SOFFA: Ένα εργοστάσιο μόδας που στηρίζει θύματα βίας και trafficking

Η Λένα Χολεμπάν ζει στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια. Ήρθε από τη Ρουμανία, λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του πατέρα της, για να στηρίξει την οικογένειά της. Μου λέει σε άπταιστα ελληνικά ότι δεν ήταν το όνειρό της να γίνει μοδίστρα, αλλά έτσι τα έφεραν οι συγκυρίες της ζωής. Ήθελε να γίνει δασκάλα, ωστόσο από μικρή, όλες οι δασκάλες της έβλεπαν το ταλέντο της στο ράψιμο και έκανε το χόμπι της επάγγελμα. Από την πρώτη της δουλειά, έγινε υπεύθυνη πατρονίστρια, έχει εργαστεί σε πολλά ατελιέ όλα αυτά τα χρόνια, ράβοντας από επίσημα ενδύματα μέχρι και νυφικά. Στην ομάδα του SOFFA – Social Fashion Factor εντάχθηκε ως αρχιμοδίστρα το καλοκαίρι του 2021, όταν είχε μείνει χωρίς δουλειά και έμαθε από μια φίλη της για το εγχείρημα της Φιόρης Ζαφειροπούλου.

«Καμιά φορά η ζωή δεν σ' τα φέρνει όπως τα θες και περιμένεις. Στα 20 μου γίνομαι εγώ "ο μπαμπάς του σπιτιού". Άλλαξε ριζικά η ζωή μου, δεν μπόρεσα να συνεχίσω τις σπουδές μου και το χόμπι που είχα έγινε το επάγγελμά μου. Μέχρι τα 20 μου, ο μπαμπάς μου μου έμαθε να βασίζομαι στα πόδια μου. Αυτός ήταν ‘ο άσσος στο μανίκι μου’ και μου έδωσε τη δυνατότητα να επιβιώσω ότι και να συμβαίνει. Η πρώτη μου δουλειά με έμαθε να είμαι υπεύθυνη. Ήρθα στην Ελλάδα στοχευμένα και για αυτό δεν δυσκολεύτηκα. Πάντα είχα τη φιλοσοφία πως στη ζωή, αν αγαπάμε αυτό που κάνουμε, θα βρούμε τον δρόμο μας» μου περιγράφει η Λένα μιλώντας μου στο τηλέφωνο για την πορεία της ζωής της και για την εξαιρετική - όπως την χαρακτηρίζει η ίδια – συνεργασία της το SOFFA και τη νέα κολεξιόν για το πρότζεκτ Wear Your Origins, που σχεδίασε ο Χρηστάγγελος.

Τι είναι όμως το SOFFA; Πρόκειται για μια ιδέα που έρχεται από το όχι τόσο μακρινό 2014. Είναι μια κοπερατίβα που ενώνει σχεδιαστές και επαγγελματίες και έχει ως στόχο τη δημιουργία βιώσιμων ενδυμάτων με σημαντικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο καθώς και στην στήριξη των γυναικών - θυμάτων trafficking, μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονται σε κίνδυνο εργασιακής εκμετάλλευσης. Η Φιόρη Ζαφειροπούλου, ιδρύτρια του Fashion Revolution Greece και του SOFFA, καθώς και διδάκτωρ στο Οικονομικού Πανεπιστήμιο Αθηνών, μου εξηγεί μιλώντας με αγάπη και αφοσίωση για το SOFFA, , τους στόχους και τις δυσκολίες που είχε η υλοποίηση του, καθώς και τους λόγους που είναι αναγκαία η ύπαρξη τέτοιων επιχειρήσεων.

«Βασική μας επιδίωξη είναι να παρέχουμε στις γυναίκες τα προς το ζην μέσω της επαγγελματικής εκπαίδευσης και της εργασιακής ενσωμάτωσης στο πεδίο της βιώσιμης μόδας. Θέλουμε να τους δώσουμε την ευκαιρία να εργαστούν και να γίνουν ανεξάρτητες, να έχουν τις δικές τους πηγές εισοδήματος ώστε να πετύχουν τους μακροπρόθεσμους στόχους τους».

Εκτός από την κοινωνική προσφορά, το SOFFA επιδιώκει να έχει θετικό αντίκτυπο στη Γη. Κάθε ένδυμα του SOFFA δημιουργείται με το λιγότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι  διαδικασίες και οι πρακτικές που εκτελούν οι μοδίστρες, που πλέον θα εγκατασταθούν σε νέο χώρο στον Κεραμεικό, που βασίζονται σε μηδενικά απόβλητα και πολιτικές κυκλικής οικονομίας της μόδας με τη χρήση πρωτοποριακών, ανακυκλωμένων, vegan και plant-based υλικών, παραγομένων με μειωμένη κατανάλωση νερού και με μη χημικές διαδικασίες βαφής. Το SOFFA ελέγχει την αλυσίδα προμηθευτών του με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των εργαζομένων σε όλα τα στάδια, με όρους απόλυτης διαφάνειας. Η Λένα περιγράφει πως ήταν η πρώτη φορά που στα 30 χρόνια εργασίας της στον χώρο της βιομηχανίας της μόδας δούλεψε με τέτοιου είδους πρακτικές και την εξέπληξε ευχάριστα. «Είναι σημαντικό να υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες στον χώρο μας, που δυστυχώς είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα βιομηχανία».

Wear Your Origins: Το brand του SOFFA, η κολεξιόν και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τις γυναίκες

Ο Χρηστάγγελος, σχεδιαστής μόδας, είναι ο άνθρωπος πίσω από την πρώτη συλλογή του  Wear Your Origins, της βιώσιμης πολυτελής μάρκας, με περιβαλλοντικό, κοινωνικό και πολιτιστικό αντίκτυπο. Αλλιώς, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια συλλογή ωδή στη γυναικεία δύναμη, που συνηγορεί στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, καθώς μέσα από τα ρούχα εξιστορείται η ιστορία κάθε γυναίκας. Η Grecian OYXI, η συλλογή του Χριστάγγελου είναι εμπνευσμένη από την αρχαία Ελλάδα και την Επανάσταση του 1821.

«Η ιδέα του Wear Your Origins ήταν εξ ολοκλήρου της Φιόρης και το δημιουργήσαμε μαζί. Χωρίζεται σε δύο μέρη: στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και το brand. Σε ότι αφορά τη συλλογή, εμπνεύστηκα από δύο βασικές για εμένα εποχές που έχουν να κάνουν με την ελληνική ανάπτυξη και εξέλιξη, αφορά την αρχαία Ελλάδα και την Ελληνική Επανάσταση, αρκετά επίκαιρη λόγω της επετείου των 200 χρόνων. Ουσιαστικά, συνδύασα γραμμές, σιλουέτες και χαρακτηριστικά στοιχεία από την παράδοση» εξηγεί ο Χρηστάγγελος. Μαζί με τον Δημήτρη Παράσχο, που ζει στο Λονδίνο τα τελευταία 6 χρόνια και είναι ο art director του SOFFA, απέκτησαν ένα μοναδικό connection, παρά του ότι δεν έχουν γνωριστεί από κοντά και συνεργάστηκαν μέσω zoom για να παρουσιάσουν την κολεξιόν. 

«Για να παρουσιάσουμε στο κοινό την κολεξιόν του Χρηστάγγελου, δημιουργήσαμε μια ταινία, ένα βίντεο δηλαδή, μέσω του οποίου θα δίναμε περισσότερη έμφαση στις λεπτομέρειες των ρούχων, συνδυάζοντας τη μουσική, projections από διάφορα γραφιστικά, που συνδέονται με την ιστορία του κάθε ρούχου. Για παράδειγμα, σε ένα ρούχο που ονομάζεται “Μπούρτζι”, με τη χρήση visual effects επιδίωξα να δημιουργήσω κάτι που να παραπέμπει στην όψη του εμβληματικού κτιρίου του Ναυπλίου» λέει από την πλευρά του ο Δημήτρης. 

Εκτός από το brand, το Wear Your Origins έχει και το δεύτερο μέρος που αφορά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή το award, όπως το χαρακτηρίζει και η ομάδα του SOFFA. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα summer course στο οποίο 30 συμμετέχοντες, 15 θύματα trafficking ή έμφυλης βίας και 15 νέοι σχεδιαστές και καλλιτέχνες, θα συνεργαστούν σε 15 ομάδες των δυο για να δημιουργήσουν ο καθένας από μια capsule συλλογή, η οποία θα έχει σαν πυρηνα και έμπνευση τη δική τους πολιτιστική κληρονομιά. Θα χρησιμοποιηθούν επίσης αποκλειστικά βιώσιμα, ανακυκλωμένα υλικά και καινοτόμες τεχνικές κυκλικής μόδας. 

«Ο σκοπός του Wear Your Origins είναι λοιπόν τριπλός. Θέλουμε να γίνει εξάπλωση των οικολογικών βιώσιμων πρακτικών και πρακτικών μηδενικών αποβλήτων στη βιομηχανία της μόδας, να βοηθήσουμε στην εργασιακή ένταξη γυναικών θυμάτων εμπορίας και ατόμων που κινδυνεύουν από εκμετάλλευση, ενώ επιδιώκουμε τη συνεισφορά στην αποδοχή, την κατανόηση και τη συνεργασία ατόμων από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα» εξηγεί η Φιόρη. 

«Νομίζω ότι είναι πολύ ενδιαφέρον το πως κάποιος αρχάριος θα έχει τη δυνατότητα να αντλήσει εμπνευση και να αποτυπώσει τα συναισθήματα μέσω του ενδύματος που θα σχεδιάσει» προσθέτει από μεριάς του ο Χρηστάγγελος, ενώ τονίζει πως αυτό που διαφοροποιεί τις συλλογές της SOFFA και του Wear Your Origins αφορά ως επί τω πλείστον τα υλικά, που ήταν δύσκολη η προσβασιμότητα, λόγω των απαραίτητων πιστοποιήσεων που πρέπει να πληρούν. «Για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το sustainability είναι άγνωστο, όχι απλά πρώιμο.  Νομίζω ότι είναι ακατόρθωτο να καταρριφθεί το fast fashion, λόγω του ότι μιλάμε για τη δεύτερη μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο. Γίνονται ορισμένα βήματα, φειδωλά ναι μεν, αλλά γίνονται. Βαδίζουμε και εμείς προς τα εκεί». Ο Δημήτρης περιγράφει πως η κατάσταση στο Λονδίνο είναι θετική ως προς το second hand shopping, το thrifting, ενώ αναδύονται εφαρμογές όπου κάποιος μπορεί να ανταλάζει τα ρούχα του και με αυτό τοντ τρόπο υπάρχει μια στροφή από τις fast-fashion αλυσίδες.

Μιλώντας για το κοινωνικό πρόσημο του SOFFA με τον Χρηστάγγελο και τον Δημήτρη, μοιράζονται μαζί μου τις σκέψεις από τη μέχρι τώρα εμπειρία τους. «Χαρακτηριστικά μπορώ να αναφέρω το πολύ σοκαριστικό για εμάς όταν κάναμε open day για να νέους ωφελούμενους. Ερχόταν λοιπόν άνθρωποι και ζητούσαμε τα πρώτα στοιχεία για να τα καταγράψουμε. Ρωτούσαμε κάποιον για παράδειγμα πόσα χρόνια εργάζεται και μας έλεγε πως η ηλικία του ήταν 47 ετών και είχε 40 χρόνια εργασίας. Δούλευε δηλαδή από όταν ήταν μόλις 7 χρονών. Όλο είναι ακραίο και αρνητικό. Ποιο είναι το θετικό; Ότι στη δουλειά, δεν μπορεί να τον βάλει κάτω κανείς. Αρκεί να του δοθεί η ευκαιρία να κάνει τη δουλειά. Αυτό είναι που κάνει η SOFFA. Δίνει ευκαιρία σε ανθρώπους, στους επαγγελματίες να ξεκινήσουν ξανά αυτό που ξέρουν χρόνια να κάνουν, αλλά με το σωστό υποβαθρο. Να το κάνουν και να πληρώνονται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά στάνταρ, όπως αξίζει σε κάθε εργαζόμενο που έχει τόσα χρόνια εμπειρίας» καταλήγει ο Χρηστάγγελος.