Kansai Yamamoto:Η ιστορία του ανθρώπου που έντυσε τον David Bowie

O Kansai Yamamoto, o σχεδιαστής που συνεργάστηκε στενά με τον David Bowie στη διάρκεια της καριέρας του, πέθανε στις 21 Ιουλίου 2020, σε ηλικία 76 ετών, από λευχαιμία. Ο ιάπωνας σχεδιαστής ήταν γνωστός για τα εκκεντρικά, θεατράλε κοστούμια του που βασίζονταν στο “basara” - μία ιαπωνική αισθητική που εκφράζει την υπερβολή, το μεγαλείο και την κίνηση των ρούχων με τα υφάσματα που ανεμίζουν.

Η επιρροή του Kansai Yamamoto μέσω του Bowie, υπήρξε καθοριστική για τη νέα γενιά σχεδιαστών που ακολούθησαν, από τον Jean Paul Gaultier μέχρι τον Hedi Slimane και τον Raf Simons. Η μοναδική αισθητική του Yamamoto ήταν τολμηρό avant-garde, εκκωφαντικά χρώματα που συγκρούονταν επάνω σε σχέδια που, πολλές φορές, βασίζονταν στην παραδοσιακή ιαπωνική κουλτούρα. Αυτή η αισθητική δεν μπορούσε παρά να ανοίξει το δρόμο για την μόδα που καταργεί τα φύλα.

O Kansai, όπως ανακοινώθηκε στον λογαριασμό του στο Instagram, πάλεψε σκληρά με την αρρώστια αλλά ήταν σίγουρος ότι θα ανανήψει. Το μότο του ήταν “Η ανθρώπινη ενέργεια είναι απεριόριστη”. Το 2018 ετοιμαζόταν για ένα μεγάλο ταξίδι στον Βόρειο Πόλο αλλά η αρρώστια του τον εμπόδισε να το το πραγματοποιήσει. Ήταν ένας άνθρωπος ευγενικός, τρυφερός, με βαθιά σκέψη που έφτασε στον κόσμο της μόδας κάπως ουρανοκατέβατος, όπως και ο Bowie όταν φόρεσε τα ρούχα του.

Το ξεκίνημα

Γεννημένος το 1944 στην Yokohama, κοντά στο Tokyo, ο Yamamoto υπήρξε ο πρώτος Ιάπωνας σχεδιαστής που έκανε επίδειξη μόδας στο Λονδίνο, το 1971. Τα υπέροχα, χαρούμενα ρούχα του έκρυβαν μία σκοτεινή καρδιά που βίωσε μία δύσκολη παιδική ηλικία. Στα 7 του, όταν οι γονείς του χώρισαν, τον έστειλαν να ζήσει σε ένα ίδρυμα παιδιών μαζί με τους δύο αδερφούς του, 5 και 3 ετών αντίστοιχα στο Kochi, ένα μέρος εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι τους. “Τη νύχτα, έβλεπα από το παράθυρο του τρένου, καθώς περνούσαμε, τα φώτα στα σπίτια και τις οικογένειες και τους ζήλευα. Ένοιωθα πολύ μόνος, είναι κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ” έλεγε.

O Yamamoto σπούδασε και άρχισε να δουλεύει σαν μηχανικός πριν στραφεί στη μόδα ενώ ήταν επιτυχημένος και στον σχεδιασμό χώρων και στη διοργάνωση events όπως η σύνοδος των G-8 στο Toyako της Ιαπωνίας, το 2008. Βραβεύτηκε επίσης και για τον εσωτερικό και εξωτερικό σχεδιασμό του τρένου Keisei Skyliner που συνδέει το Tokyo με το Διεθνές Αεροδρόμιο Narita.

Ο Yamamoto υπήρξε ο πρώτος Ιάπωνας σχεδιαστής που έκανε επίδειξη μόδας στο Λονδίνο, το 1971. Μπροστά στον ιαπωνικό μινιμαλισμό, ο Yamamoto παρουσίασε τη δική του έκρηξη χρωμάτων και σχεδίων. Και ήταν εκείνη η επίδειξη που τον έκανε γνωστό στον David Bowie. Η επιτυχία της επίδειξης δημιούργησε και μία σειρά αντιγραφέων αρχικά στο Παρίσι, τους οποίους ο Yamamoto δούλεψε σκληρά για να αντιμετωπίσει, δημιουργώντας νέα ευφάνταστα σχέδια.

Επί σχεδόν δύο δεκαετίες έκανε επιδείξεις στο Τόκιο, την Νέα Υόρκη και το Παρίσι και το 1993 παρουσίασε το υπερθέαμα “Kansai Super Show Hello! Russia” στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας μπροστά σε 120.000 θεατές, το “Nippon Genki Project” καθώς και, το 2005, ένα μεγάλο event στην παγκόσμια expo στο Aichi Prefecture της Ιαπωνίας. Τα τελευταία χρόνια, σχεδίαζε επίσης για το Θέατρο Καμπούκι και συνεργάστηκε με τον οίκο Louis Vuitton.

Ο Ziggy Stardust είναι εδώ

Κάποια μέρα το 1973, ο Yamamoto έλαβε ένα τηλεφώνημα από κάποιον στιλίστα που επέμενε να πάρει το πρώτο αεροπλάνο από το Tokyo και να πάει κατευθείαν στη Νέα Υόρκη. Υπήρχε κάποιος που έπρεπε να τον συναντήσει.

Μετά από 13 ώρες πτήσης και λίγο αφού προσγειώθηκε στη Νέα Υόρκη, ο νεαρός Kansai βρέθηκε στο Radio City Music Hall, να βλέπει άναυδος τον David Bowie να προσγειώνεται από ψηλά, στη σκηνή, φορώντας τα ρούχα που είχε σχεδιάσει αυτός. Δεν ήξερε καν ποιός είναι ο Bowie, πολύ περισσότερο η alter περσόνα του, ο Ziggy Stardust, “αλλά ένοιωσα ότι κάτι μας συνδέει, σαν να τον γνώριζα από πάντα”, έλεγε αργότερα ο σχεδιαστής.

Το ότι ο Bowie είχε βρεθεί στην επίδειξη μόδας του Yamamoto ήταν από μόνο του έκπληξη μια και δεν ήταν πολλοί, οι νεαροί άντρες 24 χρονών που πήγαιναν τότε σε επιδείξεις. Μάλιστα ο Bowie, για να ικανοποιήσει την αχόρταγη δίψα του για κουλτούρα και πολιτισμούς, όταν έκανε περιοδεία κουβαλούσε πάντα μαζί του ολόκληρα κιβώτια από βιβλία που τον ενέπνεαν, όπως “Ο Ναυτικός που Αρνήθηκε τη Θάλασσα” του Yukio Mishima και “Ο Μίστερ Νορις Αλλάζει Τρένα” του Christopher Isherwood.

Ο Ziggy Stardust ήταν μία από τις πολλές προσωπικότητες που άλλαζε, επί σκηνής και στη μουσική του, ο David Bowie. Ήταν όμως η πιο αναγνωρίσιμη και επαναστατική, η πιο άφυλη και εξωγήινη, με το glam rock που την περιέβαλλε, να δίνει μία άλλη τροπή στην pop μουσική.

Τι είναι το basara;

Η κυριότερη έμπνευση του Yamamoto ήταν η αισθητική του γιαπωνέζικου “basara”, της εξτραβαγκάντζα που κυριαρχούσε στο πρώτο του σόου στο Λονδίνο. Βασισμένη στην ιστορική περίοδο των Muromachi, η λέξη σημαίνει την υπερβολή στη συμπεριφορά και στο ντύσιμο, τους νέους πλούσιους nariagari, την αγάπη για εξωτικά αντικείμενα. Και τα αεράτα, εντυπωσιακά υφάσματα που κινούνται καθώς περπατάς.

Όπως και ο Bowie, ο Yamamoto δεν είχε στο μυαλό του τίποτα από το σημερινό, λεγόμενο gender bending. Σχεδίαζε απλώς ρούχα, χωρίς να έχει στο μυαλό του αν θα φορεθούν από άντρα ή γυναίκα -αν και κυρίως οι τελευταίες ήταν που αγόραζαν τις συλλογές του.

Για τον Bowie, τα ρούχα του Yamamoto ήταν αρκετά διαστημικά για να τον κάνουν να πετάει σαν περίεργο, εξωτικό “αντικείμενο” όπως η ασύμμετρη χορευτική φόρμα με τα ρομβοειδή σχέδια ή η Tokyo Pop φόρμα από βινύλιο με τα τεράστια, φαρδιά μπατζάκια, η ασημένια φόρμα με τα ατέλειωτα χρυσά κρόσια στα μανίκια, ή η λευκή μπέρτα με τα ζωγραφισμένα Γιαπωνέζικα γράμματα kanji, την οποία ο Bowie πετούσε από πάνω του μεγαλειωδώς, στην περιοδεία “Ziggy Stardust” το 1973. Τότε επικρατούσε μία τάση στο Θέατρο Καμπούκι, όπως συχνά συμβαίνει, η οποία λεγόταν hikinuki, κατά την οποία, κάποιος που φοράει ένα κοστούμι, το πετάει από πάνω του με πολύ δραματικό τρόπο και αποκαλύπτει έναν άλλο χαρακτήρα, ένα άλλο ρούχο που κρύβεται από κάτω.

Το 2018 παρόμοια ιδεογράμματα, σύμβολα των Σαμουράι και εικόνες από το Ιαπωνικό θέατρο εμφανίστηκαν στις τσάντες και τα φορέματα του Louis Vuitton, με την υπογραφή του Yamamoto σε συνεργασία με τον Nicolas Ghesquière.

Εκείνη η πρώτη επίδειξη στο Λονδίνο είχε κάνει, εκτός από τον Bowie, να προσέξουν τον Ιάπωνα σχεδιαστή και στιλίστες του Elton John και του Stevie Wonder. O Βowie είχε ήδη αγοράσει ρούχα του Yamamoto από μία μπουτίκ στην Kings Road, αλλά ανέθεσε στον Yamamoto να σχεδιάσει όλα τα ρούχα της περιοδείας Ziggy Stardust το 1972 και, αργότερα την άλλη του περίοδο, με το Aladdin Sane.

Εκείνη την περίοδο, ο Bowie, θέλοντας να εξηγήσει τι ήταν αυτό που τον έκανε να συλλέγει όλα αυτά τα εφήμερα αντικείμενα και ρούχα, έλεγε “Είμαι ένας βιβλιοθηκάριος με σεξουαλική επιθυμία.”

(Παράλληλα ο Bowie είχε συνεργαστεί και με τον Βρετανό σχεδιαστή Freddie Burretti που του έφτιαχνε κοστούμια επηρεασμένα από το φιλμ “Κουρδιστό Πορτοκάλι”του Stanley Kubrick, τα οποία ο Bowie χαρακτήριζε νωχελικά “υπέρ-βίαια με υφάσματα Λίμπερτι.” Ο Burretti σχεδίασε και αρκετά από τα πολύ chic κοστούμια που φόρεσε ο Bowie.)

Με τα λόγια του Yamamoto:

“Μετά την πρώτη μου επίδειξη στο Λονδίνο, τα ρούχα μου είχαν στοιβαχτεί σε ένα κατάστημα, το Boston 151, στην Kings Road του Λονδίνου. Ο David είχε ήδη αγοράσει τη φόρμα Woodland Creatures (κοντή, ολόσωμη φόρμα με print ιπτάμενα κουνέλια). Ενώ δεν ήταν η βάση μου, ένοιωθα ότι το Λονδίνο είναι το μέρος που ένοιωθα πιο άνετα και υπήρχε κόσμος να εκτιμήσει τα ρούχα μου. Τότε δεν ήξερα ακόμα τη δουλειά του David. Όταν αγόραζε τα γυναικεία ρούχα που έφτιαχνα, ο κόσμος έμενε έκπληκτος. Ήταν λίγο μπιζάρ, είναι η αλήθεια. Ευτυχώς ο David ήταν πολύ αδύνατος και χωρούσε τέλεια στα ρούχα – δεν χρειαζόμασταν πρόβες. Ήταν το ξεκίνημα μίας νέας εποχής.”

“Υπήρχε ένας σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στον David “επι σκηνής” και τον David “εκτός σκηνής”. Το δευτερόλεπτο που πατούσε το πόδι του στη σκηνή υπήρχε μία ακαριαία αλλαγή ενέργειας, κάτι που δεν έχω ξαναδεί σε άλλον καλλιτέχνη στη ζωή μου.”

“Δεν θυμάμαι ακριβώς πότε συνέβη, αλλά ο David είχε φέρει μαζί του στην περιοδεία στην Ιαπωνία, τον μικρο του γιό, τον Zowie — γνωστός σήμερα ως ο σκηνοθέτης Duncan Jones. Εκείνη τη μέρα κάναμε πρόβα τα κοστούμια με τον David στο ατελιέ μου στο Harajuku, και ο Zowie μαζί με την μικρή μου κόρη, την Emma, πήγαν στο Kiddy Land, ένα πολύ γνωστό κατάστημα παιχνιδιών εκεί κοντά. Ο David ήταν πάντα πολύ γλυκός, ευγενικός και είχε καλό χιούμορ. Μου έδινε την εντύπωση ότι ήταν πολύ καλός πατέρας.”

“Ο David ήταν πραγματικά πρωτοπόρος -δημιουργούσε κύματα στον χώρο της μουσικής τότε. Η ενέργειά του συντονιζόταν με τη δική μου επιθυμία να τολμήσω. Νομίζω ότι την ένοιωθε αυτή την ενέργεια στα σχέδιά μου. Ήξερε ότι όταν φορούσε τα κοστούμια αυτά στη σκηνή, θα έπαιρνε μία δυνατή αντίδραση από τον κόσμο.”

“Σήμερα, οι λεσβιες και οι gay άνθρωποι κερδίζουν περισσότερα δικαιώματα και αποδοχή. Όταν όμως δούλευα με τον David, αυτή η κοινότητα δεν είχε τα ίδια δικαιώματα. Γι’αυτό και εύρισκα συγκλονιστικά όμορφη την αισθητική και το ενδιαφέρον του David για την ανατροπή των φύλων.”