Γιατί αυξάνονται τα διαζύγια στις μεγάλες ηλικίες

Όλο και περισσότερα παντρεμένα ζευγάρια άνω των 65 ετών χωρίζουν: στις ΗΠΑ τα λεγόμενα «γκρίζα διαζύγια» αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς. Αν και το στίγμα του διαζυγίου δεν υπάρχει πια, τα νομικά και υλικοτεχνικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πρώην σύζυγοι παραμένουν σοβαρά, καθώς επηρεάζουν τα συνταξιοδοτικά προγράμματα, την εκπαίδευση των παιδιών και άλλες τροποποιήσεις στη ζωή των seniors.

Κάποτε οι άνθρωποι μιλούσαν για τον γάμο και τα «χρυσά χρόνια», με διαφορετικούς όρους: παντρευτείτε, δουλέψτε σκληρά, αγοράστε σπίτι, κάνετε παιδιά και συνταξιοδοτηθείτε περιτριγυρισμένοι από την οικογένεια στην οποία έχουν προστεθεί μερικά εγγόνια. Το διαζύγιο μετά τα 55 συνέβαινε σιωπηρά ή ήταν σπάνιο. Πολλοί χώριζαν στην ουσία αλλά όχι τυπικά. Σήμερα, στις ΗΠΑ το 39% των διαζυγίων αφορούν ζευγάρια 65-74 ετών και το 24% ζευγάρια άνω των 74. Ένα μέρος των διαζυγίων οφείλεται, μεταξύ άλλων, στο ότι τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι και οι σύζυγοι μένουν «μόνοι»: ιδιαίτερα εφόσον οι Αμερικανοί αποκτούν παιδιά όλο και πιο αργά στη ζωή —πολλοί φτιάχνουν οικογένειες στα 40, ακόμα και στα 50 τους— η ηλικία στην οποία χωρίζουν μετατοπίζεται αναλόγως. Όπως παντού στον κόσμο, οι σύζυγοι που έχουν μικρά παιδιά διστάζουν περισσότερο να χωρίσουν από εκείνους που έχουν  ολοκληρώσει την ανατροφή των παιδιών τους. Επιπλέον, η συνταξιοδότηση απελευθερώνει πολλούς που αναζητούν νέες εμπειρίες, ενώ μπορεί να δυσχεράνει την κοινή ζωή εφόσον υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος και χρόνος που περνούν οι σύζυγοι στο σπίτι.

Το γκρίζο διαζύγιο μπορεί να δημιουργήσει οικονομικούς μετασεισμούς στα ζευγάρια. Αν δεν έχουν συναφθεί σαφείς προγαμιαίες συμφωνίες για την ενδεχόμενη διανομής περιουσιακών στοιχείων, το μοίρασμα της περιουσίας που ίσως έχει συσσωρευτεί στα 40 ή και 50 χρόνια του γάμου γίνεται συχνά άκρως προβληματικό. Από την άλλη πλευρά, άνθρωποι με χαμηλά εισοδήματα και χαμηλές συντάξεις μένουν αναγκαστικά μαζί αν και ίσως θα ήθελαν να χωρίσουν. Για τα κατώτερα εισοδήματα το γκρίζο διαζύγιο είναι μια δοκιμασία που ενέχει υπαρξιακό κίνδυνο. Aυτός είναι ο λόγος που ο αριθμός των διαζυγίων είναι σχετικά μικρός, αν και τα δυσλειτουγικά ζευγάρια είναι τόσο πολλά. Το 2022 καταγράφτηκαν  στις ΗΠΑ 827.261 διαζύγια: το ποσοστό των πρώτων γάμων που διαλύονται κυμαίνεται γύρω στο 45%, ενώ οι δεύτεροι γάμοι είναι ακόμα πιο εύθραυστοι. Φυσικά, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σήμερα παντρεύονται επισήμως λιγότεροι άνθρωποι από ό,τι στον 20ό αιώνα. Αριθμητικά, τα διαζύγια παραμένουν λίγα.

Η Αυστραλία, το Βέλγιο, η Λευκορωσία, ο Καναδάς, η Κίνα έχουν υψηλά ποσοστά διαζυγίων ακόμα και μεταξύ των seniors. Γενικά, όσο περισσότερη ασφάλεια προβλέπεται από το κράτος, τόσο ευνοούνται τα γκρίζα διαζύγια. Ανάμεσα στις χώρες με υψηλό ποσοστό γκρίζων διαζυγίων είναι η Κούβα, το Λουξεμβούργο και οι ΗΠΑ, όπου, ωστόσο, οι περισσότεροι γάμοι διαλύονται τα πρώτα 8 χρόνια. Όπως γράφει το περιοδικό Forbes, παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι οι τρίτοι γάμοι διαλύονται σε ποσοστό 73% —οι μεγαλύτεροι σε ηλικία χωρίζουν ευκολότερα— καθώς και το ότι στο 40% των γάμων τουλάχιστον ο ένας σύζυγος έχει ξαναπαντρευτεί στο παρελθόν. Tέλος, τα ομόφυλα ζευγάρια εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά διαζυγίων από τα ετερόφυλα, αλλά οι γκέι γυναίκες χωρίζουν ευκολότερα από τους γκέι άνδρες και, όπως θα περίμενε κανείς, το ποσοστό διαζυγίων μειώνεται όταν υπάρχουν παιδιά.