Azzedine Alaïa (1935-2017): Η ζωή του και η έκθεση «Azzedine Alaïa, couturier collectionneur» που απεικονίζει την εξέλιξη της μόδας ανά τους αιώνες.
Το να είσαι εξαιρετικός σχεδιαστής μόδας είναι κάτι. Αλλά το να αναγνωρίζεις, παράλληλα, και τη σπουδαιότητα των άλλων σύγχρονων ή και παλαιότερων σχεδιαστών και, μάλιστα, να συλλέγεις με ευλάβεια θα έλεγε κανείς, τα ωραιότερα κομμάτια τους χωρίς να το κάνεις θέμα στα media, αυτό φανερώνει έναν άνθρωπο με γνήσια, ατόφια αγάπη προς την Τέχνη και την ιστορία της Μόδας.
Ο διάσημος Γάλλος σχεδιαστής μόδας Azzedine Alaïa γεννήθηκε στην Τυνησία στις 26 Φεβρουαρίου 1940 και πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 2017. Ανήκε σε μία απλή, αγροτική οικογένεια από την Τύνιδα αλλά είχε την τύχη η αδερφή του Hafida να είναι ένα κορίτσι που λάτρευε τη μόδα και μετέδωσε την αγάπη της στον μικρό Azzedine. Μία οικογενειακή φίλη ήταν επίσης άλλη μία βοήθεια για τον μικρό, γιατί τον προμήθευε με τεύχη της Vogue που εκείνος μελετούσε και φύλαγε σαν Ευαγγέλιο. Σπούδασε γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τυνησίας ενώ δούλευε μαζί με την αδερφή του φτιάχνοντας φορέματα για να πληρώνει τα έξοδα των σπουδών του.
To 1957 μετακόμισε στο Παρίσι για να ασχοληθεί με το σχέδιο μόδας. Αφού εργάστηκε για τον Christian Dior (αν και μόλις για λίγες ημέρες επειδή ξέσπασε ο πόλεμος στην Αλγερία), για τον Guy Laroche και μετά για τον Thierry Mugler, άνοιξε το πρώτο του ατελιέ μέσα στο ίδιο το διαμέρισμά του στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Η ταπεινότητα και η τέχνη του τον έκαναν διάσημο και αγαπητό στο χώρο της μόδας (ήταν αυτός που ανέδειξε την Naomi Kampbeli στα 16 της και η ίδια τον λάτρευε ως μία αγαπημένη πατρική φιγούρα στη ζωή της) και στις διάσημες πελάτισσές του όπως η Grace Jones και η Madonna.
Ο Alaïa είχε ένα ιδιαίτερα αυθεντικό στιλ στον σχεδιασμό των ρούχων του και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν η υψηλή ποιότητα των υλικών που χρησιμοποιούσε όπως μετάξι και δέρμα. Ήταν ένας από τους πρώτους σχεδιαστές που αναγνώρισε τη σημασία της εφαρμογής και της κοπής στον σχεδιασμό των ρούχων. Μέσα από τις συλλογές που σχεδίασε από το 1979 έως το 2017, δημιούργησε μια νέα σιλουέτα ενισχυμένη με μία θεμελιώδη αρχιτεκτονική. Οι δημιουργίες του, παρότι φαινομενικά απλές, ξεχωρίζουν για την εξαιρετική τους εφευρετική τεχνική και την αισθητική τους πρωτοτυπία, ενώ φέρουν μια ατέλειωτη γοητεία που διαρκεί στον χρόνο. Το είδος της μόδας που έκανε ο Alaïa ήταν γνωστό ως "μόδα σώματος" (body-conscious fashion). Οι δημιουργίες του αναδείκνυαν τον γυναικείο σωματότυπο με εντυπωσιακό τρόπο, χρησιμοποιώντας στρογγυλές και καμπύλες γραμμές. Οι συλλογές του πολλές φορές περιλάμβαναν φορέματα με σχεδιασμό wrap dress που αγκάλιαζαν το σώμα και το αναδείκνυαν με έναν μοναδικό τρόπο, ακριβώς όπως τα γλυπτά που σμίλευε στα φοιτητικά του χρόνια. Αυτή του η έφεση προς τη γλυπτική τον έκανε ικανό να γνωρίζει τις μικρές λεπτομέρειες που μπορούν να κάνουν ένα ύφασμα να αγκαλιάζει το σώμα με την χάρη και την αισθητική ενός γλυπτού.
Ο Alaïa ήταν επίσης και ένας εξαιρετικός συλλέκτης. Ξεκίνησε το 1968 με μερικά από τα πιο εξαίσια κομμάτια που απέκτησε όταν ο Cristóbal Balenciaga έκλεισε τον οίκο μόδας του. Τον γοήτευε το να μελετά τα δημιουργήματα υψηλής ραπτικής του μεγάλου Ισπανού σχεδιαστή, κάτι που τον οδήγησε σε ένα πάθος για την ιστορία της τέχνης που υπηρετούσε και ο ίδιος. Είχε αρχίσει επιπλέον να είναι μανιώδης συλλέκτης αρχείων μόδας από το παρελθόν, είτε επρόκειτο για υψηλή ραπτική, είτε για πρετ-α-πορτέ είτε για casual καθημερινά ρούχα.
Τώρα, δέκα χρόνια μετά τη μεγάλη ρετροσπεκτίβα αφιερωμένη σε αυτόν που έγινε στο Palais Galliera, ο Azzedine Alaïa επιστρέφει στο προσκήνιο με την έκθεση «Azzedine Alaïa, couturier collectionneur»που παρουσιάζει την εξαιρετική συλλογή ρούχων που συγκέντρωσε στη διάρκεια της καριέρας του, και που δεν είχε εκθέσει ποτέ προηγουμένως. Ο Azzedine Alaïa ήταν ένας αριστοτέχνης της ραπτικής και οι τεχνικές του δεξιότητες ήταν αποτέλεσμα του βαθύ σεβασμού που έτρεφε για τους ράφτες του παρελθόντος.
Ο ίδιος είχε πει: «Εδώ και πολλά χρόνια, αγοράζω αλλά και λαμβάνω φορέματα, παλτά και σακάκια που αντικατοπτρίζουν τη σπουδαία ιστορία της μόδας. Έχει καθιερωθεί ως μέρος της επιχειρηματικής μου φιλοσοφίας να τα διατηρώ, ένα σημάδι αλληλεγγύης προς αυτούς που πριν από εμένα, γνώριζαν τις χαρές και τις απαιτήσεις του ψαλιδιού. Είναι ο προσωπικός μου φόρος τιμής προς όλες τις τεχνικές και όλες τις ιδέες που αυτά τα ενδύματα ενσωματώνουν».
Ο Alaïa συνέλλεξε περισσότερα από 20.000 κομμάτια που τεκμηριώνουν την τέχνη των προκατόχων του, από τη γέννηση της υψηλής ραπτικής στα τέλη του 19ου αιώνα έως τα έργα των συγχρόνων του. Ήταν ο μεγαλύτερος συλλέκτης στον κόσμο ορισμένων από τους πλέον διάσημους οίκους υψηλής ραπτικής, όπως των Worth, Jeanne Lanvin, Jean Patou, Cristóbal Balenciaga, Madame Grès, Paul Poiret, Gabrielle Chanel, Madeleine Vionnet, Elsa Schiaparelli και Christian Dior. Η σύγχρονη δημιουργία στη συλλογή αυτή εκπροσωπείται από έργα των Jean Paul Gaultier, Comme des Garçons, Alexander McQueen, Thierry Mugler και Yohji Yamamoto. Συγκέντρωσε επίσης τα έργα των ραφτών των οποίων τα ονόματα σήμερα έχουν ξεχαστεί καθώς και δημιουργίες που αποτελούν σημαντικές μαρτυρίες για τη δραστηριότητα των ατελιέ, τα οποία δεν σταμάτησε ποτέ να επαινεί για την αξία και το έργο τους. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, ο Azzedine Alaïa απέκτησε και τον ρόλο του μυστικού ιστορικού, του φύλακα της μνήμης όλων.
Η έκθεση περιλαμβάνει περίπου 140 εξαιρετικά κομμάτια που αναδεικνύουν την ιστορία αυτής της ανεκτίμητης συλλογής, την οποία ο Alaïa έχτισε με απόλυτη μυστικότητα. Κανείς δεν την είδε κατά τη διάρκεια της ζωής του, ούτε στη Γαλλία ούτε αλλού.
Μάλιστα, για να ολοκληρώσουν την εμπειρία της περιήγησής τους, οι επισκέπτες της έκθεσης καλούνται να περάσουν στην Salle Matisse στο Musée d'Art Moderne, που βρίσκεται απέναντι από το Palais Galliera. Εκεί εκτίθενται τρία θεατρικά κοστούμια σχεδιασμένα από τον Henri Matisse για το Μπαλέτο της Ρωσίας το 1919 - χαρακτηριστικά του διαλόγου μεταξύ μόδας και τέχνης, που αγαπούσε τόσο πολύ ο Azzedine Alaïa.
Από τον Maurice Leloir στον Azzedine Alaïa
Η κληρονομιά της μόδας στη Γαλλία χτίστηκε χάρη στη διορατικότητα και την αποφασιστικότητα ορισμένων συλλεκτών, οι οποίοι από τον 19ο αιώνα και μετά έθεσαν ως στόχο να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με τη σημασία του ενδύματος από ιστορική και καλλιτεχνική άποψη. Άνθρωποι σαν τον Maurice Leloir μέχρι τον Azzedine Alaïa.
Ο Maurice Leloir (1852-1925)ήταν Γάλλος σχεδιαστής μόδας. Ήταν γνωστός για τα κομψά και θηλυκά φορέματά του, τα οποία ήταν συχνά διακοσμημένα με περίτεχνα κεντήματα και δαντέλες. Τα φορέματά του ήταν πολύ δημοφιλή στις αρχές του 20ου αιώνα, και φορέθηκαν από πολλές διάσημες γυναίκες, όπως η βασίλισσα Alexandra της Αγγλίας και η ηθοποιός Sarah Bernhardt. Ο Leloir είχε δημιουργήσει στο στούντιό του μια μεγάλη συλλογή από ιστορικά αντικείμενα, υφάσματα και κοστούμια, η οποία του επέτρεψε να αναδημιουργήσει σκηνές από τον 17ο και τον 18ο αιώνα με όλη την απαραίτητη ακρίβεια και ιστορική πιστότητα. Ο Leloir σύντομα καθιερώθηκε ως αναγνωρισμένος ειδικός στην ιστορία του κοστουμιού στη Γαλλία και είχε καθοριστική επιρροή στην οργάνωση των πρώτων εκθέσεων μόδας οι οποίες σημείωναν εξαιρετική επιτυχία.
Ο Azzedine Alaïa ήταν ο μόνος από τους σχεδιαστές μόδαςτης εποχής του ή και των προκατόχων του που κατάφερε να δημιουργήσει ένα αρχείο κοστουμιών και μόδας τόσο τεράστιο που σήμερα ανταγωνίζεται τις συλλογές των μεγαλύτερων μουσείων του κόσμου. Ενώ άλλοι σχεδιαστές απολάμβαναν τα φώτα της δημοσιότητας και καρπώνονταν τους κόπους τους στις αυτοκρατορίες που έφτιαχναν, ο Alaïa καθιερώθηκε ως ο μυστικός ιστορικός, ο εγγυητής της κληρονομιάς όλων. Πήγαινε σε δημοπρασίες και ιδιωτικές πωλήσεις, συχνά ξεπερνώντας σε προσφορά τους διευθυντές και τους επιμελητές μουσείων. Τα ονόματα και οι διάσημες ετικέτες από το παρελθόν που αποτελούσαν το πάνθεον της μόδας έγιναν η εμμονή του, συλλεκτικά αντικείμενα πόθου.
Όλα ξεκίνησαν το 1968,όταν ο Cristóbal Balenciaga αποφάσισε να κλείσει τον οίκο μόδας του στο Παρίσι. Ο μεγάλος Ισπανός σχεδιαστής μόδας είχε κυριαρχήσει στη μόδα από την άφιξή του στο Παρίσι το 1937, αλλά δεν μπορούσε πλέον να ταυτιστεί με τη νέα γενιά που υποστήριζε την έλευση του πρετ-α-πορτέ. Η Mademoiselle Renée, η οποία διηύθυνε τον οίκο, γνώριζε τον Azzedine Alaïa και τον κάλεσε να περάσει από εκεί για να πάρει οποιαδήποτε υφάσματα ή φορέματα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για τη δική του δουλειά. Ο Alaïa μιλούσε συχνά με θαυμασμό για τα σχέδια του Balenciaga, τα οποία θεωρούσε ως υπέροχα, ελαφριά, αφηρημένα έργα τέχνης. Όταν ήρθε σε επαφή με τα σχέδια, τα ταγιέρ και τα βραδινά φορέματα που επρόκειτο να εξαφανιστούν μαζί με τον οίκο Balenciaga, ο Alaïa συνειδητοποίησε, πιθανόν για πρώτη φορά, πόσο ουσιώδες ήταν να διατηρηθεί η κληρονομιά της μόδας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, μόνο λίγα μουσεία στον κόσμο ήταν ευαισθητοποιημένα στη σημασία αυτού του έργου. Για τους ίδιους τους οίκους μόδας, τα αρχεία τους ήταν απλώς τα αδιάθετα αποθέματα μιας συλλογής. Το κλείσιμο του Balenciaga είχε κάνει τον Alaïa να συνειδητοποιήσει την επισφαλή φύση της μνήμης και τον ενέπνευσε να γίνει ο καλοκάγαθος φύλακας των σχεδίων όλων και να διαιωνίσει τη μνήμη τους. Από τότε και μετά, άρχισε να συλλέγει θησαυρούς της μόδας, καθώς και έγγραφα που θα μπορούσαν να διηγηθούν την ιστορία των εργαστηρίων και να εξηγήσουν τη δημιουργική διαδικασία.
Περιήγηση στην έκθεση «Azzedine Alaïa, couturier collectionneur»
Cristóbal Balenciaga Από εκεί ξεκίνησε η αφοσιωμένη συλλογή του Alaïa η οποία περιλαμβάνει αρκετές εκατοντάδες σημαντικά κομμάτια του Ισπανού couturier από τη δεκαετία του 1930 έως το 1968.
Charles James Το 1980, δύο χρόνια μετά το θάνατό του, μια αναδρομική έκθεση τίμησε τον Charles James (1906-1978) στο Μουσείο του Μπρούκλιν στη Νέα Υόρκη. Ο Alaïa προσκλήθηκε από το πολυτελές πολυκατάστημα Bergdorf Goodman της Νέας Υόρκης να πραγματοποιήσει μια επίδειξη μόδας στην πόλη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του, ο Alaïa επισκέφθηκε την έκθεση που ήταν αφιερωμένη στον Charles James, του οποίου το έργο γνώριζε ελάχιστα εκείνη την εποχή. Η ανακάλυψη των σχεδίων του James, τόσο σύνθετων όσο τα σχέδια μιας φουτουριστικής πόλης, οι απαιτητικές κοπές και η έρευνα που μαρτυρούν, συνθέτουν το πορτρέτο ενός δημιουργού που ήταν το alter ego του Alaïa. Ο Charles James είχε εφεύρει μόνο διακόσιες υβριδικές φόρμες που οδηγούσαν σε έναν άπειρο συνδυασμό ρούχων. Παρά τις συνεχόμενες πτωχεύσεις και τα τελευταία χρόνια της ζωής του που έζησε λιτά στο Chelsea Hotel, ο James ανήκει στη λίστα των μεγάλων σχεδιαστών.
Adrian Ο Adrian (1903-1959) απέδειξε την αξία του στο Μπρόντγουεϊ πριν αναλάβει το τμήμα κοστουμιών της αμερικανικής εταιρείας παραγωγής Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) το 1928. Η φωτογένεια των δημιουργιών του συνέβαλε στη διάδοση της γοητείας του Χόλιγουντ. Για την Greta Garbo, εφηύρε έναν φίνο τύπο κομψότητας. Για την Jean Harlow, δημιούργησε μια πιο υποβλητική κομψότητα. Για την Joan Crawford, πρότεινε αντίθετα, μία σιλουέτα με δυναμικούς ώμους. Το 1942, έφυγε από την MGM για να ανοίξει το δικό του εργαστήριο στο Beverly Hills, όπου μπορούσε να αφιερωθεί σε παραγγελίες εναλλάξ από κινηματογραφικά στούντιο και ιδιώτες πελάτες. Σχεδόν τριακόσια πενήντα από τα κοστούμια, φορέματα ημέρας, παλτά, βραδινά φορέματα του, καθώς και αδημοσίευτα σχέδια και έγγραφα προστέθηκαν στα αρχεία του Azzedine Alaïa στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Claire McCardell Μεταξύ 1940 και 1958, η Αμερικανίδα σχεδιάστρια Claire McCardell (1905-1958), ανέπτυξε ένα μοναδικό στυλ, το οποίο σήμερα αναγνωρίζεται ως η βάση του σύγχρονου σχεδιασμού μόδας. “Κατέβασε” την ένταση της δομής στο ρούχο, απλοποίησε τις ενώσεις και κατάργησε την επένδυση: όλα αυτά αποτελούν νέες λειτουργικές και αισθητικές επιλογές. Η εισαγωγή απλών υφασμάτων και μοτίβων για το ντύσιμο πόλης, όπως το βαμβάκι, το denim ή το gingham, επιβεβαιώνει την επιθυμία της για μια άνετη και δημοκρατική μόδα. Ο Azzedine Alaïa απέκτησε μεγάλο αριθμό δημιουργιών της, γοητευμένος από τα “τυλιχτά” φορέματα εξαιρετικής απλότητας και από τα διαχρονικά μοντέλα της. Τα πιο ιδιαίτερα και σπάνια από αυτά, κομμένα σε τυπωμένα υφάσματα σχεδιασμένα από τους Joan Miró και Fernand Léger, αποτελούν σήμερα μέρος του καταλόγου των συλλογών του.
Carven Η Marie-Louise Jeanne Carmen de Tommaso, γνωστή και ως Carven (1909-2015), κουρασμένη από το γεγονός ότι δεν έβρισκε ρούχα για το μέγεθός της (ήταν 1,55 μ.), είχε την ιδέα να σχεδιάσει τη δική της γκαρνταρόμπα και, ως εκ τούτου, και των γυναικών της εποχής της. Το 1945 άνοιξε τον οίκο μόδας της, επινοώντας δροσερά και κομψά φορέματα. Εισήγαγε ευρέως το βαμβάκι, αποδεικνύοντας ότι η παρισινή υψηλή ραπτική δεν έχει ανάγκη να χρησιμοποιεί αποκλειστικά πλούσια υλικά. Λόγω της εκπαίδευσής της ως αρχιτέκτονας και σκηνογράφος, αφιερώθηκε στην αναζήτηση αναλογιών. Παίζοντας με κορδέλες και λοξές ρίγες, αδυνάτισε τη μέση των μοντέλων της, τόνωσε τη σιλουέτα και επέτρεψε στις γυναίκες να κρατούν το κεφάλι τους πιο ελεύθερα.
Mad Carpentier Ο οίκος ιδρύθηκε το 1940 από τη Madeleine Maltézos και την Adèle Carpentier, δύο γυναίκες που είχαν γνωριστεί στον οίκο της Madeleine Vionnet, ως επικεφαλής μοδίστρα και διευθύντρια πωλήσεων αντίστοιχα. Ο οίκος έκλεισε το 1957.
Grès Η Germaine Émilie Krebs, γνωστή και ως Grès (1903-1993), ξεκίνησε να σχεδιάζει ρούχα με το όνομα Alix το 1934. Το 1942, ίδρυσε τον οίκο Grès, ένα αναγραμματισμό του πρώτου ονόματος του συζύγου της, Serge. Από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Madame Grès δημιούργησε ένα διαχρονικό έργο, που αποτελείται από αρχαιοπρεπή ντραπέ φορέματα, επιδέξιες πτυχώσεις και ανάλαφρους, κομψούς όγκους. Ο Alaïa ήταν κάτοχος περισσότερων από 700 μοντέλων της Grès.
Elsa Schiaparelli Στη δεκαετία του 1930, η Elsa Schiaparelli (1890-1973) θεωρούνταν η πιο σουρεαλιστική όλων των couturiers. Η ικανότητά της για την πρόκληση και το ασυνήθιστο την οδήγησε να φτιάξει ένα καπέλο από ένα παπούτσι (1937) και να συνεργαστεί με τον Salvador Dalí για να δημιουργήσει πρωτότυπα μοτίβα. Στόλιζε τα κομμάτια της με ανατρεπτικές τεχνικές και διακοσμητικά στοιχεία: με τη Schiaparelli τα πάντα ήταν σαν φυλαχτά. Τα πορσελάνινα κουμπιά των σακακιών της και τα κεντήματα με αστέρια συνόδευαν τις γυναίκες σαν προστατευτικά σύμβολα. Ο Alaïa έκανε κάθε προσπάθεια να αποκτήσει τα σκανδαλώδη μοντέλα της Schiaparelli. Απέκτησε επίσης σπάνια έγγραφα, όπως την αλληλογραφία της σχεδιάστριας με τη γραμματέα της κατά τον πόλεμο, και μεγάλο αριθμό υφασμάτων από τα εργαστήριά της.
Madeleine Vionnet Στη δεκαετία του 1980, ο Azzedine Alaïa συνέβαλε σημαντικά στην αναγνώριση και την εκτίμηση της Madeleine Vionnet (1876-1975), μιας couturier της δεκαετίας του 1920 και του 1930, την οποία θυμούνταν μόνο λίγοι ιστορικοί. Το 1984, για το περιοδικό Jardin des modes, ο Alaïa δέχτηκε να αποκαλύψει για μία φωτογράφηση, ένα φόρεμα που η κατασκευή του φαινόταν να είναι τυλιγμένη στο μυστήριο. Ο ίδιος ακολούθησε με μαεστρία και έστησε το δύσκολο δέσιμο με γάντζους και κλιπ και κατάφερε να ξετυλίξει αρμονικά τις πτυχές του φορέματος επάνω στην ξύλινη μαριονέτα. Ο Alaïa θαύμαζε την τεράστια τεχνική δεξιοτεχνία της Vionnet και σε όλη τη ζωή του επιθυμούσε κρυφά να ανταγωνιστεί μαζί της.
Paul Poiret Ο Paul Poiret (1879-1944) κατέχει εξέχουσα θέση στις συλλογές που συγκέντρωσε ο Alaïa. Οι δημιουργίες του από τη δεκαετία του 1910, απελευθέρωσαν τις γυναίκες από τον κορσέ και εμπνεύστηκαν από τη μόδα της αυτοκρατορικής εποχής, και αυτές από τη δεκαετία του 1920, ήταν εμποτισμένες με εξωτισμό. Ο Poiret, μπροστά από την εποχή του, εμπνεόταν από τις λαογραφίες του κόσμου και τον οριενταλισμό, την επαναχρησιμοποίηση και ακόμη και την ανακύκλωση υλικών.
Coco Chanel Η Coco Chanel (1883-1971) άλλαξε δύο φορές την πορεία της ιστορίας της μόδας. Το 1926, το μικρό μαύρο φόρεμα της ήταν μια ριζοσπαστική δήλωση που έστειλε τους συντηρητικούς couturiers στην ιστορία. Το 1954, το ταγιέρ της από τουίντ οδήγησε τη μόδα σε ένα σαφές μέλλον. Ο Alaïa έβλεπε στη Chanel μια οραματίστρια ιδιοφυΐα, μια ασυναγώνιστη πρωτοπόρο που είχε καταφέρει να αναπτύξει ένα στυλ πέρα από τις τάσεις. Η συλλογή που συγκέντρωσε για να εικονογραφήσει το έργο της Chanel περιλαμβάνει μια αυστηρή επιλογή βραδινών φορεμάτων από τη δεκαετία του 1930, καθώς και ταγιέρ και παλτά από τις δεκαετίες του 1950 και του 1960.
Busvine - Charles James – Bruyère - Jacques Griffe
Ο Azzedine Alaïa ήταν γνωστός για την ποιότητα των παλτών και των κοστουμιών του. Καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του, δεν συνέλλεξε μόνο βραδινά φορέματα που τον γοήτευαν, αλλά και καθημερινά παλτά που μπορούσαν να του δίνουν έμπνευση για τις παραλλαγές ενός ραπτικού θέματος. Οι δημιουργίες για τα ιππικά αθλήματα, όπως αυτές του οίκου Busvine (1881-1951), τα αρχιτεκτονικά παλτά των Charles James (1906-1978), Marie-Louise Bruyère (1884-1959) ή Jacques Griffe (1909-1996), συνέβαλαν σε αυτό το πάθος για τα καθημερινά ρούχα. Εκτός από τις δημιουργίες υψηλής ραπτικής ή prêt-à-porter, ο Alaïa συνέλλεξε πολλά παλτά και στρατιωτικές στολές, την αυστηρότητα της γραμμής και των διακοσμήσεων των οποίων εκτιμούσε.
Charles Frederick Worth - Jacques Doucet - John Redfern
Ο Azzedine Alaïa έδειξε επίσης ενδιαφέρον για τους θεμελιωτές της υψηλής ραπτικής. Θέλοντας η συλλογή του να αντικατοπτρίζει όσο το δυνατόν πιο πιστά τις εξελίξεις στη μόδα, φρόντισε να διατηρήσει βασικές παλαιότερες ετικέτες: Ο Charles Frederick Worth (1825-1895), ο οποίος στα τέλη του 19ου αιώνα είχε επινοήσει το σύστημα μόδας που εξακολουθεί να ισχύει σήμερα με τις επιδείξεις μόδας, την ανανέωση των εποχικών συλλογών και το ίδιο το καθεστώς του couturier ως εμπνευσμένου δημιουργού. Ο Jacques Doucet (1853-1929) ήταν ο couturier με τις ορτανσίες, μεγάλος συλλέκτης της τέχνης του 18ου αιώνα, και στη συνέχεια των πρωτοποριών της εποχής του. Ο John Redfern (1853-1929), εφηύρε μια νέα σιλουέτα με τα κοστούμια του για υπαίθριες δραστηριότητες και σπορ.
Jenny
Η Jeanne Sacerdote, γνωστή και ως Jenny (1872-1962), εκπαιδεύτηκε στον οίκο Paquin και άνοιξε τον δικό της οίκο μόδας το 1909. Είναι γνωστή για τα βραδινά της φορέματα χορού ενώ τα καθημερινά και αθλητικά της ρούχα συνδυάζουν την άνεση, τις αυστηρές γραμμές και τα πρωτοποριακά μοτίβα.
Boué Sœurs
Οι Sylvie Montégut (1880- ;) και η Baroness Jeanne d’Etreillis (1881-?), γνωστές ως αδερφές Boué, δημιούργησαν τον οίκο μόδας τους το 1899, ο οποίος έκλεισε το 1935. Φημίζονταν για τη χρήση δαντέλας, πολύχρωμων κορδελών, κεντημάτων και διακοσμητικών στοιχείων με τα οποία διακοσμούσαν χρυσά ή ασημένια υφάσματα και αγαπούσαν ιδιαίτερα το robe de style.
Jeanne Paquin
Η Jeanne Paquin (1869-1936) δημιούργησε τον οίκο μόδας της το 1891 στην Rue de la Paix, στο Παρίσι. Το εξαιρετικό εμπορικό της δαιμόνιο ήταν εντυπωσιακό και άνοιξε πολλά υποκαταστήματα σε όλο τον κόσμο. Το 1936, η Ana de Pombo ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του οίκου. Η De Pombo διακρίθηκε στα κοψίματα με τις απαλές γραμμές και στα επιδέξια δομημένα σακάκια. Αυτά είναι τα μοντέλα που ο Alaïa φαινόταν να θέλει να συλλέξει περισσότερο από όλα.
MYRBOR
Ένας οίκος μόδας, χαλιών και διακόσμησης που ιδρύθηκε το 1922 από τη Marie Cuttoli (1879-1973), ο Myrbor παρήγαγε σπάνια και περιζήτητα φορέματα, μερικά εκ των οποίων σχεδιάστηκαν από τη Natalia Goncharova.
Mariano Fortuny
Στις αρχές της δεκαετίας του 1910, ο Mariano Fortuny (1871-1949), άνθρωπος του θεάτρου, σχεδιαστής φωτισμού σκηνής και παθιασμένος διακοσμητής, βρισκόταν σε αντίθεση με τη μόδα της εποχής του. Με ένα λεξιλόγιο απλών σχημάτων, αιγυπτιακών ή βυζαντινών μοτίβων που σχεδίαζε ο ίδιος και εκλεπτυσμένα prints, ο Fortuny προσέλκυσε ένα νέο και εστέτ κοινό. Τα διάσημα πλισέ φορέματα Delphos του, τα σάλια Knossos και τα παλτά ανατολίτικης έμπνευσης ξεφεύγουν από τις τάσεις της εποχής και δημιουργούν τη δική του ιστορία.
Callot Sœurs
Οι τέσσερις αδερφές Callot – Marie Gerber (1857-1927), Marthe Bertrand, Regina Tennyson-Chantrell και Joséphine Crimont – κόρες ενός ζωγράφου και μιας κεντήστρας, είχαν μια ιδιαίτερη εκτίμηση για τη δαντέλα, τα διακοσμητικά στοιχεία και τα αρχαιοπρεπή υφάσματα. Ο σχεδιασμός των μοντέλων τους ήταν βαθιά επηρεασμένος από τον οριενταλισμό της δεκαετίας του 1910.
Alfred Lenief
Οι δημιουργίες του Lenief (1890-;) ήταν εκλεπτυσμένες και χαρακτηρίζονταν από μια αίσθηση του δραματικού. Ήταν εμμονικός με την αναζήτηση μιας επιμήκους και τέλειας γραμμής ενώ αγαπούσε τα φίνα και σπάνια υφάσματα.
Jeanne Lanvin
Από το 1885, η Jeanne Lanvin (1867-1946) ανέπτυξε ένα διαχρονικό δημιουργικό στυλ με νηφάλιες γραμμές που προτιμούσαν τη διακριτικότητα από την υπερβολή. Με υποτονικά χρώματα τόνιζε την απλή μορφή των ρούχων της. Διέπρεψε τη δεκαετία του 1910 και του 1920, όταν εφηύρε το “robe de style”, με τις υπερβολικά φαρδιές φούστες που θύμιζαν τα φορέματα με κρινολίνα του 18ου αιώνα. Τη δεκαετία του 1930, έλαμψε με τα μακριά, μαύρα και ιβουάρ βραδινά φορέματά της με τις μαγευτικές γραμμές.
Jean Patou Ο Jean Patou (1887-1936) εγκαταστάθηκε στην Rue Saint-Florentin στο Παρίσι το 1914 και κέρδισε αμέσως την προτίμηση πολλών με μια μόδα τόσο κομψή το βράδυ όσο και πρακτική κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εφηύρε μια ολοκληρωμένη ενδυμασία, “κατεβασμένη” σε ένα απλό σχέδιο σε ρευστό ζέρσεϊ. Μια πλισέ φούστα, ένα πουλόβερ, ένα twinset και ένα κάρντιγκαν που μπορούσαν να συνδυαστούν με πολλούς τρόπους. Τα μοτίβα αυτής της απλοποιημένης γκαρνταρόμπας ήταν εμπνευσμένα από τον κυβισμό. Ο Patou, πολύ μπροστά από την εποχή του, άνοιξε ένα τμήμα αθλητικών ειδών, εφηύρε το μονόγραμμα και έλαμψε στα γήπεδα ντύνοντας την τενίστρια Suzanne Lenglen.
Lucien Lelong Το 1918, ο Lucien Lelong (1889-1958) έγινε ο διευθυντής του οίκου υψηλής ραπτικής που ίδρυσαν οι γονείς του το 1898. Οι κρεπ και οι μαύρες δαντέλες των δημιουργιών του ενίσχυαν τον κλασικισμό και την αυστηρή κομψότητα. Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ήταν πρόεδρος του συνδέσμου εμπορικών επιχειρήσεων, αντιτάχθηκε στις γερμανικές δυνάμεις κατοχής και τους έπεισε να επιτρέψουν να συνεχιστούν οι δραστηριότητες της υψηλής ραπτικής στο Παρίσι.
Robert Piguet Ο Robert Piguet (1898-1953) άνοιξε τον δικό του οίκο υψηλής ραπτικής το 1933. Είχε τότε ως βοηθούς τον Christian Dior και τον Antonio del Castillo, τους οποίους ενθάρρυνε και τους δύο. Με προσοχή στην κομψότητα των πελατών του, ο couturier προωθούσε μια ρομαντική, συγκρατημένη και κλασική μόδα.
Christian Dior Σε λιγότερο από δέκα χρόνια, από την ημερομηνία ίδρυσης του οίκου του το 1947 έως τον ξαφνικό θάνατό του το 1957, ο Christian Dior (1905-1957) χάραξε ανεπιστρεπτί την ιστορία της μόδας. Οι συλλογές του, από την επανάσταση του New Look που εισήγαγε, έδωσαν νέες φόρμες στη γυναικεία φιγούρα και έγιναν το σύμβολο της δεκαετίας του 1950: σφιχτές μέσες, φούστες κλος, αναπτυγμένοι γοφοί και έντονοι ώμοι. Κατά την άφιξή του στο Παρίσι το 1956, ο Azzedine Alaïa εργάστηκε για λίγες μέρες στα εργαστήρια του οίκου. Θαύμαζε τον Dior σε όλη του τη ζωή. Τα περισσότερα από πεντακόσια μοντέλα που συγκέντρωσε στη συλλογή του το μαρτυρούν, είτε προέρχονται από τον ίδιο τον Monsieur Dior είτε από τους διαδόχους του, όπως οι Yves Saint Laurent, Marc Bohan και John Galliano.
Jacques Fath Η επιρροή του Jacques Fath (1912-1954) στην ιστορία της υψηλής ραπτικής της μεταπολεμικής περιόδου ήταν καθοριστική. Δημιούργησε τον πρωτοποριακό οίκο του το 1936 και μαζί με τον Dior κυριάρχησε στα μέσα ενημέρωσης μετά το 1947. Ο Fath ήταν γνωστός για τα εντυπωσιακά κοστούμια του και για τα βραδινά φορέματα με τα ασύμμετρα ντραπέ.
Pierre Balmain Ο Pierre Balmain (1914-1982) σπούδασε αρχιτεκτονική πριν αφιερωθεί στη μόδα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, συνεργάστηκε με τους οίκους Molyneux και Lanvin πριν ενταχθεί στα εργαστήρια σχεδίασης του Lelong, όπου ήταν βοηθός μαζί με τον Dior. Ο Balmain ίδρυσε τον οίκο του το 1945. Ο couturier διακρίθηκε στα άνετα παλτά, στα φορέματα κοκτέιλ, στα βραδινά και επίσημα φορέματα, χάρη στα οποία το στυλ του "Jolie Madame" επηρέασε ολόκληρη τη δεκαετία του 1950.
Jacques Griffe Στενός φίλος της Madeleine Vionnet, για την οποία εργάστηκε από το 1935 έως το 1939, ο Jacques Griffe (1909-1996) ήταν κατά κάποιον τρόπο ο διάδοχος της τεχνικής της couturier. Όταν ίδρυσε τον οίκο του το 1941, συνέχισε την εμμονή του για την λοξή γραμμή που μοιράζονταν και οι δύο. Είναι γνωστός για τα ντραπέ του, τα φορέματα κοκτέιλ και βραδινά και για τα παλτά του με τις καθαρές γραμμές.
Jean Dessès Ο Jean Dessès (1904-1970), είχε καταγωγή από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι τη δεκαετία του 1920 και άνοιξε τον οίκο υψηλής ραπτικής του το 1937. Τη δεκαετία του 1950, ο Dessès ήταν γνωστός για τα ντραπέ του, τα φορέματα κοκτέιλ και βραδινά του με ρέοντα υφάσματα και συνδυασμό χρωμάτων.
Raphael Με καταγωγή από τη Μαδρίτη, ο Rafael López Cebrián (1900-1984) ήταν γιος ράφτη. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1924 στην Avenue George-V, όπου παρουσίασε, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1930 και του 1940, κοστούμια, παλτά και βραδινά φορέματα των οποίων η φινέτσα έγκειται στις αντίθετες διακοσμήσεις και στα δεξιοτεχνικά εφέ της κοπής.
Philippe et Gaston Ο Philippe Hecht και ο Gaston Kauffmann ίδρυσαν το 1922 τον οίκο μόδας με την ονομασία Philippe et Gaston. Ο πρώτος ήταν μαθητής της Jenny, ο δεύτερος ειδικός στις γούνες, και δημιούργησαν ιδιαίτερα δημοφιλή φορέματα και παλτά με πούλιες. Ο οίκος έκλεισε το 1937.
Edward Molyneux Εικονογράφος μόδας, ο Molyneux (1891-1974) δημιούργησε τον δικό του οίκο στο Παρίσι το 1919. Οι δημιουργίες του με φορέματα ημέρας και βραδινά εστίαζαν στη γραμμή. Ήταν επίσης ιδιαίτερα καλός στα χρώματα.
Lucile Manguin Κόρη του ζωγράφου Henri Manguin, η Lucile (1905-1990) μεγάλωσε σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον. Ο Paul Poiret την ενθάρρυνε να ασχοληθεί με τη βιομηχανία της μόδας. Ο οίκος Lucile Manguin ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1930, αλλά δεν απέκτησε ουσιαστική φήμη παρά μόνο τη δεκαετία του 1950. Η Manguin επέδειξε μεγάλη τεχνική και αίσθηση του όγκου στο σχεδιασμό των κοστουμιών, των παλτών και των χαλαρών δημιουργιών της. Έπαψε τη δραστηριότητά της το 1956.
Nina Ricci Η Nina Ricci, με κανονικό όνομα Maria Nielli (1883-1970), προτιμούσε φορέματα που εξέπεμπαν μια μυστική κομψότητα. Μετά από 25 χρόνια στον οίκο Ruffin, δημιούργησε την πρώτη της συλλογή το 1932, και αργότερα ανάμεσα στους πελάτες της συγκαταλέγονταν οι ηθοποιοί Susy Delair, Danièle Darrieux και Micheline Presle.
Augusta Bernard Με καταγωγή από το Biarritz, η Augusta Bernard (1886-1950) εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και άνοιξε τον οίκο που φέρει το όνομά της το 1923. Με μεγάλη τεχνική δεξιότητα σχεδίασε πολυτελή νεοκλασικά φορέματα με λοξή γραμμή. Το στυλ της υπαγορευόταν από μια ακόμη πιο έντονη επιθυμία για καθαρές γραμμές. Η καριέρα της ήταν σύντομη, γεγονός που εξηγεί τον μικρό αριθμό μοντέλων στις κληροδοτημένες συλλογές.
Mainbocher Ο Main Rousseau Bocher ή Mainbocher (1891-1976), ήταν εικονογράφος μόδας πριν γίνει αρχισυντάκτης της Vogue France στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Το 1929, ήταν ο πρώτος Αμερικανός που άνοιξε οίκο στο Παρίσι. Χρησιμοποιούσε τα υφάσματα των ανδρικών πουκαμίσων για να φτιάξει βραδινά φορέματα και δημιούργησε μια μόδα ισορροπημένη ανάμεσα στις τολμηρές αλλά και τις κλασικές φόρμες.
Hubert de Givenchy - Yves Saint Laurent - André Courrèges - Pierre Cardin - Rudi Gernreich Ο Azzedine Alaïa είχε στραφεί και σε εποχές σύγχρονες με αυτόν. Έτσι, έκανε σημείο αναφοράς τους couturiers Hubert de Givenchy (1927-2018) και Yves Saint Laurent (1936-2008), στους οποίους έβλεπε τους κληρονόμους της παράδοσης της υψηλής ραπτικής. Ο Givenchy είχε ανοίξει τον οίκο του το 1952, αφού είχε εκπαιδευτεί στον οίκο Lelong και στον οίκο Schiaparelli, μεταξύ άλλων. Διατήρησε ένα κλασικό στυλ υπό την επιρροή του δασκάλου του Cristóbal Balenciaga. Το 1957, ο Yves Saint Laurent διαδέχθηκε τον Dior πριν ιδρύσει τον δικό του οίκο το 1962. Εισήγαγε την επιρροή της ανδρικής γκαρνταρόμπας στη γυναικεία γκαρνταρόμπα και ενίσχυσε τη θηλυκότητα των δημιουργιών του με τη χρήση της διαφάνειας και αντισυμβατικών θεμάτων.
Οι φουτουριστές couturiers της δεκαετίας του 1960 εκπροσωπούνται επίσης στις συλλογές που συγκέντρωσε ο Azzedine Alaïa.
Ο André Courrèges (1923-2016) που με την οπτική μόδα του υιοθετήθηκε από μέρος της νεολαίας, ήταν κεραυνός εν αιθρία το 1964.
Ο Pierre Cardin (1922-2020) ήταν ένας οραματιστής, δημιουργός μιας μοναδικής μόδας στραμμένης στο μέλλον. Σχεδίασε το εμβληματικό κοστούμι "Bar" του Dior, για τον οποίο εργάστηκε το 1946, και δημιούργησε εικονοκλαστικά φορέματα που σημάδεψαν τη δεκαετία του 1960.
Ο Rudi Gernreich (1922-1985), εκπαιδευμένος χορευτής, ξεκίνησε μια μόδα χωρίς περιορισμούς, με διαφανή και με ελεύθερη ροή. Παρόλο που δεν εκπροσωπείται αρκετά στα γαλλικά μουσεία, ήταν ένας πρωτοποριακός σχεδιαστής των δημιουργιών του οποίου ο Alaïa ήταν επίμονος συλλέκτης.
Thierry Mugler - Jean-Paul Gaultier - Vivienne Westwood – Balenciaga από Nicolas Ghesquière - Yohji Yamamoto - Comme des Garçons από Rei Kawakubo
Από τη δεκαετία του 1980, ο Azzedine Alaïa εμπλουτίζει τις συλλογές του αποκτώντας έργα σχεδιαστών που ήταν σύγχρονοί του.
Ο Thierry Mugler (1945-2022), για τον οποίο είχε δημιουργήσει μια σειρά από σμόκιν που επαινέθηκαν το 1979 και ο οποίος τον ενθάρρυνε στην αρχή της καριέρας του, είναι ιδιαίτερα εξέχων στη συλλογή.
Ο Jean-Paul Gaultier (1952-...) είναι επίσης παρών για τα εικονοκλαστικά και σπάνια μοντέλα του, από το prêt-à-porter μέχρι την υψηλή ραπτική.
Ο John Galliano (1960-...) και η Vivienne Westwood (1941-2022), των οποίων τις επιδείξεις μόδας είχε φιλοξενήσει στο σπίτι του, στην οδό Rue de la Verrerie, εκπροσωπούνται επίσης πλούσια.
Αυτή η συλλογή με τους σύγχρονους περιλαμβάνει και μοντέλα του Nicolas Ghesquière (1971-...), με τον οποίο ο Alaïa ήταν καλός φίλος.
Στη συλλογή σημαντικό μέρος κατέχουν και οι Ιάπωνες σχεδιαστές εκπροσωπώντας τις πιο πρόσφατες και πρωτοποριακές τάσεις. Δεν ήταν ασυνήθιστο να βλέπει κανείς τον Azzedine Alaïa στην πρώτη σειρά των επιδείξεων μόδας αυτών των δημιουργών. Οι Issey Miyake (1938-2022), Yohji Yamamoto (1943-...), Rei Kawakubo (1942-...) στην Comme des Garçons, Junya Watanabe (1961-...) ήταν αγαπημένοι του couturier και προκαλούσαν την περιέργειά του. Ήταν ο μεγαλύτερος συλλέκτης τους.
Henri Matisse
Η έκθεση συνεχίζεται στην αίθουσα Matisse του Musée d’Art Moderne de Paris με τρία κοστούμια μπαλέτου του Matisse.
Αυτά τα ιστορικά, σπάνια και εξαιρετικά εύθραυστα κομμάτια σχεδιάστηκαν από τον Matisse το 1919 για το Le Chant du Rossignol (Το τραγούδι του αηδονιού), ένα μονόπρακτο μπαλέτο που δημιουργήθηκε από τον Serge Diaghilev για τα Ρώσικα Μπαλέτα. Η χορογραφία ήταν του Léonide Massine με μουσική του Igor Stravinsky. Το μπαλέτο, εμπνευσμένο από ένα παραμύθι του Hans Christian Andersen, περιγράφει τη συνάντηση ενός Κινέζου αυτοκράτορα με έναν αηδόνι με ένα θαυμαστό τραγούδι. Αφού αντικαταστάθηκε από ένα μηχανικό πουλί, ο αηδόνι επιστρέφει για να τραγουδήσει στο κρεβάτι του αυτοκράτορα και τον σώζει από το θάνατο.
Από όλα τα κοστούμια που σχεδίασε ο Matisse για αυτό το μπαλέτο, ο Azzedine Alaïa επέλεξε εκείνα που ήταν τα πιο τολμηρά και αφηρημένα. Τα άνθη που είναι ζωγραφισμένα στο κοστούμι του αυλικού, σχεδιασμένα ελεύθερα με το χέρι, είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο και μοντέρνο διακοσμητικό μοτίβο. Τα εφαρμοσμένα τρίγωνα και οι λοξές ρίγες στα κοστούμια των πενθούντων είναι πιο αυστηρά και γεωμετρικά, γεγονός που δημιουργεί ένα έντονο αποτέλεσμα αντίθεσης και ρυθμού.
Η έκθεση γίνεται με την επιμέλεια του Olivier Saillard, διευθυντή του Fondation Azzedine Alaïa και της Miren Arzalluz, διευθύντριας του Palais Galliera, Musēe de la Mode de Paris.
13°
