Από την ενέργεια μέχρι την κουλτούρα: Πώς η LH Group-Παπαϊωάννου επαναπροσδιορίζει το μοντέλο του fashion retail

Σε μια εποχή όπου η έννοια της «βιωσιμότητας» κινδυνεύει να μετατραπεί σε διαφημιστικό κλισέ, υπάρχουν εταιρίες που την ενσωματώνουν αυθεντικά στον πυρήνα της φιλοσοφίας και της λειτουργίας τους. Ο Όμιλος LH Group-Παπαϊωάννου, με ιστορία δεκαετιών στον χώρο της μόδας -με ισχυρά brands, όπως Polo Ralph Lauren, Villebrequin, Lapin House- και μια βαθιά ριζωμένη αίσθηση ευθύνης, αποδεικνύει πως η πολυτέλεια μπορεί να συνυπάρχει με την οικολογική συνείδηση και μάλιστα να αντλεί δύναμη από αυτήν. Εδώ δεν μιλάμε για συμβολικές πράσινες δράσεις, ούτε για τάσεις που φεύγουν. Μιλάμε για μια ουσιαστική, στρατηγική και μακρόπνοη επένδυση σε έναν νέο τρόπο επιχειρείν: με ενεργειακά αυτόνομα καταστήματα, μείωση εκπομπών CO₂ σχεδόν στο μηδέν, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο 2,8 MW που καλύπτει το πανελλαδικό δίκτυο καταστημάτων, και ένα όραμα που κοιτάει πολύ πέρα από το εμπορικό κέρδος.

Η LH Group-Παπαϊωάννου δεν λειτουργεί απλώς ως brand στη μόδα, λειτουργεί ως πρότυπο. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, αξίζει να μιλάμε για τέτοιες εταιρίες. Να τις ακούμε. Να φωτίζουμε το έργο τους. Γιατί μέσα από τη δική τους πορεία, μπορούν να εμπνεύσουν, να παρασύρουν και να επαναπροσδιορίσουν τι σημαίνει σήμερα «υπεύθυνη επιχειρηματικότητα» στον χώρο της μόδας. Για να μάθουμε περισσότερα, μιλήσαμε με την Κατερίνα και τη Στέλλα Παπαϊωάννου, τις δύο γυναίκες που βρίσκονται πίσω από τη στρατηγική και το όραμα του Ομίλου, για το πώς η βιωσιμότητα μπορεί να γίνει κινητήριος δύναμη, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα, το στυλ ή την επιχειρηματική αξία.

1.Η βιωσιμότητα είναι το νέο «μαύρο» στη μόδα, αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης αισθητικής και κουλτούρας. Πώς ο Όμιλος LH Group- Παπαϊωάννου καταφέρνει να ενσωματώσει την πράσινη ενέργεια στον κόσμο της πολυτελούς αισθητικής των brands του;

Ίσως είμαστε η μοναδική εταιρεία μόδας με τόσο ευρύ δίκτυο λιανικής στην Ελλάδα που έχει αγγίξει σχεδόν το 100% ενεργειακής ανεξαρτησίας στα φυσικά καταστήματα και στα κεντρικά της γραφεία. Με μηδενικές εκπομπές CO₂ και αποκλειστική χρήση πράσινης ενέργειας, κάνουμε πράξη την ευθύνη μας απέναντι στο περιβάλλον. Για εμάς, η πολυτέλεια δεν περιορίζεται στην αισθητική. Είναι η πρόθεση πίσω από κάθε επιλογή, η φροντίδα στο σχέδιο, η υπευθυνότητα στην παραγωγή και η συνέπεια στην πράξη. Ένα πολυτελές ένδυμα δεν είναι απλώς ένα καλοφτιαγμένο προϊόν, είναι η ιστορία που το συνοδεύει. Μια ιστορία ποιότητας, ουσίας και σεβασμού. Ρούχα που σχεδιάζονται με ευαισθησία, παράγονται υπεύθυνα, φιλοξενούνται σε ενεργειακά αυτόνομα καταστήματα και φτάνουν στον πελάτη με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αυτή είναι, για εμάς, η αληθινή έννοια της πολυτέλειας στη μόδα.

2. Στα καταστήματά σας, ο επισκέπτης βιώνει πάντα κάτι ξεχωριστό. Έχει επηρεάσει αυτή η φιλοσοφία της βιωσιμότητας την αρχιτεκτονική ή την εμπειρία πώλησης; Μπορούμε να μιλάμε για μια νέα "eco-chic" boutique εμπειρία;

Η εμπειρία του επισκέπτη ήταν και παραμένει προτεραιότητα για εμάς. Ακόμα και πριν ο όρος "eco-chic" αποκτήσει τη δυναμική που έχει σήμερα, εμείς, σχεδόν πηγαία, επιλέγαμε να δημιουργούμε χώρους που σέβονται τον άνθρωπο και το περιβάλλον στο όνομα της υψηλής αισθητικής. Δεν βλέπουμε τα καταστήματά μας απλώς ως σημεία πώλησης, αλλά ως χώρους έμπνευσης, συναισθήματος και πολιτισμού. Περιβάλλοντα που μιλούν τη γλώσσα των brand μας, αλλά κυρίως τη γλώσσα του ανθρώπου που τα επισκέπτεται.

Η βιωσιμότητα είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της εμπειρίας. Έχουμε ενσωματώσει ενεργειακά αυτόνομους φωτισμούς, χρησιμοποιούμε σχεδόν αποκλειστικά φυσικά υλικά που αντέχουν στο χρόνο και αποφεύγουμε τις φευγαλέες τάσεις. Στην ουσία, η "eco-chic" αισθητική αναδεικνύεται μέσα από την απλότητα, την αυθεντικότητα και τη συνέπεια στις επιλογές μας και όχι μέσα από διακοσμητικά στερεότυπα όπως πράσινοι τοίχοι ή απλά η χρήση «φυσικών» χρώμάτων.

Πιστεύουμε ότι η αληθινή βιώσιμη εμπειρία έχει ουσία. Θέλουμε ο επισκέπτης να αισθάνεται ότι όλα γύρω του έχουν επιλεγεί με σεβασμό: στον άνθρωπο, στο προϊόν, στον πλανήτη. Και αυτό δεν περιορίζεται στον χώρο. Μέσα από δράσεις και βιωματικά workshops για παιδιά και γονείς, προσπαθούμε να μεταδώσουμε την αξία της υπεύθυνης κατανάλωσης, της φροντίδας για το περιβάλλον, της σχέσης που χτίζουμε με τα ρούχα μας. Γιατί όταν ένα παιδί μάθει από μικρό τι σημαίνει να αγοράζω με υπευθυνότητα, έχει γίνει ήδη ένα βήμα προς μια νέα γενιά με συνείδηση. Αυτό είναι το αποτύπωμα που θέλουμε να αφήνουμε: να αισθάνεται ο επισκέπτης ότι βρέθηκε κάπου που τον σεβάστηκαν. Όχι μόνο ως καταναλωτή, αλλά ως άνθρωπο.

3. Στον κόσμο της μόδας η καινοτομία συνήθως αφορά υφάσματα και τάσεις. Εσείς επενδύετε στην ενεργειακή καινοτομία. Πόσο "fashion forward" θεωρείτε αυτή την επιλογή και τι σημαίνει να είστε trendsetters με αυτό τον τρόπο;

Για εμάς, η βιωσιμότητα στη μόδα είναι μια ολόκληρη διαδρομή, όχι μια μεμονωμένη επιλογή. Ξεκινά από την πρώτη σκέψη πίσω από το σχέδιο και φτάνει μέχρι την εμπειρία του πελάτη, διατρέχοντας όλα τα στάδια: πρώτες ύλες, παραγωγή, μεταφορά, φιλοξενία στο κατάστημα. Ένα ρούχο δεν είναι βιώσιμο μόνο επειδή φτιάχτηκε από οικολογικό ύφασμα, αλλά όταν όλη η πορεία του είναι σχεδιασμένη με σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Για αυτό και η καινοτομία για εμάς δεν περιορίζεται στα υλικά. Επιλέξαμε να επενδύσουμε στην πράσινη ενέργεια, γιατί πιστεύουμε πως το περιβάλλον στο οποίο φιλοξενούνται τα ρούχα είναι εξίσου σημαντικό με τα ίδια τα προϊόντα.

Η βιωσιμότητα δεν πρέπει να περιορίζεται στα υφάσματα και τις τάσεις, αλλά να βιώνεται ολιστικά και στην πράξη. Γιατί το να είσαι "fashion forward" σήμερα δεν έχει να κάνει μόνο με το τι φοράς, έχει να κάνει με το τι πρεσβεύεις. Το να είσαι "trendsetter" δεν σημαίνει απλώς να προβλέπεις την επόμενη τάση, αλλά να την δημιουργείς. Να βλέπεις μπροστά και να δρας ουσιαστικά, ακόμη κι αν δεν είναι εύκολο ή εμπορικά "φωτογενές". Γιατί η πραγματική καινοτομία, ειδικά σε έναν τόσο εκτεθειμένο χώρο όπως η μόδα, είναι να παραμένεις αυθεντικός. Και αυτό, για εμάς, είναι η μόνη τάση που αξίζει να κρατήσει.

4. Πώς ανταποκρίνεται το ελληνικό κοινό σε αυτό το πιο υπεύθυνο μοντέλο επιχειρείν; Βλέπετε αλλαγή στη συνείδηση και στις προτιμήσεις των καταναλωτών; Θεωρείτε ότι το αγοραστικό κοινό εκπαιδεύεται;

Βλέπουμε ξεκάθαρα ότι το ελληνικό κοινό κάνει τα πρώτα του βήματα προς την αλλαγή. Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την έννοια του «υπεύθυνου brand», όχι μόνο ως προς το προϊόν, αλλά και ως προς την φιλοσοφία πίσω από αυτό. Οι καταναλωτές αρχίζουν να δίνουν βάρος στην ποιότητα, την προέλευση και την ανθεκτικότητα στο χρόνο. Δεν αγοράζουν απλώς ρούχα, αγοράζουν ιστορίες, αξίες και στάση ζωής. Παράλληλα, ναι, το κοινό εκπαιδεύεται, αλλά όχι πάντα με τον σωστό τρόπο. Συχνά, οι καμπάνιες είναι επιφανειακές, βασισμένες σε greenwashing ή εύκολες υποσχέσεις. Κι εδώ είναι που η ευθύνη βαραίνει τα brands γιατί ο καταναλωτής δεν μπορεί, ούτε και πρέπει, να είναι ειδικός. Η ευθύνη του περιορίζετε στην υπεύθυνη αγορά, ενώ η δική μας δουλειά είναι να δώσουμε πρόσβαση στην αλήθεια, να λειτουργούμε με διαφάνεια και συνέπεια. Όταν μιλάμε με πράξεις, κι όχι μόνο με λόγια, το κοινό ανταποκρίνεται. Αλλά δεν του αναλογεί να καθοδηγήσει το υπεύθυνο επιχειρείν, γιατί η αλλαγή δεν ξεκινά από την αγορά, αλλά από το όραμα του brand. Και για να έχει διάρκεια, πρέπει να ξεκινά από μέσα μας. Όπως λέει και ο Ralph Lauren, «Η τάση δεν έχει διάρκεια», και θα συμπληρώσουμε ταπεινά και εμείς, πως η αλήθεια έχει.

5. Οι επενδύσεις σας σε καθαρές μορφές ενέργειας δεν είναι απλώς συμβολικές. Ποιες είναι οι άμεσες επιπτώσεις που είδατε σε επίπεδο λειτουργίας, κόστους ή ακόμα και ομάδας;

Η αλήθεια είναι πως οι επιπτώσεις ήταν άμεσες και απολύτως μετρήσιμες, όχι τόσο σε λειτουργικό ή οικονομικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε επίπεδο περιβαλλοντικού αποτυπώματος και κουλτούρας μέσα στον Όμιλο. Η ενεργειακή ανεξαρτησία που πετύχαμε σημαίνει στην πράξη σχεδόν μηδενικές εκπομπές CO₂ απ’ όλη τη λειτουργία του δικτύου μας. Για να γίνει πιο κατανοητή η κλίμακα: το φωτοβολταϊκό πάρκο μας παράγει ενέργεια που θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες 1.300 νοικοκυριών εξοικονομώντας πάνω από 5.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο. Αυτό από μόνο του είναι τεράστιο! Προστατεύει το περιβάλλον και μας δίνει τη δυνατότητα να λειτουργούμε με ασφάλεια και συνέπεια σε ένα ολοένα πιο ασταθές ενεργειακό περιβάλλον. Όμως η μεγαλύτερη αλλαγή ήρθε εσωτερικά, μέσα στην ίδια μας την ομάδα. Γιατί τέτοιες κινήσεις, όταν δεν είναι συμβολικές αλλά ουσιαστικές δημιουργούν πίστη. Ένα αίσθημα υπερηφάνειας, πως ανήκεις σε έναν οργανισμό που δεν ακολουθεί, αλλά πρωτοπορεί. Που παίρνει ρίσκα όχι για εντυπωσιασμό, αλλά γιατί το πιστεύει. Η δική μας ομάδα έγινε πιο ενωμένη, πιο συνειδητοποιημένη, πιο κινητοποιημένη. Όταν βλέπεις με τα μάτια σου ότι κάτι που φαινόταν αδύνατο, όπως η πλήρης ενεργειακή κάλυψη 40 φυσικών καταστημάτων και δύο κεντρικών γραφείων, γίνεται πραγματικότητα, τότε δεν μένεις στα λόγια, το πιστεύεις αληθινά, το μεταφέρεις στους γύρω σου. Και έτσι η αλλαγή δεν μένει στην υποδομή, αλλά περνά στον άνθρωπο.

6. Σε εποχές που πολλοί διστάζουν να επενδύσουν, εσείς δημιουργήσατε ένα φωτοβολταϊκό πάρκο 2,8 MW. Ήταν στρατηγικό ρίσκο ή αναπόφευκτο βήμα για το μέλλον;

Για εμάς ήταν και τα δύο. Ήταν σίγουρα ένα στρατηγικό ρίσκο, γιατί απαιτούσε μια τεράστια οικονομική και προσωπική επένδυση και μάλιστα σε μια περίοδο που οι περισσότεροι κοιτούν να περιορίσουν τα κόστη τους. Αλλά την ίδια στιγμή, ήταν και ένα βήμα που νιώθαμε ότι έπρεπε να κάνουμε σαν εσωτερική ανάγκη: να ευθυγραμμίσουμε τις αξίες μας με τις πράξεις μας.

Το φωτοβολταϊκό πάρκο των 2,8 MW ήταν ένα έργο που χρειάστηκε περισσότερα από δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί. Η απόφαση να το χρηματοδοτήσουμε αποκλειστικά με ίδια κεφάλαια, χωρίς εξωτερική υποστήριξη, δεν ήταν εύκολη. Μας στοίχισε σε χρόνο, σε κόπο, σε επιμονή και υπομονή. Όμως το κάναμε, γιατί πιστεύουμε ότι η υπευθυνότητα δεν φαίνεται μόνο στις καθημερινές πρακτικές, αλλά και στις μεγάλες αποφάσεις. Για εμάς, υπευθυνότητα σημαίνει να επενδύεις όχι μόνο σε ό,τι σε κάνει οικονομικά πιο δυνατό, αλλά και σε ό,τι σε κάνει πιο ηθικό. Να δημιουργείς έργα που δεν αφήνουν αποτύπωμα στο περιβάλλον, αλλά στην ουσία.

Η πράσινη ενέργεια εξακολουθεί να είναι προνόμιο λίγων, κυρίως θέλουμε να πιστεύουμε λόγω κόστους, γραφειοκρατίας και υποδομών. Παρ’ όλα αυτά, επιλέξαμε να την ενσωματώσουμε στον πυρήνα της λειτουργίας μας. Όχι για το θεαθήναι, αλλά επειδή έτσι αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο μας στον κόσμο. Όπως μας έχει διδάξει η ιστορία μας: επενδύουμε σε ένα καλύτερο αύριο, μέχρι εκεί που φτάνει το χέρι μας. Ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά ίσως μπορούμε να αλλάξουμε τον μικρό κόσμο που μας αναλογεί. Και αν το κάνουμε με συνέπεια, ίσως εμπνεύσουμε και άλλους να κάνουν το ίδιο. Αυτό είναι και το ζητούμενο για εμάς, εδώ και πενήντα χρόνια: να μεγαλώνουμε, δημιουργώντας έναν κόσμο ραμμένο στα μέτρα των παιδιών μας. Έναν κόσμο λίγο πιο φωτεινό… κυριολεκτικά.

7. Πώς λειτουργεί στην πράξη το μοντέλο του Virtual Net Metering για ένα brand με πανελλαδική παρουσία; Μπορείτε να μας εξηγήσετε με απλό τρόπο αυτόν τον μηχανισμό;

Το Net Metering είναι ένας μηχανισμός που επιτρέπει σε μια επιχείρηση να συμψηφίζει την ενέργεια που παράγει μέσω φωτοβολταϊκών με την ενέργεια που καταναλώνει. Το Virtual Net Metering πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα: επιτρέπει να παραχθεί ενέργεια σε έναν σταθμό παραγωγής, ακόμα κι αν βρίσκεται μακριά, και να συμψηφιστεί με την κατανάλωση που γίνεται σε διάσπαρτα σημεία, όπως στη δική μας περίπτωση σε καταστήματα διασκορπισμένα σε όλη την Ελλάδα. Εμείς χρησιμοποιώντας αυτά τα δυο μοντέλα ξεκινήσαμε δειλά, τοποθετώντας φωτοβολταϊκά συστήματα στις ταράτσες των κεντρικών μας γραφείων και showroom, στην Κηφισιά και το Περιστέρι. Μέσω του Net Metering, οι χώροι αυτοί έγιναν ενεργειακά ουδέτεροι, που με απλά λόγια, η ενέργεια που καταναλώνεται εκεί, παράγεται επιτόπου από τον ήλιο.

Αυτό ήταν μόνο η αρχή. Σύντομα προχωρήσαμε σε ένα πολύ μεγαλύτερο βήμα: την επένδυση και κατασκευή ενός ιδιόκτητου φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 2,8 MW στην Καλαμάτα, σε έκταση 30 στρεμμάτων, που λειτουργεί αποκλειστικά για τις ανάγκες μας. Μέσω του Virtual Net Metering, το πάρκο αυτό καλύπτει πλέον όλες τις ενεργειακές ανάγκες και των 40 φυσικών καταστημάτων μας σε όλη την Ελλάδα, σε καταστήματα Lapin House, Polo Ralph Lauren, Vilebrequin και Empoli Outlet. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνεται στο δίκτυό μας, από την Αθήνα μέχρι τη Θεσσαλονίκη και τα Χανιά, έχει παραχθεί καθαρά και αποκλειστικά από τον ήλιο. Είναι ένα έργο που μας κάνει περήφανους, όχι μόνο γιατί μειώνει δραστικά το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, αλλά γιατί αποδεικνύει στην πράξη ότι η βιωσιμότητα μπορεί να είναι κομμάτι της καθημερινής λειτουργίας μιας σύγχρονης επιχείρησης, και μάλιστα σε πανελλαδική κλίμακα.

8. Ποιο είναι το επόμενο βήμα για τον Όμιλο σε θέματα βιωσιμότητας; Να περιμένουμε eco-συλλογές, green pop-up stores ή νέες μορφές βιώσιμης εμπειρίας για τους πελάτες;

Αυτό που οραματιζόμαστε για τον Όμιλο δεν είναι απλώς “πράσινες” δράσεις ή κάποιες eco-συλλογές που λειτουργούν ως τάση. Προσπαθούμε να θέσουμε τις βάσεις για έναν ουσιαστικό, μακροπρόθεσμο μετασχηματισμό, τόσο στον τρόπο που λειτουργούμε, όσο και στον κοινωνικό μας αντίκτυπο.

Ένα πρώτο μικρό βήμα είναι η καθημερινότητα: γινόμαστε σταδιακά paperless, μειώνουμε δραστικά τη χρήση πλαστικού στα γραφεία μας, προχωράμε σε plastic-free λύσεις και παρέχουμε επαναχρησιμοποιούμενα θερμός στις ομάδες μας. Παράλληλα, δουλεύουμε πάνω σε λύσεις κυκλικής αξιοποίησης των ρεταλιών υφασμάτων μας, όχι απλώς ανακυκλώνοντας, αλλά δίνοντάς τους νέα ζωή. Θέλουμε να τα μετατρέπουμε σε χρήσιμα αντικείμενα με συναισθηματική αξία, όπως tote bags, που θα κατασκευάζονται από γυναίκες σε απομονωμένες περιοχές, δίνοντας ταυτόχρονα και κοινωνική διάσταση στη βιωσιμότητα.

Ένα άλλο μεγάλο βήμα είναι το ενδιαφέρον μας σε υφάσματα που παράγονται μέσω αναγεννητικών γεωργικών πρακτικών, μια μέθοδος που υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα, τη φυσική ανανέωση του εδάφους και την απορρόφηση CO₂, έχοντας θέσει ως στόχο, μέχρι το 2040, το μεγαλύτερο ποσοστό των υφασμάτων μας να προέρχεται από τέτοιες πηγές. Εξερευνούμε επίσης το κομμάτι της κυκλικής οικονομίας, ειδικά στον τομέα των παιδικών και βρεφικών επίπλων, παρότι ακόμη είμαστε στο στάδιο σχεδιασμού. Δεν θέλουμε να κινηθούμε επιφανειακά, θέλουμε ό,τι κάνουμε να έχει βάθος, σκοπό και συνέπεια.

Ουσιαστικά, δεν μιλάμε για πράσινα concepts, αλλά για έναν νέο τρόπο σκέψης. Έναν τρόπο που διαμορφώνει από σήμερα το μέλλον του Ομίλου μας με επίκεντρο τη βιωσιμότητα, την κοινωνική ευθύνη και τον σεβασμό προς τον πλανήτη και τους ανθρώπους του.

9. Αν ένα άλλο fashion brand ήθελε να κινηθεί προς την ενεργειακή αυτονομία, ποια είναι τα βασικά βήματα που θα του προτείνατε με βάση τη δική σας εμπειρία;

Το πρώτο και ίσως πιο σημαντικό βήμα είναι να είναι πραγματικά έτοιμο για την αλλαγή. Όχι στα λόγια, αλλά στην πράξη. Η ενεργειακή αυτονομία δεν είναι ένα εύκολο project. Θέλει χρόνο, επιμονή και καθαρή πρόθεση. Αν δεν ξεκινήσεις με βαθιά πίστη στον σκοπό, είναι πολύ εύκολο να απογοητευτείς στην πορεία. Θα προτείναμε να ξεκινήσει σταδιακά βλέποντας τι μπορεί να αλλάξει άμεσα, μια ταράτσα που μπορεί να φιλοξενήσει φωτοβολταϊκά, έναν χώρο που μπορεί να γίνει πιο αποδοτικός ενεργειακά. Από εκεί και πέρα, η εικόνα μεγαλώνει, και εμείς ξεκινήσαμε από δύο κτήρια, και σήμερα έχουμε ένα πάρκο 2,8 MW που καλύπτει όλο μας το δίκτυο. Αλλά τίποτα δεν έγινε από τη μία μέρα στην άλλη. Επίσης να είναι προετοιμασμένοι για τις δυσκολίες. Θα υπάρξουν καθυστερήσεις, γραφειοκρατία, κόστη που δεν φαίνονται εξαρχής. Αλλά είναι σημαντικό να μην χαθεί το νόημα και η πίστη μέσα σε όλα αυτά, γιατί στο τέλος, είναι από εκείνες τις επενδύσεις που δεν αποφέρουν μόνο απόδοση, φέρνουν περηφάνια και μια βαθιά αίσθηση ότι κάνεις κάτι που έχει αξία πέρα από τους αριθμούς. Η δική μας συμβουλή; Να μην περιμένεις να είναι όλα τέλεια για να ξεκινήσεις. Να ξεκινήσεις με αυτό που έχεις, την καθημερινότητα σου, αλλά να θυμάσαι πάντα γιατί το κάνεις.

10. Αν η βιωσιμότητα είναι πλέον ένα προσωπικό και εταιρικό "statement", ποιο είναι το δικό σας μήνυμα για το μέλλον της μόδας στην Ελλάδα;

Είναι ένα: να πάψουμε να βλέπουμε τη βιωσιμότητα ως τάση και να τη δούμε ως ευθύνη κοιτώντας τι αφήνουμε πίσω. Η Ελλάδα έχει όλα τα φόντα να πρωτοπορήσει: φως, δημιουργικότητα, ανθρώπους με πάθος, εργατικότητα και πίστη. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι συνέπεια και θάρρος. Η μόδα δεν χρειάζεται να είναι τέλεια, χρειάζεται να είναι ειλικρινής, να παράγει λιγότερα, αλλά καλύτερα. Να επενδύει στον άνθρωπο, στον τόπο της, στο περιβάλλον. Αν κάθε brand κάνει μια αυθεντική προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση, μικρή ή μεγάλη, το αποτέλεσμα θα είναι τεράστιο. Γιατί η πραγματική αλλαγή δεν έρχεται με θόρυβο, αλλά με διάρκεια. Και αυτή είναι η μόδα που θέλουμε να υπηρετούμε: αυθεντική, ουσιαστική, με ρίζες και προοπτική.