Ο κορωνοϊός και ο κίνδυνος εμφάνισης κατάθλιψης

Αρκετοί φίλοι που νόσησαν ή/και νοσηλεύτηκαν με Covid-19, μιλούν με θυμό για την αρρώστια, και… με θλίψη. Όλοι πια κλαίμε στα τηλέφωνα με δικούς μας ανθρώπους, δεν είναι κάτι ασυνήθιστο (αν και είναι αξιοσημείωτο) – μόνο που όσοι έχουν περάσει είτε από νοσοκομείο, δηλαδή νοσηλεία κανονική, είτε από αυτό-απομόνωση (στις ελαφρότερες περιπτώσεις, στα σπίτια τους), μιλάνε για πολύ πεσμένο ψυχολογικό σύστημα: «Δεν μπορώ να σηκώσω κεφάλι» είναι η στάνταρ φράση, «Έχω συνέλθει σωματικά αλλά όχι ψυχικά και ψυχολογικά» είναι η δεύτερη στάνταρ φράση.

Το έψαξα επειδή δυστυχώς επηρεάζει την ψυχολογία μας η αρρώστια, και αυτή ειδικά η αρρώστια δείχνει να μας κάνει σμπαράλια. Σύμφωνα με αμερικάνικο ιατρικο-ειδές σάιτ, ο ένας στους πέντε ανθρώπους που νόσησαν με κορωνοϊό παρουσιάζει κατάθλιψη ή έντονο άγχος μετά την αποθεραπεία. Το 20% των πρώην ασθενών παρουσιάζουν κάτι παρόμοιο στους τρεις μήνες μετά την αρχική διάγνωση. Το 6% εμφανίζουν μια ψυχική διαταραχή που δεν προϋπήρχε, σε σύγκριση με το 3,4% των ανθρώπων που δεν νόσησαν με κορωνοϊό και που επίσης εμφανίζουν ψυχική διαταραχή, αλλά άσχετα, επειδή τους ήρθε, όχι επειδή πέρασαν κορωνοϊό.

Σύμφωνα με το ίδιο και με άλλα σάιτ, κάποιος που έχει νοσήσει με κορωνοϊό δεν κινδυνεύει ακριβώς, αλλά έχει διπλάσιες πιθανότητες από κάποιον που δεν νόσησε να εμφανίσει ξαφνικά «διαταραχές συμπεριφοράς, διάθεσης ή αγχωτικές συμπεριφορές».

Τώρα, το κακό είναι ότι όλοι λίγο-πολύ τις έχουμε αρπάξει τις διαταραχούλες μας, λόγω απομόνωσης, φόβου, συνεχούς απειλής για τη ζωή των αγαπημένων μας και τη δική μας, λόγω ανησυχίας για το μέλλον ή για όποιο λόγο έχει ο καθένας. Σίγουρα τα λέω λάθος και μακάρι να βγει ένας καλός επιστήμονας να μας πει ότι όλα αυτά είναι μπούρδες, «ποπ» ψυχολογία για τις μάζες, κι ότι δεν έχει καμία σχέση με τον κορωνοϊό… αλλά μιλούσα (online) με κοπέλα γύρω στα τριάντα που πέρασε τη νόσο στο σπίτι της, σε ένα δωμάτιο, με υψηλό πυρετό, βήχα, πόνους και εξάντληση. Η κοπέλα είναι καλά εδώ και είκοσι μέρες ωστόσο, όπως λέει, είναι «πάρα πολύ πεσμένη, αδύναμη, δεν μπορώ να σταθώ στα πόδια μου, περισσότερο ψυχικά παρά σωματικά». Άλλη φίλη, σαρανταπεντάρα, που νόσησε μαζί με την οικογένειά της (άντρα και δύο έφηβα παιδιά) και πέρασαν την πνευμονία του κορωνοϊού κλεισμένοι στο σπίτι τους, λέει τα ίδια και χειρότερα: «Σηκώνομαι να μαγειρέψω και κουράζομαι, πρέπει να ξαπλώσω για να συνέλθω. Τα παιδιά σέρνονται από δωμάτιο σε δωμάτιο, ένα μήνα που σταμάτησα τα φάρμακα, ούτε τηλεόραση δεν αντέχω να δω…»

Άλλος φίλος που πέρασε δεκαήμερο σε νοσοκομείο, γλίτωσε τη διασωλήνωση και είναι σπίτι του είκοσι μέρες τώρα, δηλώνει πανευτυχής και σαν να «ξεκινάει τη ζωή του από την αρχή!», με θαυμαστικό, παρόλο που παραδέχεται ότι η ενέργειά του είναι μειωμένη και κοιμάται με τις κότες. Είναι στην πάνω σκάλα όποτε μιλάμε, και μπράβο του, απλώς αποτελεί λαμπερή εξαίρεση στο σύνολο των είκοσι ανθρώπων από το ευρύτερο περιβάλλον μου που προσβλήθηκαν από τη νόσο - μέσα σε αυτούς βάζω και τον αγαπημένο μας Τάσο Θεοδωρόπουλο, τον δημοσιογράφο ΤΑΖ, που δυστυχώς μας άφησε πριν λίγο καιρό. (Σιχαίνομαι την έκφραση «έχασε τη μάχη με τον…», όταν συνοδεύεται από οποιαδήποτε αρρώστια, είναι σαν να φταίει ο άνθρωπος που δεν πάλεψε αρκετά, σαν να του ρίχνουμε ευθύνη ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι και δεν το έκανε… Ο ΤΑΖ, όπως πολλοί άλλοι γνωστοί και άγνωστοι, πράγματι έφυγε από τη ζωή λόγω κορωνοϊού. Αλλά δεν έχασε καμία μάχη. Η «μάχη» με τον κορωνοϊό είναι άνιση έτσι κι αλλιώς, πρέπει να την αποκαλούμε «καταστροφή»)

Όλα αυτά δεν τα γράφω ως ειδικός, ούτε απ’ έξω δεν έχω περάσει από σχολές ψυχολογίας, ψυχιατρικής κ.λπ. Τα γράφω ως παρατήρηση, ως κάτι που έπιασα γύρω μου, και που ίσως μπορεί να βοηθήσει. Αν, ο μη γένοιτο, περάσατε κορωνοϊό και νιώθετε περίεργα, αδυναμία, διάθεση να βάλετε τα κλάματα περισσότερο από ό,τι συνήθως, ελαφριά αδιαθεσία, υπνηλία, κατάπτωση ψυχικο-ψυχολογική, άγχος και τα σχετικά, δεν είστε μόνοι, αυτό διαπίστωσα βγάζοντας τα ματάκια μου στο ίντερνετ. Υπομονή. Όπως, έλεγε ο Μποστ, «Κε αφτώ θα περάσι», που μοιάζει πολύ με κεράσι…

Τέλος, όσο περισσότεροι από εμάς εμβολιαζόμαστε, τόσο αδυνατίζει ο κορωνοϊός. Τον φαντάζομαι σαν μπαμπούλα που κάθε φορά που εμβολιάζονται καμιά δεκαριά νοματαίοι, παθαίνει κύφωση όλο και πιο πολύ, γονατίζει, μέχρι που να πέσει ξερός να ησυχάσουμε.

* Το 10306 είναι γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, δωρεάν, από το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΕΚΠΑ, και με άλλους φορείς