Εικόνες από τους βασιλικούς γάμους και τη Μόδα του 18ου αιώνα

Το νυφικό της κόρης του Γεωργίου IV, πριγκίπισσας Σάρλοτ της Ουαλίας, το οποίο εκτίθεται για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία, είναι ανάμεσα σε περισσότερα από 200 έργα από τη Βασιλική Συλλογή που παρουσιάζονται στο The Queen's Gallery, στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ (ως τις 8 Οκτωβρίου 2023) στη νέα έκθεση Style & Society: Dressing the Georgians (Στιλ & Κοινωνία: Ντύνοντας τους Γεωργιανούς).

Η Γεωργιανή εποχή ήταν μια περίοδος στη Βρετανική ιστορία από το 1714 έως τα χρόνια 1830–1837, που πήρε το όνομά της από τους βασιλείς του Αννόβερου Γεώργιο Α', Γεώργιο Β', Γεώργιο Γ' και Γεώργιο Δ'. Η Γεωργιανή περίοδος είδε τη Βρετανία -στην οποία κυριαρχούσε η Αγγλία- να καθιερώνεται ως διεθνής δύναμη στο κέντρο μιας επεκτεινόμενης αυτοκρατορίας. Μια δύναμη που εκφράζεται και μέσα από τις ενδυμασίες και, ιδιαίτερα, τις πιο επίσημες που ήταν ανερυθρίαστη επίδειξη πλούτου και ισχύος.

Η έκθεση διερευνά τι μπορεί να μας πει η μόδα για τη ζωή στη Γεωργιανή Βρετανία, μια περίοδο που γνώρισε θυελλώδεις κοινωνικές, πολιτικές και τεχνολογικές επαναστάσεις. Εκτός από πίνακες ζωγραφικής, εκτυπώσεις και σχέδια από καλλιτέχνες όπως οι Gainsborough, Zoffany και Hogarth, η έκθεση περιλαμβάνει και σπάνια σωζόμενα δείγματα ρούχων, κοσμημάτων και αξεσουάρ. Όλα μαζί, παρέχουν μια συναρπαστική εικόνα για το τι φοριόταν διαμέσου όλης της διαστρωμάτωσης της κοινωνίας, από το πρακτικό ντύσιμο που είχαν οι καθαρίστριες και οι πλύστρες μέχρι τα αστραφτερά φορέματα στη βασιλική αυλή.

Η πριγκίπισσα Σάρλοτ ήταν το μοναδικό νόμιμο παιδί του Γεωργίου του Δ’, αλλά πέθανε στη γέννα σε ηλικία 21 ετών το 1817. Ο γάμος της με τον πρίγκιπα Λεοπόλδο ένα χρόνο νωρίτερα θεωρήθηκε ένας από τους σημαντικότερους βασιλικούς γάμους της εποχής. Το μεταξωτό κεντητό νυφικό της είναι το μόνο βασιλικό νυφικό που σώζεται από τη Γεωργιανή περίοδο, αν και φαίνεται να έχει αλλάξει σημαντικά από την αρχική του μορφή, σύμφωνα με τη Γεωργιανή πρακτική αλλαγής χρήσης και ανακύκλωσης ενδυμάτων. Η πριγκίπισσα ακολούθησε την παράδοση για τις Ευρωπαϊκές βασιλικές νύφες να φορούν ασημί, παρά το λευκό. Τα λευκά νυφικά έγιναν δημοφιλή στα τέλη του 18ου αιώνα.

Η μητέρα της πριγκίπισσας Σάρλοτ, η Καρολίνα του Μπράνσγουικ, φόρεσε επίσης ασημί για τον γάμο της με τον μελλοντικό βασιλέα Γεώργιο Δ' το 1795. Για πρώτη φορά εκτίθεται ένας πίνακας της της γαμήλιας τελετής από τον John Graham · μαζί με τον πίνακα παρουσιάζονται και τα αυθεντικά ασημένια και χρυσά δείγματα του φορέματος που παρέχονταν για τη νύφη και τις άλλες βασιλικές καλεσμένες. Τα δείγματα είναι δανεικά από τα Ιστορικά Βασιλικά Ανάκτορα. Αν και το βασιλικό ζευγάρι και η ακολουθία τους έδιναν ένα αστραφτερό θέαμα, τα εξαιρετικά στολισμένα ρούχα τους και οι φαρδιές φούστες ήταν αισθητά ξεπερασμένα στους μοντέρνους κύκλους, αντανακλώντας έτσι τη μεγαλύτερη συσχέτιση της αυλής με παλιομοδίτικα στιλ ντυσίματος παρά με τις πρωτοποριακές τάσεις.

Η Anna Reynolds, επιμελήτρια της έκθεσης Style & Society, είπε, “Το ντύσιμο είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που βλέπουμε στην επιφάνεια και είναι συναρπαστικό το τι μπορούμε να μάθουμε για μια περίοδο όταν την κοιτάμε μέσα από τον φακό της ιστορίας της μόδας. Οι επισκέπτες μπορεί να εκπλαγούν όταν μάθουν πόσα κοινά σημεία έχει η Γεωργιανή περίοδος με το τοπίο της μόδας που γνωρίζουμε σήμερα, από influencers και περιοδικά μόδας μέχρι ιδέες για την αξία των ρούχων και πώς μπορούν να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν”.

Στο επίκεντρο της έκθεσης θα βρίσκεται ένα ολόσωμο πορτρέτο του Thomas Gainsborough, εποχής περίπου 1781, που απεικονίζει τη βασίλισσα Σάρλοτ να φοράει μια υπέροχη τουαλέτα της αυλής. Θα παρουσιάζεται δίπλα σε ένα όμορφα διατηρημένο φόρεμα παρόμοιου στιλ, φορεμένο στην αυλή της βασίλισσας Σάρλοτ τη δεκαετία του 1760, δανεικό από το Μουσείο Μόδας του Μπαθ. Σε όλη την έκθεση υπάρχουν πορτρέτα που δείχνουν πώς οι καλλιτέχνες απέδιδαν αυτά τα υπέροχα φορέματα όπως αυτά με εξαιρετική λεπτομέρεια με το πινέλο τους, από τα μεταλλικά μεταξωτά υφαντά στο πορτρέτο της Δούκισσας του Saxe-Wessenfels του Antoine Pesne, μέχρι τους φιόγκους και τη λεπτή δαντέλα στα πορτρέτα του Francis Cotes της πριγκίπισσας Λουίζας και της πριγκίπισσας Καρολάιν.

Τα πορτρέτα σε φυσικό μέγεθος της στέψης του Γεωργίου του Γ' και της Βασίλισσας Σάρλοτ του Allan Ramsay δείχνουν το πώς τα τελετουργικά ρούχα επιλέγονταν προσεκτικά για να τονίζουν τα θέματα συνέχειας, παράδοσης και θεάματος. Η βασίλισσα Σάρλοτ φοράει ένα φόρεμα με βαριά κεντήματα από χρυσή κλωστή, και ένα πάνελ στη θέση της ζώνης καλυμμένο με διαμάντια. Αυτό το πάνελ, που δεν σώζεται πλέον, εκτιμήθηκε από έναν παρατηρητή της εποχής στις 60 χιλιάδες λίρες Αγγλίας - το ισοδύναμο σχεδόν των 11 εκατομμυρίων ευρώ σήμερα.

Με την άνοδο της επαγγελματικής τάξης, με περισσότερες γυναίκες να κερδίζουν μισθούς και με φθηνότερα υφάσματα διαθέσιμα, ο 18ος αιώνας είδε τη μόδα να γίνεται πιο προσιτή στις μάζες. Κήποι αναψυχής, θέατρα και κομψά καφέ έγιναν οι νέοι χώροι όπου επιδεικνύονταν και αναδεικνύονταν τα πιο καινούργια στιλ και οι νέες μόδες. Τα πρώτα περιοδικά μόδας άρχιζαν να διαδίδουν τις σύγχρονες τάσεις, πολλές εμπνευσμένες από ρούχα που προηγουμένως φοριόνταν σε εργατικές ή αθλητικές δραστηριότητες. Σελίδες από επιδραστικά Γαλλικά περιοδικά μόδας, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, προτείνουν εμφανίσεις εμπνευσμένες από το ανδρικό κοστούμι ιππασίας και τις στρατιωτικές στολές, δύο στιλ που έγιναν δημοφιλή στο καθημερινό ντύσιμο των γυναικών.

Η Γεωργιανή περίοδος είδε και συγκεκριμένα στιλ παιδικών ενδυμάτων, σχεδιασμένων για άνεση, πρακτικότητα και ελευθερία κινήσεων. Στο πορτρέτο του Benjamin West για τον Πρίγκιπα Οκτάβιο του 1782, το 13ο παιδί του Γεωργίου του Γ' και της βασίλισσας Σάρλοτ, το τρίχρονο παιδί φοράει το λεγόμενο κοστούμι-σκελετό (ένα στενό σακάκι με κοντά ή μακριά μανίκια το οποίο κούμπωνε σε ένα ψηλόμεσο παντελόνι). Τα κοστούμια-σκελετοί περιγράφονται συχνά ως μια από τις πρώτες μόδες που ήταν ειδικά προσαρμοσμένες για παιδιά. Προηγουμένως τα μικρά αγόρια φορούσαν φορέματα μέχρι να φτάσουν στην ηλικία για να φορέσουν παντελόνια. Το κοστούμι αυτό ήταν εμπνευσμένο από τα ρούχα της εργατικής τάξης των ναυτικών και των ψαράδων. Ο νεαρός πρίγκιπας, που ίσως παίζει υποδυόμενος ότι είναι βασιλιάς, παρουσιάζεται να κουβαλάει το σπαθί του πατέρα του, που παρουσιάζεται δίπλα στον πίνακα, και τα δύο σε δημόσια έκθεση για πρώτη φορά.

Τα Γεωργιανά κοσμήματα ήταν συχνά εξαιρετικά προσωπικά και συναισθηματικά. Τα αντικείμενα που εκτίθενται περιλαμβάνουν διαμαντένια δαχτυλίδια που δόθηκαν στη βασίλισσα Σάρλοτ την ημέρα του γάμου της και ένα βραχιόλι με εννέα μενταγιόν, τα έξι από τα οποία περιέχουν τούφες μαλλιών και ένα με μια μικρογραφία του αριστερού ματιού της πριγκίπισσας Σάρλοτ της Ουαλίας. Όπως και με τα υφάσματα, τα κοσμήματα επαναχρησιμοποιούνταν συχνά. Ένα εντυπωσιακό κολιέ κατασκευάστηκε από κουμπιά από επίσημο παλτό τα οποία ήταν στολισμένα με πέρλες – το παλτό ανήκε στον Γεώργιο Γ'. Άλλα αξεσουάρ που μπορεί μην είναι τόσο οικεία στους επισκέπτες, περιλαμβάνουν θήκες για ταμπάκο στολισμένες με κοσμήματα και σατελίνες (καδένες), οι οποίες ήταν στερεωμένες στη μέση και χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά αντικειμένων από ρολόγια τσέπης έως μπουκάλια αρωμάτων.

Η έκθεση εξερευνά επίσης τα μαλλιά, τα καλλυντικά και τα εργαλεία περιποίησης που χρησιμοποιούσαν οι άνδρες και οι γυναίκες της Γεωργιανής περιόδου για να επιτύχουν το περίτεχνο στιλ τους, καθώς και τις εξελίξεις του 18ου αιώνα στα γυαλιά και στην οδοντιατρική. Στην έκθεση για πρώτη φορά παρουσιάζεται και ένα ταξιδιωτικό σετ ανδρικής περιποίησης με ασημένια επιχρίσματα, που απέκτησε ο μελλοντικός βασιλιάς Γεώργιος ο Δ' ως δώρο για τον Ιδιωτικό Γραμματέα του με σημερινό κόστος περισσότερο από 22 χιλιάδες ευρώ. Το σετ τουαλέτας δίνει μια εντυπωσιακή εικόνα για την περιποίηση ενός Γεωργιανού τζέντλεμαν, που περιέχει περισσότερα από 100 αντικείμενα, όπως ξυράφια, χτένες, ωτοκουτάλες και ξύστρες γλώσσας - καθώς και εργαλεία για τον καθαρισμό των πιστολιών και την παρασκευή ζεστής σοκολάτας.

* Η έκθεση Style & Society: Dressing the Georgians στην Queen’s Gallery, στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο, διαρκεί μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 2023.

Πληροφορίες για επισκέπτες στο www.rct.uk