Ρούχα για έναν πολύ ζεστό πλανήτη

Οι New York Times δημοσίευσαν πριν λίγες μέρες ρεπορτάζ ενός συντάκτη στην Ουάσινγκτον ο οποίος δοκίμασε ρούχα νέας τεχνολογίας, σχεδιασμένα για να διατηρούν το σώμα δροσερό. Αυτό που ανακάλυψε ήταν μερικές πολύ αποτελεσματικές προτάσεις - αλλά ακριβές, και κάποιες αμφιβόλου αποτελέσματος.

Πουκάμισα κατασκευασμένα από το ίδιο πολυμερές με τις πλαστικές σακούλες. Ύφασμα τζιν εμποτισμένο με θρυμματισμένο πέτρωμα νεφρίτη. Ενδύματα κατασκευασμένα με χρήση ηλεκτρονικού πλεξίματος για καλύτερο αερισμό ή κατασκευασμένα με τεχνολογία ψύξης σχεδιασμένα από τη NASA για αστροναύτες.

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και έχει φέρει κύματα καύσωνα. Έτσι, το επόμενο βήμα στην αντιμετώπιση των υψηλών θερμοκρασιών είναι η προσαρμογή των ρούχων που φοράμε. Καινοτομίες που υπόσχονται να κρατούν δροσερά και στεγνά τα σώματά μας, που θα μπορούσαν να κάνουν τη ζωή πιο υποφερτή για τους εργάτες κατασκευών, τους αγρότες, τους στρατιώτες και άλλους που δεν μπορούν να καταφύγουν σε εσωτερικούς χώρους όταν οι μέρες και οι νύχτες γίνονται πιο ζεστές.

Η διευθύντρια του τμήματος νοημοσύνης της μόδας της WGSN, μιας εταιρείας που παρακολουθεί και προβλέπει τις τάσεις των καταναλωτών είπε ότι τα ρούχα που είναι σχεδιασμένα για θερμότητα παύουν πλέον να είναι ένα εξειδικευμένο προϊόν και μετακινούνται στο mainstream.

Η ανταπόκριση της βιομηχανίας της μόδας στην άνοδο της θερμοκρασίας δείχνει πόσο απαραίτητο είναι να προσαρμοστούμε στην κλιματική αλλαγή. Αυτό που φαίνεται προς το παρόν είναι ότι οι πιο υποσχόμενες επιλογές που έχουν εμφανιστεί τείνουν να είναι οι πιο ακριβές. Επίσης οι καταναλωτές πρέπει να περιηγηθούν σε συγκεχυμένους ή αμφισβητούμενους ισχυρισμούς ενώ οι βελτιώσεις σε έναν τομέα του ρούχου, σχεδόν πάντα συνεπάγονται συμβιβασμούς αλλού.

Η περιήγηση σε είδη ρούχων που ήδη διατίθενται στη διεθνή αγορά ή ετοιμάζονται να κάνουν την εμφάνισή τους σύντομα επιβεβαιώνουν τα παραπάνω.

Πολλή ζέστη, λιγότερα ρούχα

Κάτι το οποίο στην Ελλάδα με τα ζεστά καλοκαίρια που συνήθως κρατάνε μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου το ξέρουμε και το εφαρμόζουμε, είναι “το λιγότερο είναι καλύτερο”. Ή, όσο πιο γυμνό δέρμα φαίνεται, τόσο πιο δροσερά νοιώθεις.

Φέτος, διεθνώς, φάνηκε να γίνεται μία προσπάθεια να επισημοποιηθούν τα σορτς σαν αποδεκτό ντύσιμο στα γραφεία. Παράλληλα στις πασαρέλες και στις πλαζ έκαναν την εμφάνισή τους τα πολύ κοντά ανδρικά σορτς, αρκετά πάνω από το γόνατο, εκτοπίζοντας τις τεράστιες χακί βερμούδες με τις πολλές τσέπες που κυριαρχούσαν μέχρι σήμερα (σε αυτό μπορεί να παίζει ρόλο και όλη η cult επιστροφή της μόδας της δεκαετίας του ‘80).

Ή, για να το πάμε λίγο παραπέρα, η φούστα για τα αγόρια φαίνεται ότι, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, θα καθιερωθεί. Τον περασμένο Ιούλιο, στο Βερολίνο, σε θερμοκρασία 35 βαθμών Κελσίου, ο Brad Pitt εμφανίστηκε στην πρεμιέρα της νέας του ταινίας φορώντας φούστα. Η απάντησή του στην ερώτηση “Γιατί;” ήταν: “Το αεράκι”.

Όμως, ακόμα και για τους πιο συντηρητικούς, φαίνεται ότι το να χαλαρώσουν έστω τη γραβάτα και να ανοίξουν ένα κουμπί στο πουκάμισό τους γίνεται αποδεκτό – και όχι μόνο σαν πολιτικό statement. Φέτος το καλοκαίρι, όταν ο καύσωνας είχε χτυπήσει την Ισπανία, ο πρωθυπουργός Pedro Sánchez, ζήτησε από τους δημόσιους λειτουργούς και τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα να σταματήσουν να φορούν γραβάτες, κάτι που, όπως είπε, θα μειώσει την ανάγκη για κλιματισμό και θα εξοικονομηθεί έτσι ενέργεια.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, μόνο οι αλλαγές του καιρού αύξησαν τις πωλήσεις σορτς και σανδαλιών κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, ενώ μειώθηκαν οι πωλήσεις φλις και εξωτερικών ενδυμάτων κατά 1%, σύμφωνα με την Planalytics, μια εταιρεία που ποσοτικοποιεί τις επιπτώσεις του καιρού στη ζήτηση των καταναλωτών. Αν σκεφτεί κανείς το μέγεθος της αγοράς (οι Αμερικανοί μόνο ξοδεύουν 25 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε μήνα σε καταστήματα ρούχων και υποδημάτων), τα ποσοστά αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Το “περισσότερο δέρμα”, βέβαια, έχει και τα προβλήματά του. Όπως ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προστασία από τον καυτό ήλιο. Αλλά και ότι δεν μπορεί να υιοθετηθεί πλήρως στην “εμφάνιση γραφείου” που καλώς ή κακώς, πολύ ή λίγο, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να ακολουθούν. Άσχετο αν μία εμφάνιση με μαγιό στο γραφείο μπορεί να σε κάνει τον δημοφιλέστερο συνάδελφο του μήνα.

Τα “δροσερά ρούχα” είναι ακριβά

Τα δροσερά ρούχα θεωρούνται αυτά που αφήνουν το δέρμα να αναπνέει – μεγάλη ποσότητα της ροής του αέρα να διαπερνά το ύφασμα, μεταφέροντας τη θερμότητα μακριά από το δέρμα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για τη βελτίωση της ροής του αέρα, ανάμεσά τους η επιλογή του υφάσματος, του χώρου μεταξύ των ινών αυτού και της λεπτότητας του υλικού. Αλλά τα ρούχα πρέπει να έχουν και αρκετά πυκνή ύφανση ώστε να μας προστατεύουν από τις υπεριώδεις ακτίνες καθώς και να είναι αρκετά ανθεκτικά για να αντέχουν τα συχνά πλυσίματα.

Μία παραδοσιακά αποτελεσματική λύση είναι ο τρόπος που ντύνονται οι άνθρωποι πολιτισμών σε ιστορικά ζεστά κλίματα, όπως στη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ασία: φαρδιά ρούχα που καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματος. Πρόσφατα όμως, σχεδιαστές σε όλο τον κόσμο άρχισαν να προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της θερμότητας με την τεχνολογία.

Ανάμεσα στα πιο προσιτά παραδείγματα είναι το μπλουζάκι AIRism της Uniqlo (15 $), το οποίο διατίθεται σε έκδοση πολυεστέρα και σπάντεξ, και ένα άλλο από 71 τοις εκατό βαμβάκι, αναμεμειγμένο με 25 τοις εκατό πολυεστέρα και 4 τοις εκατό σπάντεξ.

Η έκδοση πολυεστέρα-σπάντεξ είναι κολλάει στο σώμα, δημιουργώντας μια άβολη αίσθηση σαν να έχεις τυλίξει το πάνω μέρος του σώματός σου σε πλαστική μεμβράνη περιτυλίγματος. (Η Uniqlo περιγράφει την υφή ως “κομψή”.) Η βαμβακερή εκδοχή, αντίθετα, είναι ευχάριστη στην αρχή, δημιουργώντας ένα αρχικό εφέ δροσιάς. Αλλά όταν φοριέται στη ζέστη, κολλάει στο δέρμα, δημιουργώντας μια αίσθηση παρόμοια με εκείνη του κρύου ιδρώτα. Εκπρόσωπος της Uniqlo είπε ότι η φανέλα έγινε δεκτή θετικά από τους πελάτες.

Ελαφρώς υψηλότερα στην καμπύλη κόστους, το μπλουζάκι Cooling Temp-iQ της Dickies (20$), ένα μείγμα 50-50 βαμβακιού και πολυεστέρα, υπόσχεται “ΑΙΣΘΗΣΗ ΔΡΟΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΙΓΜΗ”. Ένας εκπρόσωπος της εταιρείας είπε ότι χρησιμοποιείται “μια προηγμένη τεχνολογία θερμοκρασίας σώματος που έχει σχεδιαστεί για να ψύχει ή να θερμαίνει ανταποκρινόμενη στα σήματα του σώματός σας”. Στον ρεπόρτερ του άρθρου όμως, το ρούχο, αν και άνετο στο δέρμα, δεν δημιούργησε καμία αισθητή αίσθηση δροσιάς, “στη στιγμή” ή λίγο αργότερα.

Ένα πουκάμισο που είχε αισθητά δροσερό αποτέλεσμα ήταν της LifeLabs, μιας εταιρείας που προέκυψε από ένα ερευνητικό εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Το μπλουζάκι CoolLife (49 $) είναι κατασκευασμένο από πολυαιθυλένιο, το ίδιο πολυμερές που χρησιμοποιείται στις πλαστικές σακούλες. Έδινε μια δροσερή αίσθηση, παρόμοια με το να περπατάς ξυπόλητος σε ένα δάπεδο με πλακάκια.

Αυτοματοποιημένο πλέξιμο και διαστημικές στολές

Στα 48 $ πουλιέται το μπλουζάκι Atlas Tee της Ministry of Supply, μιας εταιρείας στη Βοστώνη που ιδρύθηκε από πρώην φοιτητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Το μπλουζάκι κατασκευάζεται χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό πλέξιμο, μια τεχνολογία ύφανσης παρόμοια με την τρισδιάστατη εκτύπωση που καθιστά δυνατή τη δημιουργία επιπλέον χώρου μεταξύ των ινών του υλικού. Το αποτέλεσμα είναι ένα ρούχο που, σαν αίσθηση, είναι ελαφρώς πιο παχύ από ένα τυπικό μπλουζάκι, σαν να διαθέτει μία ελαφριά επένδυση. Ωστόσο, το νοιώθεις δροσερό, ακόμη και κάτω από άλλα ρούχα.
Η αποτελεσματική αυτή διαδικασία όμως σημαίνει ότι τα μπλουζάκια δεν μπορούν ακόμη να παραχθούν μαζικά, πράγμα που σημαίνει υψηλότερες τιμές. Κάθε μπλουζάκι Atlas κοστίζει 9,60 $ για την παραγωγή του στο Ministry of Supply, δηλαδή τετραπλάσιο από αυτό που θα συνήθως κοστίζει για έναν συνηθισμένο κατασκευαστή ενδυμάτων.

Άλλοι κατασκευαστές ενδυμάτων χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους υψηλής τεχνολογίας.

Η Kontoor Brands, μια εταιρεία με έδρα τη Βόρεια Καρολίνα στην οποία ανήκουν η Wrangler και η Lee, δήλωσε ότι θα αρχίσει να πουλάει μπλουζάκια "Insta-Cool" στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2023 κατασκευασμένα με μια ανανεωμένη έκδοση μιας τεχνολογίας που ονομάζεται “υλικό αλλαγής φάσης” και σχεδιάστηκε για πρώτη φορά από τη NASA για να κρατάει φρέσκους και δροσερούς τους αστροναύτες.

Η τεχνολογία αυτή περιλαμβάνει μελάνι εκτύπωσης φτιαγμένο από κερί και άλλα υλικά σε τμήματα του εσωτερικού του ρούχου, τα οποία λειτουργούν ως ψύκτρα. Σύμφωνα με όσα υπόσχεται η εταιρεία και με όσους δοκίμασαν ένα πρώτο δείγμα, η αίσθηση που θα δίνει το ρούχο θα είναι ένα αισθητό και διαρκές αποτέλεσμα ψύξης. Η τιμή δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα.

Η Kontoor πουλάει επίσης τζιν στην Ασία που είναι εμποτισμένα με κομμάτια νεφρίτη θρυμματισμένα σε σκόνη και αναμειγνύονται στο ύφασμα. Η ιδέα είναι να μεταφερθεί η αίσθηση δροσιάς της πέτρας στο ένδυμα.

Οι σχεδιαστές επανεξετάζουν επίσης τη χρήση φυσικών ινών.

Οι κατασκευαστές κοστουμιών απομακρύνονται από το καθαρό μαλλί και στρέφονται προς τα μείγματα ελαφρύτερων υφασμάτων, όπως λινό, μετάξι και κασμίρι, σύμφωνα με τον Fokke de Jong, ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της Suitsupply, μιας εταιρείας ανδρικών ενδυμάτων.

Η διαφορά στην αίσθηση που δημιουργείται από αυτά τα υφάσματα είναι πραγματικά μεγάλη: Τα ελαφρύτερα μείγματα διατηρούν λιγότερη θερμότητα σώματος σε σχέση με το καθαρό μαλλί. Αλλά μεγάλη είναι και η διαφορά στην τιμή. Ενώ τα μάλλινα κοστούμια του Suitsupply ξεκινούν από 449 $, τα καλοκαιρινά κοστούμια του φτιαγμένα από ένα μείγμα από μαλλί, μετάξι και λινό κυμαίνονται από 779 $ έως 1.029 $.

Στην ερώτηση αν οι πελάτες του είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν αυτή τη διαφορά ενώ οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, ο κ. de Jong απαντάει “Εκατό τοις εκατό”. Η εταιρεία αρνήθηκε να παράσχει στοιχεία, αλλά είπε ότι οι πωλήσεις υφασμάτων για άνοιξη και καλοκαίρι έχουν σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια - και τώρα αυξάνονται ήδη από τον Ιανουάριο.

Τι κάνουμε με τον ιδρώτα;

Ο ιδρώτας είναι ο φυσικός μηχανισμός ψύξης του σώματος. Και αποτελεί μια περίπλοκη πρόκληση για τους κατασκευαστές δροσερών ενδυμάτων.

Τα περισσότερα ενδύματα που οι εταιρείες εμπορεύονται ως “ψυκτικά” υπόσχονται επίσης ότι διατηρούν στεγνό το ύφασμα απομακρύνοντας τον ιδρώτα από το δέρμα κάτι που, όμως, μπορεί να είναι “αντιπαραγωγικό” σύμφωνα με τον Glen Kenny, καθηγητή φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα.

Ο ιδρώτας ψύχεται καθώς εξατμίζεται, μια διαδικασία που μεταφέρει θερμότητα από το σώμα στον αέρα. Όσο πιο κοντά στο δέρμα γίνεται η εξάτμιση, τόσο περισσότερη θερμική ενέργεια καταναλώνει στη διαδικασία. Όταν τα ρούχα απομακρύνουν τον ιδρώτα από το δέρμα, κρατούν το σώμα στεγνό, αλλά καθιστούν την εξάτμιση λιγότερο αποτελεσματική στην ψύξη, είπε ο καθηγητής Kenny.

“Υπάρχει μια λανθασμένη πεποίθηση ότι η απομάκρυνση αυτού του ιδρώτα από το δέρμα με κάποιο τρόπο θα κρατήσει το σώμα δροσερό”, συνέχισε.
Τα ρούχα που απομακρύνουν τον ιδρώτα κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται άνετα – αλλά αυτό είναι διαφορετικό από το να τους κρατούν δροσερούς. Ο Dr. Kenny θυμήθηκε ότι άκουσε από ανθρακωρύχους που προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τη ζέστη ότι πηγαίνουν στη δουλειά τους φορώντας εσώρουχα που απομακρύνουν τον ιδρώτα. “Αυτό λοιπόν έκανε την κατάσταση χειρότερη”, είπε.

Οι επιδράσεις στο κλίμα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, το να κάνεις ρούχα καλύτερα προσαρμοσμένα στη ζέστη μπορεί να επιδεινώσει άλλα κλιματικά προβλήματα. Για παράδειγμα, μία από τις πιο αναπνεύσιμες φυσικές ίνες είναι το βαμβάκι αλλά η καλλιέργεια αρκετής ποσότητας για ένα κιλό ινών βαμβακιού απαιτεί σχεδόν 350 γαλόνια νερού σε μία καλή χρονιά, σύμφωνα με στοιχεία που παρέχονται από την Υπηρεσία Γεωργικής Έρευνας στο Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο καλύτερος τύπος βαμβακιού για τη θερμότητα ονομάζεται συχνά Pima ή Αιγυπτιακό βαμβάκι, το οποίο κάνει ενδύματα που είναι πιο λεπτά και ελαφρύτερα. Ωστόσο, η καλλιέργεια Pima απαιτεί ακόμη περισσότερο νερό από το βαμβάκι χαμηλότερης ποιότητας, σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας — σε ορισμένες περιπτώσεις, διπλάσια.

Αυτή η αντιστάθμιση μεταξύ της “αναπνοής” και της βιωσιμότητας είναι ένα αίνιγμα, δήλωσε η Sara Kozlowski, αντιπρόεδρος στο Συμβούλιο Σχεδιαστών Μόδας της Αμερικής.

Ωστόσο, οι φυσικές ίνες όπως το βαμβάκι είναι τουλάχιστον βιοδιασπώμενες. Ο πολυεστέρας που απομακρύνει τον ιδρώτα, συγκριτικά, είναι κατασκευασμένος από πετρέλαιο και μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες ή περισσότερες για να αποσυντεθεί - μια άλλη πρόκληση για τους κατασκευαστές ρούχων που ήδη υπόκεινται σε πίεση από περιβαλλοντολόγους.

Μία πραγματικά δύσκολη εξίσωση.

Μια νέα στολή για τη ζέστη

Στο Χονγκ Κονγκ, όπου η θερμοκρασία τις καλοκαιρινές μέρες φτάνει συχνά τους 35° Κελσίου, οι ερευνητές στρατολόγησαν εθελοντές πρόθυμους να ιδρώσουν για την επιστήμη. Για να βρουν την ιδανική στολή για τους εργάτες των κατασκευαστικών έργων της πόλης, οι ερευνητές δοκίμασαν 32 υφάσματα για διαπερατότητα αέρα και υδρατμών, θερμική αγωγιμότητα και προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και στη συνέχεια έκαναν προσομοιώσεις σε υπολογιστή για να προσδιορίσουν τους πιο πολλά υποσχόμενους συνδυασμούς. Το 2011, 12 εθελοντές φόρεσαν τα πρωτότυπα δείγματα κάνοντας διάδρομο μέσα σε ένα ζεστό και γεμάτο υδρατμούς δωμάτιο.

Οι εθελοντές που φορούσαν τις νέες στολές είχαν χαμηλότερες θερμοκρασίες δέρματος και σώματος από εκείνους με τις κανονικές στολές εργατών κατασκευών. Επίσης ίδρωναν λιγότερο και αυτός ο ιδρώτας εξατμιζόταν πιο αποτελεσματικά, σύμφωνα με μια εργασία που δημοσιεύτηκε το 2015 στο περιοδικό Ergonomics.

Το 2018, η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ υιοθέτησε τη νέα στολή για όλες τις συμβάσεις δημοσίων έργων σύμφωνα με τον Albert P.C. Chan, καθηγητή στο Πολυτεχνείο του Χονγκ Κονγκ και επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης. Η Alexandra Stevenson, επικεφαλής του γραφείου των New York Times στη Σαγκάη, δοκίμασε τη στολή με μια γρήγορη ανάβαση 30 λεπτών σε ανηφορικό δρόμο. Έδωσε καλή βαθμολογία για το μπλουζάκι, ένα γαλάζιο πόλο με διχτυωτές λωρίδες ύφανσης κάτω από κάθε μπράτσο. Όπως δήλωσε, “όταν βγήκα έξω στον ήλιο, αρχικά ένοιωθα δροσερά”. Όμως το παντελόνι, από ένα πιο χοντρό υλικό από βαμβάκι-πολυεστέρα, ήταν λιγότερο άνετο και δεν ανέπνεε καθόλου, όπως είπε.

Σε τέτοιες περιπτώσεις διαχείρισης υλικών που διατηρούν παράλληλα ευχαριστημένο και τον “πελάτη”, το καλύτερο παράδειγμα μπορεί να είναι ο Στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το 2014, η στρατιωτική Διεύθυνση Προστασίας Στρατιωτών, μέρος της Διοίκησης Ανάπτυξης Δυνατοτήτων Μάχης, άρχισε να εργάζεται για μια νέα στολή που θα φορούσαν οι στρατιώτες σε συνθήκες ζέστης. Στο Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Ζούγκλας στη Χαβάη, στρατιώτες δοκίμασαν στολές κατασκευασμένες από εννέα διαφορετικά υλικά.

Το αποτέλεσμα είναι η “βελτιωμένη στολή μάχης με ζεστό καιρό”. Το ύφασμα, 57 τοις εκατό νάιλον και 43 τοις εκατό βαμβάκι, είναι πιο ελαφρύ και αναπνεύσιμο από την τυπική στολή. Και έχει μπει σε χρήση από το 2019.

Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα. Επειδή το ύφασμα είναι πιο ελαφρύ, αφήνει τους στρατιώτες πιο ευάλωτους στα έντομα, σύμφωνα με τη Melynda Perry, μια χημικό κλωστοϋφαντουργίας που εργάστηκε για τη στολή. “Δεν έχει τόσο καλή προστασία από τα τσιμπήματα των κουνουπιών”, όπως είπε.

Ωστόσο, η ανταπόκριση ήταν θετική από τους στρατιώτες που είχαν να επιλέξουν μεταξύ των στολών του ζεστού καιρού και των συνηθισμένων στολών τους. Ο διευθυντής της ομάδας ένδυσης στρατιωτών χρησιμοποίησε μία χαρακτηριστική φράση: “Άδειασαν τα ράφια”.

Πηγή: New York Times