);
Θα ήθελα σίγουρα να δείξω κάτι που να περικλείει το παρελθόν της Αθήνας και να παντρέψω αυτό το παρελθόν και το μέλλον με μια βόλτα. Θα τον ξεναγούσα στο Μουσείο Μπενάκη, γιατί βλέπεις την ιστορία, την προϊστορία, την ελληνική τέχνη, τον ελληνικό πολιτισμό, την παράδοση, τους αγώνες των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους. Έχει όλα αυτά τα εκθέματα που σου δείχνουν την ελληνική ιστορία και τις φορεσιές και όλα τα άλλα. Είναι ένα ταξίδι διαρκείας στην ιστορία της Ελλάδας, το Μουσείο Μπενάκη.

Αγαπημένη σας βόλτα στην Αθήνα;
Μου αρέσει ένα κομμάτι της Πατησίων που θυμίζει τον αστικό πυρήνα της πόλης και είναι αναφορά των παιδικών μου χρόνων. Πατησίων-Εξάρχεια, όταν κάναμε βόλτα, και θεωρώ ότι είναι ένα κομμάτι που, αν γίνει ανάπλαση στο μέλλον, θα είναι από τα ωραιότερα της Αθήνας. Και το Αρχαιολογικό Μουσείο είναι μοναδικό στο είδος του, το αγαπώ πάρα πολύ, έχει πολλή έμπνευση και δεν το προβάλλουμε. Μια βόλτα στη Βαρβάκειο Αγορά σού δίνει ένα αληθινό συναίσθημα. Είναι η πραγματική αγορά, έχει μοναδικότητα, κι ό,τι έχει μοναδικότητα μετράει. Από τη Βαρβάκειο, στο Αρχαιολογικό Μουσείο κι από εκεί στο Μπενάκη. Όλοι μιλούν για το Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο είναι σπουδαίο. Αλλά η περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου μπορεί να γίνει κάτι το εκπληκτικό και περιμένω αυτόν που θα τολμήσει να κάνει πραγματική ανάπλαση. Αυτό το κομμάτι είναι η πραγματική αστική Αθήνα, που πρέπει να αναβιώσει.