Πώς έχει αλλάξει ο όρος «οικογένεια» στο σύγχρονο δυτικό κόσμο

Η σύγχρονη δυτική ζωή προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων για το τι μπορεί να είναι η «οικογένεια»: μονογονεϊκές, οικογένειες ουράνιου τόξου, συνεπιμέλεια, υιοθεσία, παρένθετη μητρότητα και συντροφικότητα χωρίς παιδιά. Οι μορφές οικογένειας, εδώ και κάποια χρόνια, διαφοροποιούνται και επεκτείνονται πέρα ​​από το παραδοσιακό.

Από πολλές απόψεις, το τοπίο αυτού του θεμελιώδους θεσμού αλλάζει ταχύτερα από ό,τι οι νόμοι και οι άλλοι θεσμοί μπορούν να «εξυπηρετήσουν». Ως αποτέλεσμα, ορισμένες διαδικτυακές πλατφόρμες επιδιώκουν τώρα να γεφυρώσουν το χάσμα, συνδέοντας άτομα που ενδιαφέρονται να σχηματίσουν μη παραδοσιακές οικογένειες και αναζητώντας καθοδήγηση για το πώς να το κάνουν.

Μια αλλαγή Zeitgeist

Ένας ιστότοπος που λειτουργεί στην Ελβετία, τη Γερμανία και την Αυστρία, το Familyship.org, προσπαθεί να γεφυρώσει αυτό το θεσμικό και πολιτιστικό χάσμα. Δύο γυναίκες, η Miriam Förster και η Christine Wagner, τον έστησαν για να δημιουργήσουν την ιδανική τους οικογένεια. Μαζί βρήκαν έναν co-father για να αναλάβει ενεργό γονικό ρόλο και να παρέχει συνεχή υποστήριξη στο βρέφος. Ενώ οι γυναίκες χώρισαν λίγο καιρό μετά, η Christine και ο co-father, ο οποίος είναι ομοφυλόφιλος, συνέχισαν να μεγαλώνουν μαζί το παιδί.

Ο ιστότοπος σχεδιάστηκε για να βοηθά τους ανθρώπους να υφαίνουν νέους οικογενειακούς δεσμούς. Ανεξάρτητα από την κατάσταση της σχέσης, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή το φύλο, έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει οποιονδήποτε έχει μη παραδοσιακή κατανόηση της οικογένειας να συλλάβει και να μεγαλώσει ένα παιδί. Την τελευταία δεκαετία, περισσότεροι από 12.000 άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα.

Οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν διάφορους τύπους συνγονέων: κάποιον με ενεργό ρόλο, εκείνους με πιο παθητικές λειτουργίες «θείας ή θείου», ή δωρητές σπέρματος που συμμετέχουν λιγότερο στην ανατροφή του παιδιού. Είναι επίσης δυνατό να «αναμιγνύετε» (mix and match) αυτούς τους γονικούς ρόλους όπως επιθυμείτε. Η κοινότητα είναι ποικιλόμορφη όσον αφορά το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την κατάσταση της σχέσης, την επιθυμητή μορφή οικογένειας και τη γεωγραφική θέση. Οι περισσότεροι χρήστες έχουν έδρα στη Γερμανία, την Ελβετία και την Αυστρία και είναι γενικά πολιτικά φιλελεύθεροι και καλά μορφωμένοι.

Ο γενικότερος στόχος της πλατφόρμας ήταν να βοηθήσει όσους επιθυμούν να γίνουν γονείς να αναπτύξουν μια οικογενειακή δομή με επίκεντρο το παιδί. Οι χρήστες δεν αναζητούν ερωτικούς συντρόφους ή απλούς συντρόφους ζωής, αλλά ιδανικούς συντρόφους για να κάνουν και να μεγαλώσουν παιδιά. Η πλατφόρμα παρέχει ιδιωτικότητα και προστασία στους χρήστες της, προσφέροντας αυστηρούς κανονισμούς απορρήτου και πρόσβαση στην κοινότητα κατά την εγγραφή με χρέωση χρήστη.

Απελευθέρωση μέσω καινοτόμων οικογενειακών μοντέλων

Οι Lydia Ottlewski, Επίκουρος Καθηγητής του University of Southern Denmark, John Schouten από το Canada Research Chair in Social Enterprise, και Joonas Rokka, καθηγητής Μάρκετινγκ στο EM Lyon Business School, δημοσίευσαν μια έρευνά τους στο Marketing Theory, όπου αναλύσανε συζητήσεις που έχουν λάβει χώρα στα μέσα ενημέρωσης, πήρανε συνεντεύξεις από τους ιδρυτές του ιστότοπου, και συνοδεύσανε 23 οικογένειες ή μελλοντικές οικογένειες σε διάστημα ενάμιση έτους. (Όλα τα ονόματα έχουν διαφοροποιηθεί για λόγους απορρήτου.)

Η ανάλυσή τους έδειξε ότι υπάρχει ζήτηση για πλατφόρμες που επιτρέπουν και υποστηρίζουν άτομα που αμφισβητούν τις κοινωνικά κυρίαρχες έννοιες της οικογένειας. Για παράδειγμα, η Carlotta, μια 38χρονη αρχιτέκτονας που είναι αμφιφυλόφιλη, περιγράφει τον εαυτό της ως κάποιον που αγωνίζεται να διατηρήσει μακροχρόνιες σχέσεις. Μετά από ένα χρόνο στοχασμού σχετικά με την επιθυμία της να αποκτήσει ένα παιδί, συνάντησε την πλατφόρμα:

«Κάποια στιγμή [έψαξα στο Διαδίκτυο] και βρήκα μια έννοια που ονομάζεται co-parenting – ήταν απολύτως λογικό για μένα. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι μετά από όλη αυτή την ανησυχία και τη σκέψη, η λύση μου ήταν ακριβώς εκεί. Από τη μια στιγμή στην άλλη, το συναίσθημα που με επιβάρυνε είχε φύγει και ένιωσα τόσο ανακουφισμένη που είδα μια ρεαλιστική επιλογή για να κάνω παιδί».

Τώρα μεγαλώνει ένα παιδί με έναν ομοφυλόφιλο άνδρα έχοντας κάνει ένα σύμφωνω συν-γονικής μέριμνας.

Διαχωρισμός της γονεϊκότητας από τη ρομαντική σχέση

Η συνιδρυτής της πλατφόρμας, Christine Wagner, αμφισβητεί τον ρόλο της ρομαντικής σχέσης στη δημιουργία οικογένειας και την ανατροφή των παιδιών:

«Τελικά, έγινε φανερό για μένα ότι αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ της επιθυμίας για παιδιά και της συντροφικότητας (partnership) έπρεπε να συμβεί. Αυτή η παραδοσιακή σύζευξη ήταν επίσης βαθιά ριζωμένη στο μυαλό μου».

Η διαφορά μεταξύ ρομαντισμού και δημιουργίας οικογένειας είναι επίσης ένας βασικός λόγος για τη δημοτικότητα της πλατφόρμας μεταξύ ετεροφυλόφιλων ανδρών και γυναικών. Η πλατφόρμα ιδρύθηκε αρχικά από ένα ζευγάρι λεσβιών και χρησιμοποιήθηκε κυρίως από την κοινότητα LGBTQIA+ στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της πλατφόρμας. Πολλοί χρήστες προσελκύονται από την πλατφόρμα επειδή επιθυμούν να μειώσουν τον αντιληπτό κίνδυνο που είναι εγγενής στις ρομαντικές σχέσεις.

Η Emilia, μια 37χρονη ετεροφυλόφιλη γυναίκα, είναι μία από αυτές. Μια ομογενής με πτυχίο στη λογοτεχνία και την ιστορία, συν-γονέας με έναν ομοφυλόφιλο άνδρα που βρήκε αφού μετακόμισε στο Βερολίνο, το οποίο αποκαλεί την «πρωτεύουσα των ανύπαντρων» του κόσμου. Ήδη σχεδιάζουν το δεύτερο παιδί τους. Αναλογίζεται το ταξίδι της:

«Πάντα ήξερα ότι ήθελα να κάνω οικογένεια και να γίνω μητέρα… Αλλά την ίδια στιγμή, ανησυχούσα όλο και περισσότερο. Οι γονείς μου χώρισαν, όπως συμβαίνει σε τόσες άλλες οικογένειες. Βλέπω τους γάμους των φίλων μου και τις ασταθείς σχέσεις μέσα στις οποίες γεννιούνται τα παιδιά. Και αν δεις τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, τα ποσοστά διαζυγίων μιλούν από μόνα τους. Για να είμαι ειλικρινής, δεν πιστεύω πια σε αυτό το οικογενειακό μοντέλο. Είναι πολύ επικίνδυνο να βασίζεις μια οικογένεια σε ρομαντικά συναισθήματα μεταξύ δύο ανθρώπων. Θέλω να βρω μια ισχυρότερη βάση για το μέλλον του παιδιού μου».

Η Κλαούντια, μια 35χρονη που σπούδασε σχέδιο και διοίκηση επιχειρήσεων, είναι επίσης γονέας ενός παιδιού με έναν ομοφυλόφιλο άνδρα. Οι σκέψεις της απηχούν τις σκέψεις της Emilia:

«Σκέφτηκα ερωτήματα όπως: Πόσο σημαντικό είναι για μένα να κάνω παιδιά; Κατέληξα σχετικά γρήγορα στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ σημαντικό για μένα να κάνω παιδιά. Αλλά έχω πραγματικά μεγάλες αμφιβολίες για την έννοια της παραδοσιακής οικογένειας και δεν μου ταιριάζει πραγματικά».

Δημιουργία οικογένειας που προσφέρεται από πλατφόρμες

Οι κοινωνικοί επιστήμονες έχουν αρχίσει να αμφισβητούν τον μεταβαλλόμενο ρόλο των σχέσεων και της αγάπης στη σύγχρονη εποχή, στην οποία δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης και εφαρμογές γνωριμιών επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις αλληλεπιδράσεις μας και τον τρόπο με τον οποίο συναντάμε ανθρώπους. Από αυτή την άποψη, η μελέτη αυτή βοηθά στην προώθηση της κατανόησης της «πλατφορμοποίησης» της καταναλωτικής κουλτούρας. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες συμμετέχουν στενά στη διαμόρφωση των διαπροσωπικών μας σχέσεων.

Ως ψηφιακή πλατφόρμα, το Familyship.org έρχεται σε αντίθεση με τέτοιες τάσεις. Μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητό ως «κοινωνική επιχείρηση» (social enterprise), δεδομένου ότι δημιουργήθηκε από απλούς ανθρώπους ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός. Με αυτόν τον τρόπο, έγινε μια επιτυχημένη πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση και τον εκ νέου σχεδιασμό ενός από τους πιο οικείους τομείς της ζωής μας – τον ​​τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται, δημιουργούν και λειτουργούν την οικογένεια.

Για λόγους χάραξης πολιτικής, οι ερευνητές θεωρούν ότι το ενδιαφέρον μοντέλο του Familyship.org είναι κάτι από το οποίο μπορούμε να μάθουμε πολλά. Το συνεργατικό αυτό μοντέλο βοηθά τα άτομα να μοιράζονται εμπειρίες ζωής και να βρίσκουν λύσεις σε περίπλοκους κοινωνικούς και νομικούς περιορισμούς με τρόπους που αξιοποιούν ένα δίκτυο τεχνογνωσίας. Ο ιστότοπος προστατεύει το απόρρητο, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να μιλούν ελεύθερα και δημιουργικά για τους επιθυμητούς οικογενειακούς δεσμούς τους σε έναν κλειστό κοινοτικό χώρο.

Όπως σημειώνει μια εργασία του 2006 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Innovations» του MIT, «οι άνθρωποι είναι ικανοί διερμηνείς της ζωής τους και ικανοί λύτες των δικών τους προβλημάτων». Ομοίως, οι νομοθέτες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους και να προωθήσουν τη δημιουργία παρόμοιων ειδών προστατευόμενων χώρων πλατφόρμας κοινωνικής καινοτομίας και πειραματισμού.