Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή - Φαίη Σωτηρίου: Χάρη στη μητρότητα έφτασα εδώ που είμαι

 Tι ενώνει γυναίκες με διαφορετικά επαγγέλματα, όπως μια δικηγόρο, μια χημικό, μια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο, μια βιολόγο, μια διευθύντρια ιδρύματος και μια υπεύθυνη μάρκετινγκ; Οι ιστορίες τους. Ιστορίες που μιλούν για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά, να διεκδικήσουν την αμοιβή που τους αξίζει, να ενισχύσουν τη δημόσια παρουσία τους, να μπουν σε ένα διοικητικό συμβούλιο, να προωθηθούν στην πολιτική ή να υπάρξουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.

Τις «Ιστορίες για τη Γυάλινη Οροφή» βρίσκει και επιμελείται η μη κερδοσκοπική οργάνωση Story Mentor (www.storymentor.gr). Αυτή είναι η ιστορία της Φαίης Σωτηρίου (Ακαδημαϊκή Καθηγήτρια Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης - Πιστοποιημένη Coach - Εκπαιδευτική Σύμβουλος)

Η γυάλινη οροφή είναι διάφανη. Ίσως γι’ αυτό για πολλά χρόνια δεν είδα ότι βρισκόταν εκεί.

Στη δική μου επαγγελματική πορεία οι επιλογές υπήρξαν πολλές και καμία δεν ενείχε εμπόδια που συνδέονταν με το φύλο μου. Άλλωστε στον χώρο της εκπαίδευσης – πόσο μάλλον της ξενόγλωσσης– επικρατεί το γυναικείο φύλο. Είναι ένα επάγγελμα που στερεοτυπικά ανήκει στις γυναίκες. 

Η συνειδητή επιλογή μου να σπουδάσω αγγλική φιλολογία και να ακολουθήσω μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Αμερικανικής Λογοτεχνίας και του Πολιτισμού στο ΑΠΘ μου έδωσε την δυνατότητα να εργαστώ σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα στη Βόρεια Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να διαπιστώσω την εξής ενδιαφέρουσα αντίφαση: σε έναν γυναικοκρατούμενο χώρο, οι διευθυντικές θέσεις ήταν, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, προνόμιο του ανδρικού φύλου.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε ένα συμπόσιο λογοτεχνίας, όπου παρουσίαζα μέρος της μεταπτυχιακής μου διατριβής, να περιβάλλομαι στο τραπέζι από γυναίκες ακαδημαϊκά αναγνωρισμένες που είχαν ήδη δημιουργήσει μια καριέρα στο πέρασμά τους. Αρκετές από αυτές, μητέρες με μεγάλα παιδιά, είχαν ανοίξει συζήτηση με θέμα μητρότητα και καριέρα. Πυρήνας της ήταν η κυρίαρχη πρόκληση του να μεγαλώνεις παιδιά και ταυτόχρονα να δίνεις καθημερινή μάχη για να δημιουργείς, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Να δημιουργείς χώρο, χρόνο, έργο. Τότε, οι σκέψεις μου ήταν από μόνες τους κινητήριος δύναμη. «Όταν μια γυναίκα θέλει, όλα τα μπορεί», πίστευα. Αρκεί να θέλει. Αυτό δημιούργησε από μόνο του ένα προστατευτικό τείχος από κάθε είδους ανησυχία ή αμφιβολία περί μητρότητας-καριέρας. 

Η εγκυμοσύνη όμως, όπως και η μητρότητα, είναι δύο πραγματικότητες που, καθώς η μία διαδέχεται την άλλη, θυμίζουν το μεγάλο κουτί που, όταν το ανοίγεις, ανακαλύπτεις μέσα του ένα μικρότερο, κι ένα μικρότερο… Από την πρώτη στιγμή καινούργιες πραγματικότητες ξετυλίγονται μπροστά σου η μία μετά την άλλη, με ταχύτατους ρυθμούς. Κάποιες από τις δικές μου ήρθαν σε μορφή ερωτημάτων. «Θα μπορέσω να συνεχίσω την εργασία μου όταν γεννήσω; Ποιος θα κρατάει το παιδί; Θα θηλάσω; Θα τα καταφέρω; Για πόσον καιρό θα πρέπει να σταματήσω την δουλειά μου;» Αν προσθέσω και τα διλήμματα που προέρχονται από τα στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας, όπως το αν γίνεται μια γυναίκα με καριέρα να είναι καλή μητέρα, το ψυχικό σθένος που κλήθηκα να αναπτύξω, όπως κάθε μέλλουσα μητέρα, ήταν μεγάλο.

Όταν γέννησα το πρώτο μου παιδί, αισθανόμουν σαν δρομέας σε μαραθώνιο – που δεν είχα τρέξει ποτέ! Από την μια μέρα στην άλλη έκανα πρωταθλητισμό! Η μητρότητα δεν αποκτά μόνο τη μορφή που η κάθε μητέρα επιλέγει να της δώσει, αλλά και όλες τις άλλες μορφές που επιλέγει ο οικογενειακός και κοινωνικός περίγυρος.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις ήρθαν όταν αποφάσισα να επανέλθω ενεργά στην εργασία μου, έναν περίπου χρόνο μετά την γέννηση της κόρης μου. Η διεύθυνση του σχολείου όπου εργαζόμουν τότε αποφάσισε να με αντικαταστήσει μόνιμα χωρίς καμία ενημέρωση, παρότι είχαμε συμφωνήσει να επανέλθω ένα χρόνο μετά την γέννηση του παιδιού μου.

Σήμερα αντιλαμβάνομαι ότι η εξέλιξη αυτή δεν ήταν για μένα μόνο σωτήρια, αλλά και αρχή μιας νέας πορείας. Τότε, όμως, ένιωσα το χρονόμετρο να μηδενίζει. Ένιωσα ότι έπρεπε όλα να τα χτίσω από την αρχή. Κι αυτή τη φορά δεν ήμουν μόνη μου. Είχα ένα παιδί να εξαρτάται πλήρως από μένα. Σήμερα μου είναι προφανές ότι ο πρωταθλητισμός που έκανα ως παιδί και έφηβη αποτέλεσε πλεονέκτημα όταν χρειάστηκε να επανέλθω επαγγελματικά.

Θυμάμαι ότι, πέραν του συζύγου μου, δεν είχα άλλη βοήθεια από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως θυμάμαι και τον εγκλωβισμό και την πλήρη απώλεια σωματικής και ψυχικής ενέργειας όταν έχεις ένα βρέφος. Ωστόσο, θυμάμαι και τη σθεναρή μου άρνηση να με απορροφήσει ένα σύστημα που επιμένει να προάγει την μητρότητα ως το «υπέρτατο αγαθό», ως την μοναδική ιδιότητα μέσω της οποίας μια γυναίκα αυτοπροσδιορίζεται και οδηγείται στην πληρότητα.

Οι μνήμες μου, όλα όσα είχα χτίσει στην επαγγελματική μου πορεία, τα επιτεύγματά μου, οι σπουδές μου, τα χρόνια που επένδυσα για την διαμόρφωση της επαγγελματικής και προσωπικής μου ταυτότητας, ήταν εκεί κάθε μέρα για να μου δείχνουν τον δρόμο της επανένταξής μου στον επαγγελματικό στίβο. Η ταυτότητα μιας γυναίκας αλλοιώνεται στα πρώτα στάδια της μητρότητας, τόσο ορμονικά όσο και ψυχικά. Η απώλεια της ταυτότητας, η συνεχής αναζήτηση απάντησης στο ερώτημα «ποια είμαι» είναι μέρος αυτής της διαδικασίας. Όταν, όμως, γύρισα τη ματιά μου στο παρελθόν, στο τι με διαμόρφωσε –καθαρά και συνειδητά οι δικές μου επιλογές– δεν ήταν δυνατόν να ακυρωθεί η πορεία μου λόγω μητρότητας. Σπουδές, μεταπυχιακός τίτλος, εισηγήσεις σε συνέδρια, εργασία στο πανεπιστήμιο, θητεία ως υπεύθυνη σχολείων και πρόεδρος καθηγητών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου νέων, σχολεία, φροντιστήρια, ΙΕΚ, διδασκαλία σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο, τα δίκτυα που είχα δημιουργήσει ή στα οποία συμμετείχα, ήταν τα νήματα που με ξανασήκωσαν.

Εννέα  χρόνια περίπου μετά την γέννηση του πρώτου μου παιδιού, θα πω με βεβαιότητα ότι χάριν αυτής της μοναδικής πρόκλησης που λέγεται «μητρότητα» έφτασα εδώ που είμαι. Τίποτα δεν μου δόθηκε απλόχερα επαγγελματικά. Έδωσα όμως εγώ απλόχερα και συνεχίζω να δίνω το πάθος μου, την πίστη μου και τη δέσμευσή μου σε αυτά που κάνω και αγαπώ.  Κι όταν τον Δεκέμβρη του 2021 ήρθε μια επαγγελματική πρόταση που ήταν για μένα όνειρο των τελευταίων ετών και, μέσα σε 2 εβδομάδες, ακυρώθηκε η σύμβασή μου, μηδένισε και πάλι το χρονόμετρο. Ασταμάτητο career hunting επί 6 συναπτά έτη με αλλαγή στρατηγικής και προσέγγισης τα 3 τελευταία έτη, ήρθαν να ακυρωθούν με την ακύρωση μιας σύμβασης.

Σήμερα, ως ακαδημαϊκή καθηγήτρια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, εκπαιδευτική σύμβουλος στην Deportivo Publishing, accredited coach και trainer, leader σε ένα από τα σημαντικότερα προγράμματα ενδυνάμωσης νέων γυναικών, καθηγήτρια coaching στο ΕΚΠΑ και μέντορας νέων γυναικών, ομολογώ ότι κάθε βήμα έγινε μέσα από τον δρόμο της μητρότητας. Λέω με βεβαιότητα ότι κανένα εμπόδιο δεν ήρθε στη ζωή μου τυχαία, για να με ρίξει. Το κάθε ένα ξεχωριστά μου έδειξε πώς πρέπει να σηκωθώ, γιατί να το κάνω, ποια στρατηγική να υιοθετήσω. Η ευελιξία είναι από τις μεγαλύτερες δεξιότητες που μπορεί να σου φέρει ο συνδυασμός καριέρας και μητρότητας. Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα από τα δώρα που σου προσφέρει ο παραπάνω συνδυασμός. Το να βρίσκεις λύσεις εκεί που δεν τις βλέπεις, είναι για μένα προνόμιο της άσβεστης θέλησης να επανακτήσει μια μητέρα την ταυτότητα της γυναίκας.