Η ιστορία της γόβας στιλέτο

H γόβα στιλέτο είναι σέξι. Αξιοθαύμαστες όσες μπορούν να ισορροπούν με άνεση και να πηγαινοέρχονται δίχως μια γκριμάτσα πόνου. Χαρίζει στιλ, δίνει αέρα. Ανήκω σε αυτές που δεν μπορούν να φορέσουν ψηλό τακούνι, ανέκαθεν τα πόδια μου ταλαιπωρούνταν και πονούσαν, και πάντα κατέφευγα στο αναπαυτικό και παρήγορο σνίκερ. Γι’ αυτό βρήκα παρηγοριά όταν είδα τη Μέλανι Γκρίφιθ στο «Εργαζόμενο κορίτσι», ήδη από τη δεκαετία του ’80, να έρχεται στο Μανχάταν με τα σνίκερς και ν’ αλλάζει τις γόβες μέσα στο γραφείο. Ποτέ δεν έπαψα να καμαρώνω όσες επέλεγαν είτε ψηλά τακούνια είτε τακούνια στιλέτο και άντεχαν να τα φορούν πολλές ώρες. Δεν είναι μόνο ο πόνος, είναι και η πικρή αλήθεια, τα πεζοδρόμια μισούν τα τακούνια. Με τα ψηλά τακούνια –τα ύμνησε και ο Αλμοδόβαρ– το πόδι μακραίνει και φαίνεται κομψότερο, τονίζεται η θηλυκότητα, όποιον ορισμό και να της δώσεις. Αξέχαστο το κάδρο με τις υπέροχες γάμπες της Ζιλιέτ Μπινός και τις απίθανες σουετ γόβες που φορούσε στην ταινία «Chocolat», αλλά και η λουστρίνι κατακόκκινη γόβα με το τακούνι που κατέληγε σε αιχμηρή τρίαινα στο πόστερ της ταινίας «Ο Διάβολος φορούσε Πράντα».

Η ιστορία της γόβας στιλέτο

Η γόβα στιλέτο ή καλύτερα το τακούνι στιλέτο πήρε το όνομά του από το στιλέτο – το λεπτό ιταλικό μαχαίρι της Αναγέννησης με την πολύ αιχμηρή κορυφή. Πρωτοεμφανίστηκε το 1930 και ενώ παραμένει άγνωστος ο εφευρέτης, η γόβα στιλέτο κατέκτησε τον κόσμο χάρη στον Ροζέ Βιβιέ και τα παπούτσια που σχεδίασε για τον Κριστιάν Ντιόρ στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Μπορεί το λεπτό, ψηλό τακούνι να μπαινοβγαίνει στην ιστορία της μόδας, κατάφερε ωστόσο να παραμείνει ένα ιδιαίτερα φορτισμένο σύμβολο σεξουαλικότητας, επιθετικότητας (για κάποιους άμυνας) και φετιχισμού. Η φαντασία είχε συλάβει ήδη το τακούνι στιλέτο, αλλά οι εξελίξεις της μεταπολεμικής τεχνολογίας ήταν αυτές που έκαναν δυνατή την κατασκευή και τη μαζική παραγωγή του εκεί κοντά στο 1952.

Μπορεί οι κόθορνοι να αύξαναν το ανάστημα ανδρών και γυναικών, από τους ηθοποιούς του αρχαίου θεάτρου έως τις βενετσιάνες σοφιστικέ κυρίες, για να μπορούν να αποφεύγουν τα νερά στα πλημμυρισμένα σοκάκια, ωστόσο η κεκλιμένη δομή των σημερινών ψηλοτάκουνων παπουτσιών προέρχεται από τις μπότες των πρώτων μεσαιωνικών ιππέων που αναζητούσαν πρόσφυση στον αναβολέα. Ως εκ τούτου, τα ψηλά τακούνια έχουν ανδρική καταγωγή. Τα φόρεσαν οι γυναίκες αναζητώντας, σύμφωνα με τους ειδικούς, ισότητα, κυριαρχία ή μια διεκδικητική παρουσία στον χώρο εργασίας. Από τη μια μέγγενη στην άλλη. Το μαρτύριο του σφιχτοδεμένου βικτωριανού κορσέ διαδέχθηκε ο πόνος και η παραμόρφωση, το τίμημα της ψηλοτάκουνης ομορφιάς.

Το ψηλό τακούνι δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός μακρύτερου ποδιού μειώνοντας τους μυς της γάμπας, καμπυλώνοντας το πόδι, συνθλίβοντας τα δάχτυλα των ποδιών, αναγκάζοντας τα στήθη και τους γλουτούς να βγουν προς τα έξω σε μια κλασική ανθρώπινη στάση σεξουαλικής πρόσκλησης. Η ερωτικοποίηση των ψηλών τακουνιών επιταχύνθηκε τη δεκαετία του 1920 την εποχή που τα μισοφόρια ανασηκώνονταν στους χορευτικούς ρυθμούς του charleston. Η φετιχιστική εστίαση του Άλφρεντ Χίτσκοκ στα ψηλά τακούνια μπορεί να παρατηρηθεί σε όλα τα αστυνομικά του μυθιστορήματα, από τις πρώιμες βωβές ταινίες του στο Λονδίνο μέχρι τα κλασικά του χολιγουντιανά technicolor, όπως το «Vertigo» και τα «Πουλιά», όπου η Τίπι Χέντρεν αποδεικνύει την εξαίσια επιτήδευση τού να φοράς ψηλά τακούνια, καθώς και τη μαζοχιστική ευπάθεια του ίδιου γεγονότος που καταγράφεται σε χιλιάδες ταινίες τρόμου χαμηλού προϋπολογισμού. Μια γυναίκα με ψηλά τακούνια, ανίκανη να τρέξει, είναι ένας ερεθιστικός στόχος για επίθεση.

Shoe by Newton

Ο Χέλμουτ Νιούτον, του οποίου οι μοναδικές φωτογραφίες μόδας διαπνέονται από τη «διεστραμμένη» κοσμοθεωρία της γενέτειράς του, του Βερολίνου την εποχή της Βαϊμάρης, αποτύπωσε την ενοχλητική πολυπλοκότητα του ψηλού τακουνιού στο «Shoe», μια διάσημη φωτογραφία που τραβήχτηκε στο Μόντε Κάρλο το 1983. Εδώ βλέπουμε το παπούτσι της μόδας σε όλη του την ανθισμένη λεπτότητα και τη δυναμική επιθετικότητά του. Η στάση, με τον μετατοπισμένο αστράγαλο, μοιάζει ανδροπρεπής. Πρόκειται για μια dominatrix έτοιμη να ποδοπατήσει το παραληρούν θύμα της; Ή μήπως πρόκειται για μια πόρνη του δρόμου που υπερασπίζεται προκλητικά την περιοχή της; Ή μια drag queen που ουρεί περιφρονητικά σε ένα σοκάκι; Το παπούτσι, τραβηγμένο από το έδαφος, μοιάζει κολοσσιαίο, ένα ανελέητο τοτέμ παγανιστικής σεξουαλικής λατρείας.

Το ψηλό τακούνι στις εκθαμβωτικά εραλδικές μεταλλάξεις του (όπως δραματοποιήθηκε στο «Sex and the City») είναι πέρα από την κατανόηση των περισσότερων ανδρών, καθώς δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν ένα Manolo Blahnik από ένα Jimmy Choo. Με τα Louboutin και χάρη στις κόκκινες ευδιάκριτες σόλες τα πράγματα είναι καλύτερα. Το πολυτελές ψηλοτάκουνο μοιάζει κάποιες φορές με έργο σύγχρονης γλυπτικής, με φόρμες αψεγάδιαστες και ευφάνταστες, με τακούνια τόσο ιδιαίτερα που ένα ζευγάρι τέτοιων παπουτσιών γίνεται το καλύτερο βέλος στη φαρέτρα των φασιονίστας.

Ψυχοσεξουαλικά οφέλη των ψηλών τακουνιών

Τα ψηλά τακούνια προσφέρουν ψυχοσεξουαλικά οφέλη στις γυναίκες, αλλά είναι επιζήμια για την υγεία τους. Αυτό έδειξε επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε στην ιατρική επιθεώρηση BMC Public Health. Υπό το πρίσμα αυτού του διλήμματος, είναι σημαντικό να γίνει σεβαστή η ελευθερία επιλογής των γυναικών και να αντιμετωπιστούν τυχόν εναπομείναντα ζητήματα ρητού ή σιωπηρού καταναγκασμού.

Η πιο πρόσφατη επιδημιολογική ανασκόπηση παρέχει σαφείς αποδείξεις για τη συσχέτιση μεταξύ της φθοράς ψηλών τακουνιών και του βλαισού πόδα, του μυοσκελετικού πόνου και του τραυματισμού, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες. Υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγές που υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο για τα παραπάνω, καθώς και για οστεοαρθρίτιδα. Όσον αφορά τα ψυχοσεξουαλικά οφέλη, οι πέντε πρωτότυπες μελέτες που παρείχαν στοιχεία για την αύξηση της ελκυστικότητας και/ή τον αντίκτυπο στη συμπεριφορά των ανδρών που σχετίζεται με τη χρήση ψηλών τακουνιών.

Η Ταμάρα Μέλον πρώην δημιουργική διευθύντρια του Jimmy Choo, ιδρύτρια της ομώνυμης φίρμας παπουτσιών και υπέρμαχος των στιλέτο, πιστεύει πως «τα ψηλοτάκουνα εξακολουθούν να είναι τόσο επιτυχημένα και ευπώλητα διότι φορώντας τα κάθε γυναίκα νιώθει Wonder Woman τονώνοντας την αυτοπεποίθησή της. Η γλώσσα του σώματός σας αλλάζει» λέει η Μέλον, «οι μύες σφίγγουν και δεν υπάρχει τίποτα πιο ισχυρό από το να κοιτάς κάποιον στα μάτια, αντί να κοιτάς ψηλά».

Από το Top 10 των πιο δημοφιλών στιλ της Ταμάρα Μέλον τέσσερα είναι στιλέτο και τα υπόλοιπα είναι block heels ή flats. Πολλές γυναίκες νιώθουν τα τακούνια ως δύναμη, ακόμη κι όταν βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Όταν η Νίκι Χέιλι –αντίπαλος του Τραμπ για το προεδρικό χρίσμα– ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της, είπε: «Πρέπει να ξέρετε αυτό για μένα: δεν ανέχομαι τους νταήδες. Και όταν ανταποδίδεις τις κλοτσιές, τους πονάει περισσότερο αν φοράς τακούνια». Σε ποιον νταή να αναφερόταν; Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι τα στιλέτο δεν πρόκειται να εξαφανιστούν σύντομα. Αλλά τώρα πια οι επιλογές είναι άπειρες. Είναι θέμα προτίμησης αν μια γυναίκα θέλει να στέκεται σαν την Barbie. Η ελευθερία του να επιλέγεις το παπούτσι που θέλεις να φορέσεις είναι πια κατάκτηση.