Η Λυδία Αβαγιανού είναι μια σύγχρονη κεντήστρα παραδοσιακών εργόχειρων

Κεντήστρα τα πρωινά, e-shop administrator τα απογεύματα. Η 27χρονη Λυδία Αβαγιανού μεγάλωσε σε ένα σπίτι στο οποίο μια Singer ραπτομηχανή του 1902 είχε περίοπτη θέση. Παντού κλωστές και νήμματα, κομματάκια ύφασμα και σε μια άκρη το μπαούλο με τα πλεκτά, σεντόνια, σεμεδάκια, δαντέλες, πλουμισμένα λευκόρουχα και προικιά. Και πάνω σε αυτά η μητέρα και η γιαγιά της να κεντούν αλλά κυρίως να γουστάρουν! Με αυτές τις εικόνες ήταν επόμενο να κολλήσει και η Λυδία. Στα 5 της έπιασε τις πρώτες τις σταυροβελονιές. Μεγαλώνοντας έδινε κεντηματάκια σε δικούς της ως δώρα, ώσπου κάποιοι της έκαναν τις πρώτες παραγγελιές. Τα social media στα οποία δημοσίευε τα δημιουργήματά της εξελίχθηκαν, το ένα έφερε το άλλο και έτσι η αγάπη της στο εργόχειρο έγινε επιχείρηση, «Τα καμασούδια της Λυδίας». 

Εκεί κεντά τραπεζομάντιλα, σεμεδάκια, μαντίλια και ο τι ζητήσει κανείς, με στόχο όπως περιγράφει στην ATHENS VOICE, να ξαναφέρει την παράδοση μέσα στα σύγχρονα ελληνικά σπίτια.

«Φοίτησα σε σχολή μαγειρικής, πέρασα από μαγαζιά, από ταμεία, από λογιστήρια και άλλες δουλειές μέχρι να αποφασίσω τον Δεκέμβρη του 2020 τι είναι αυτό που θέλω να κάνω στη ζωή μου. Ξεκίνησα μια μεγάλη μελέτη και άρχισα να ασχολούμαι εντατικά με το κέντημα, το πλέξιμο και το βελονάκι στα οποία με οδήγησε ο θαυμασμός μου για τα εργόχειρα των παλιών, που η σύγχρονη γυναίκα δεν έχει σχεδόν στο σύνολό της την παραμικρή ιδέα πως να τα παράξει. Σε κάποιο blog διάβασα για έναν άνθρωπο που έγραφε πως κατά την επίσκεψή του στο χωριό του στην Κρήτη οι γηραιές του χωριού, του έδειξαν τα «καμασούδια» τους, δηλαδή «τα καμωμένα». Η λέξη αυτή με γέμιζε και η έννοιά της με κάλυπτε τόσο που την δέχθηκα και την αφομοίωσα.

Το γραφείο μου είναι στο σπίτι και είναι ένα από τα γραφεία που είχε ο παππούς για να κολλάει τις καδένες. Έχει δυο καρφιά για να τις στερεώνεις και τα σίδερα για να τις κρεμάς. Εγώ εκεί τώρα κρεμάω τις DMC (γαλλική εταιρία παράγει τις πιο διάσημες κλωστές) και κάποιες από την παλιά ελληνική εταιρία κλωστής που δεν υπάρχει, ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ οι οποίες έχουν περισσέψει. Από υφάσματα χρησιμοποιώ κυρίως Παραδοσιακό Αραχωβίτικο και Καμποτο. Μία τυπική ημέρα τελειώνει σίγουρα με τενοντίτιδα κάτι που με ταλαιπωρεί συχνά αφού τα χέρια μου δεν τα αφήνω ποτέ σε ησυχία, δουλεύω σε υπολογιστή, κάνω κάποιες κατασκευές, ετοιμάζω τουρσί και μαρμελάδες, κυρίως όμως κεντάω. Κεντάω ότι μου ζητήσει κάποιος.

Σχεδιάζω στο χέρι σε διαφάνειες, μετά το περνάω στο ύφασμα και ξεκινώ το κέντημα. Δεν υπάρχει στάνταρ χρόνος, άλλο θα μου πάρει 3 ημέρες να το φτιάξω και άλλο δύο εβδομάδες. Άσε που είμαι τρελή. Έχω κάτσει 5 μέρες και κεντούσα ένα Ρόδι και επειδή δεν μου άρεσε όπως βγήκε ζήτησα κι άλλο χρόνο από την κοπέλα που το ήθελε και το έκανα όλο ξανά από την αρχή. Κρήσσες Πλουμιστές Γοργόνες, το Αντρόγυνο από την Θράκη, οι Θαρραλέοι Ναύτες της Σκύρου, οι Σαρακατσάνοι Πολεμιστές, τα Ελάφια στο Τραπεζομάντηλο της γιαγιάς, το «Καλημέρα» στο καδράκι, τα Χρυσοκέντητα Ζιπόνια και η Σταυροβελονιά του Πουκαμίσου, είναι κάποια από τα σχέδια. Αγαπημένο μου είναι η Μέλισσα την οποία μετέφερα στο κέντημα αφότου μελέτησα λιγάκι  ένα αρχαιολογικό εύρημα της Αρχαίας Πόλης Ελεύθερνας στο Ρέθυμνο και εντυπωσιάστηκα.

Υπήρξε μέχρι στιγμής μεγάλο ενδιαφέρον από κόσμο που μου ζήτησε να κεντήσω στο χέρι, για παράδειγμα τα μανίκια και την φούστα Κρητικής και νησιώτικης φορεσιάς. Όμως όπως καταλαβαίνεις κάτι το οποίο θα μου έπαιρνε, στην καλύτερη περίπτωση 6 μήνες δουλειάς βγαίνει πιο ακριβό από μια ολόκληρη φορεσιά από ειδική μηχανή, το κέντημά της οποίας ολοκληρώνεται μόλις σε λίγες ημέρες. Ακόμα και αν η τιμή που έδωσα ήταν χαμηλότερη της αξίας του. Οπότε μέχρι στιγμής προετοιμάζω το πλάνο της δικής μου φορεσιάς την οποία θέλω να φτιάξω εξ ολοκλήρου και να την αφήσω κληρονομιά στα παιδιά μου.

Ποτέ μα ποτέ όμως η μηχανή δεν θα ξεπεράσει το ανθρώπινο χέρι. Ποτέ κάτι το οποίο γίνεται τυποποιημένα και «τυφλά» δεν θα φτάσει σε ποιότητα και αξία αυτό που γίνεται με μεράκι. Είναι ακριβό για τον περισσότερο κόσμο επειδή έχασε την ικανότητα να το φτιάξει και ξέχασε να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Αλλά οι εποχές θα το φέρουν έτσι που θα το θυμηθεί ξανά.

Ο περίγυρός μου φυσικά το χαίρεται που είμαι παραδοσιακή κεντήστρα, με φωνάζουν «καμασούδι» και εντυπωσιάζονται συνδυαστικά με την ηλικία μου. Ο περισσότερος κόσμος βέβαια δεν αντιλαμβάνεται καν τι κάνω πολύ απλά γιατί δεν έχει τέτοιες εικόνες. Είναι λογικό άμα δεν έχεις δει ποτέ σεμεδάκι πώς θα καταλάβεις τι συμβαίνει από πίσω.

Τα social γενικά είναι ένα εργαλείο που το χρησιμοποιείς όπως σε βολεύει και αποδίδει εκεί που το θέλεις, αρκεί να ξέρεις πως. Τα Καμασούδια είναι στα κοινωνικά δίκτυα μόνο και μόνο για να δείξουν κάτι διαφορετικό πέρα από γυμνό, τοπία, selfies τα οποία φυσικά και αποδέχομαι. Δεν αποδέχομαι όμως να μην δείχνουμε την ψυχή μας. Γιατί ψυχή ενώ έχουμε δανειζόμαστε άλλες αφιλτράριστα. Συνεπώς αυτός που πλάθει τον πυλό ή το ζυμάρι, αυτός που πιάνει την βελόνα, αυτός που σκαλίζει τον κήπο, αυτός που βάφει με τα χρώματα και πολλά άλλα πρέπει κατά την γνώμη μου να έχει social.

Οι παγκόσμιες εξελίξεις ώθησαν τον Έλληνα τελευταία στις χειρονακτικές ενασχολήσεις. Για άλλους είναι αγάπη, για άλλους είναι μόδα. Αν γίνει cool να οδηγάς εκσκαφέα κάποιοι θα το κάνουν. Αυτό δεν είναι καθόλου κακό απλά πλέον δεν δημιουργούμε παράδοση παρά μόνο δανειζόμαστε από τον παππού μας, από άλλους λαούς, από διαφορετικές εποχές, copy-paste. Στην Κρήτη την εποχή που η κάθε κοπελιά έφτιαχνε μια φορεσιά για τις καλές περιστάσεις, έβαζε τις εικόνες τις, τα βιώματά της, την φύση γύρω της πάνω στην φορεσιά. Δεν υπήρχε το πολυκατάστημα να βγάλει 3.000 ίδιες. Εγώ θα ήθελα να δημιουργήσουμε σεβόμενοι το δείγμα, με γνώση και ακούγοντας την ελληνική ψυχή μας όχι να το αναπαράγουμε χάνοντας την ουσία.»

Τα Καμασούδια: Μενάνδρου 37, Άλιμος, 6955351929