Κοινωνικός σεξισμός 2022: Δουλειές που δεν ταιριάζουν σε γυναίκες

«Δεν είναι ωραίο, με ενοχλεί από αισθητική άποψη, να βλέπω μια γυναίκα ταξιτζού», λέει ο νέος, ευγενικός ταξιτζής ενώ φτάνουμε στο Σύνταγμα. «Πώς να το κάνουμε, μερικές δουλειές δεν ταιριάζουν στις γυναίκες. Από αισθητική άποψη – βλέπεις, για παράδειγμα, κάτι κοπέλες σαν τα κρύα τα νερά και καβαλάνε μηχανές, στις ομάδες ΔΙΑΣ… τι δουλειά έχει πάνω στη μοτοσυκλέτα μια κοπέλα, γιατί διάλεξε να το κάνει αυτό, πώς της ήρθε; Ένα σωρό δουλειές υπάρχουν!»

Τα έχω ακούσει πολλές φορές αυτά και άλλα χειρότερα, από άνδρες και γυναίκες (!), συχνά από ταξιτζήδες, συνήθως ηλικιωμένους. Πρώτη φορά τα λέει ένας νέος οδηγός, με μοντέρνο κούρεμα, με σύγχρονο λουκ, με καλλιεργημένη φωνή. «Κι όμως είναι καλές οι ταξιτζούδες», λέω, ίσα για να πετάξω τη στραβή μου. Γιατί όταν είναι απόλυτος κάποιος με την απόλυτη αλήθεια του, ούτε που δίνει σημασία στη δική σου. «Μερικές ναι, μπορεί να είναι καλές… αλλά δεν τους ταιριάζει, από όποια μεριά και να το δεις, δεν είναι ωραίο να βλέπεις μια γυναίκα τώρα μέσα στο ταξί με το τιμόνι στο χέρι…»

Θα ανησυχούσα αν την έβλεπα χωρίς το τιμόνι στο χέρι, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Το κυρίως θέμα είναι ότι το 2022 υπάρχουν επαγγέλματα που «δεν ταιριάζουν στις γυναίκες», στα μάτια ενός άντρα κάτω των 40 ετών… σίγουρα και στα μάτια πολύ περισσότερων ανθρώπων. Όταν οι άνθρωποι είναι άνω των 80, δεν μου φαίνεται περίεργο – έζησαν το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής τους σε κοινωνίες στις οποίες οι θέσεις των γυναικών ήταν συγκεκριμένες. Δεν πήγαινες σε γυναίκα γιατρό, μηχανικό, εργολάβο ή δικηγόρο στα 50s, 60s, ακόμα και στα 70s. Στα 80s, δεν απευθυνόσουν σε γυναίκα οικονομικό σύμβουλο για τις μετοχές σου, και η μέση λογίστρια είχε γραφείο μαζί με τον άντρα, τον πατέρα ή τον αδερφό της. Είναι λογικό η μαμά μας να αποκαλεί «κοπελιά» την γιατρίνα που την εξετάζει και να την αντιμετωπίζει ως νοσοκόμα, άντε και ως βοηθό. 

Φαίνεται παράλογο όταν αυτά τα κάνει ένας νέος άνθρωπος: περιμένω (επίσης παράλογα…) ότι η νεότητα συνδέεται αυτόματα με την προοδευτικότητα, ότι ένας νέος άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ρατσιστής, σεξιστής, παραδοσιακός, κολλημένος, στενόμυαλος, ομοφοβικός και αντι-φεμινιστής. Και ξαφνιάζομαι όταν συμβαίνει το αντίθετο, όταν το τζόβενο είναι πιο συντηρητικό από τη γιαγιά του… Κακώς το περιμένω και κακώς ξαφνιάζομαι, αλλά αν κάποιος που έχει μεγαλώσει με γυναίκες γιατρίνες ενοχλείται από τις ταξιτζούδες, τι θα πει κάποιος που έχει μεγαλώσει μόνο με νοσοκόμες; Κάποιος που δεν είχε δει/ακούσει για δικηγορίνα μέχρι τα εξήντα του χρόνια; 

Η άποψη ότι ορισμένα επαγγέλματα (που εντελώς τυχαία είναι τα «καλά», κυριλέ, αξιοσέβαστα και επικερδή επαγγέλματα) δεν ταιριάζουν στις γυναίκες είναι σεξιστική και παλιομοδίτικη, για αυτό είναι παράξενο να την υιοθετούν νέοι. Τα πράγματα αλλάζουν λάου-λάου ως προς την ισότητα των φύλων στην Ελληνική κοινωνία – οι γυναίκες αποτελούν το 3,74% των Διοικητικών Επιτροπών Επιμελητηρίων, με την αναλογία 11 γυναίκες προς 283 άνδρες να πλησιάζει το «1 γυναίκα πρόεδρος σε 59 άνδρες» στα επιμελητήρια, αλλά το «55 γυναίκες βουλευτίνες στους 300 βουλευτές» είναι μία πρόοδος έστω και μικρή. Δεν έχω πετύχει ποτέ γυναίκα πιλότο σε αεροπλάνο, άκουσα από φίλη ότι με την ανακοίνωση από το μεγάφωνο «η πιλότος Τάδε σας καλωσορίζει στην σημερινή πτήση», πολλοί επιβάτες κάνουν «ωωωχ!», πέφτει ανήσυχο σούσουρο στην καμπίνα, και οι γηραιότεροι σταυροκοπιούνται… Παρόλο που μια πιλότος έχει ακολουθήσει την ίδια διαδικασία εκπαίδευσης με τους άνδρες συναδέλφους της, έχει περάσει τις ίδιες δοκιμασίες, έχει πίσω της τις ίδιες ώρες πτήσης και τις ίδιες εμπειρίες – αποκλείεται να έγινε πιλότος επειδή ήταν νόστιμη, όπως θα υποστήριζε κάποιος από αυτούς που σταυροκοπιόντουσαν.

Και αυτό μας γυρνάει στο 2022, και στο πόσο έντονος είναι ακόμα ο κοινωνικός σεξισμός: μια γυναίκα που εκλέγεται, ψηφίζεται, προάγεται, αναλαμβάνει ή διορίζεται σε θέση ισχύος, ακόμα και σήμερα, «με κάποιον το κάνει», «είναι κόρη κάποιου», «είναι νόστιμη και την προωθούν ασύστολα». Η γυναίκα μπορεί να μην είναι τηλεπαρουσιάστρια, να μην διαπρέπει δηλαδή σε ένα επάγγελμα στο οποίο είναι απαραίτητο ή έστω σημαντικό να είσαι νόστιμη. Μπορεί να διαπρέπει ως επιστημόνισσα, καθηγήτρια, γιατρίνα, δικηγορίνα, μηχανικός, σκηνοθέτρια ή ταξιτζού. Αν είναι νόστιμη πράγματι, το (κοινωνικό) κούνημα του κεφαλιού σημαίνει «Έτσι εξηγείται». Αν δεν είναι νόστιμη, το (κοινωνικό) σήκωμα των ώμων σημαίνει «Ναι, αλλά δεν βλέπεις πώς είναι; Με τέτοια χάλια, τι να έκανε το παλτό, χτυπήθηκε μέχρι να πετύχει!»

Τα έχετε ακούσει για πετυχημένες γυναίκες – είτε τα κατάφεραν επειδή πήδηξαν τους σωστούς άντρες, είτε τα κατάφεραν επειδή δεν τις πηδούσε κανείς και το έριξαν στη δουλειά. Αν τα έχετε ακούσει, ελπίζω να τα λέγανε μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι, και ελπίζω ακόμα περισσότερο να τα ξεχάσετε, να πείτε ότι δεν τα ακούσατε ποτέ. Οι γυναίκες αγωνίζονται σκληρά για να πετύχουν, για να είναι καλές στη δουλειά τους – μέσα σε όλα, ΚΑΙ επειδή πρέπει να αποδείξουν ότι οι φήμες που κυκλοφορούσαν περί των ικανοτήτων ή ανικανοτήτων των γυναικών σε προηγούμενες δεκαετίες δεν ισχύουν. Ότι είναι –είμαστε– καταπληκτικές σε όλες τις δουλειές, τις παραδοσιακά γυναικείες και τις παραδοσιακά ανδρικές.  Ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν τέτοιες παραδοσιακές και μη διακρίσεις. Ότι οι γυναίκες δεν διαπρέπουν μόνον ως κομμώτριες, νυχούδες, νοσοκόμες, στυλίστριες, σερβιτόρες και σε δευτερεύουσες βοηθητικές εργασίες. Ότι είναι σωστές επαγγελματίες σε όλους τους εργασιακούς χώρους, άξιες, καλύτερες από τους άντρες (που δεν χρειάζεται να αποδείξουν τίποτα), αποτελεσματικές και γενικότερα θεές. Εννοείται και οι ταξιτζούδες.