Τα «Πόδια του Ιησού» και το «Φορέσιμο κρεμμύδι»

Το άρωμα είναι αναμφίβολα μια μορφή τέχνης – ενίοτε οι δημιουργοί του μπορούν να εξωθούν τα όρια και να δοκιμάζουν αντοχές πατώντας στο χαλί του shock marketing. To άρωμα μπορεί να συναρπάζει, να γοητεύει, να μαγεύει οσφρητικά, να εκπλήσσει, να προκαλεί αλλά και να σοκάρει. Ακόμα και με την ονομασία του. O εμπνευστής της ιδιαίτερης, ψαγμένης και εντελώς καλλιτεχνικής συλλογής αρωμάτων «Religious Vegetables», Ντέιβιντ Μολτς, το πήγε ακόμα παραπέρα.

Συλλογιζόταν έχοντας απέναντί του έναν πίνακα όπου η Μαρία Μαγδαληνή πλένει τα πόδια του Ιησού με ένα σπάνιο αιθέριο έλαιο, τον νάρδο. Τι άρωμα άραγε είχε αυτή η τόσο πνευματική στιγμή στην ιστορία του πολιτισμού, διερωτήθηκε ο αρωματοποιός. O νάρδος ή spikenard, ένα αιθέριο έλαιο λιγότερο δημοφιλές από τη λεβάντα, το περγαμόντο ή το γιασεμί, είναι περισσότερο γνωστός από τη βιβλική του αναφορά ως το αρωματικό έλαιο που χρησιμοποίησε η Μαρία Μαγδαληνή για να αλείψει τα πόδια του Ιησού.

Ο Μολτς, ιδρυτής της εταιρείας αρωμάτων D.S. & Durga, φαντάστηκε ότι θα μύριζε πολύ βαλεριάνα, σαν πατσουλί αναμεμειγμένο με πόδια. Κι έτσι γεννήθηκε το άρωμα «Jesus’ Feet», το οποίο πωλήθηκε στην τιμή των 1.500 δολαρίων.

Η συλλογή «Religious Vegetables» είναι μια άσκηση για την υπέρβαση των ορίων του αρώματος, το οποίο, παρά την ιστορία του στην υποβολή, στο σεξ αλλά και στο shock marketing, κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από παραδοσιακά ευχάριστα αρώματα, όπως οι λουλουδένιες νότες, η βανίλια, τα εσπεριδοειδή. Αυτό που κάποτε θεωρούνταν niche είναι πλέον mainstream. (Η Byredo, πρωτοπόρος στο χειροποίητο άρωμα, εξαγοράστηκε πρόσφατα από ισπανικό όμιλο ομορφιάς για περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια). Και με την αυξημένη ζήτηση έρχονται δημιουργοί που δοκιμάζουν τα όρια του ενδιαφέροντος, από την τιμή έως την προσέγγιση και το format.

Ένα άρωμα που μιμείται έναν άγριο βολβό κρεμμυδιού (το «Wearable Onion» –φορέσιμο κρεμμύδι– το οποίο κοστίζει 900 δολάρια, είναι ακόμη διαθέσιμο) μπορεί να φαίνεται παράλογο, αλλά είναι ευκαιρία πρώτης τάξεως για φιλοσοφικούς συλλογισμούς. Δεν είναι τόσο διαφορετικό από την τέχνη ή τη μόδα – απροσδόκητοι ή αφηρημένοι πίνακες, μεικτές εγκαταστάσεις ή ρούχα στην πασαρέλα που κανείς δεν θα φορούσε ποτέ στην πραγματική ζωή είναι ο κανόνας. Η δουλειά του Ντέιβιντ Μολτς είναι άκρως εννοιολογική, όπως η επίδειξη μόδας του Thom Browne για «απροσάρμοστα παιχνίδια» με καπέλα από αρκουδάκια και ένα μοντέλο ντυμένο ξύλινο στρατιώτη.

Ίσως η διαφορά είναι ότι το άρωμα αναμένεται να είναι ευχάριστο, κάτι που αρωματίζει έναν άνθρωπο ή έναν χώρο, ενώ άλλα μέσα τέχνης δεν είναι. Με τη μόδα και την τέχνη, μπορείτε να απομακρύνετε το βλέμμα σας από μια φρικιαστική εικόνα – μια δυσάρεστη μυρωδιά θα μπορούσε να είναι ανυπόφορη.

Λοιπόν, το «Jesus’ Feet» μαζί με άλλα 12 αρώματα παρουσιάστηκε στην έκθεση «Religious Vegetables» (Θρησκευτικά Λαχανικά), ακριβώς όπως και το όνομα της συλλογής, η οποία φιλοξενήθηκε στο Olfactory Art Keller, μια μικροσκοπική γκαλερί στη νεοϋορκέζικη Chinatown, πρώην κουρείο, δίπλα σε μια αγορά θαλασσινών. Κάθε μοναδικό άρωμα, μαζί με ένα αντίστοιχο έργο τέχνης που δημιούργησε ο Μολτς, διατέθηκαν προς πώληση. Το «Jesus’ Feet» ήταν το πρώτο που πουλήθηκε. Το «Imperial Eaglesnake Toadstool» και το «Cloud City Ticket» πουλήθηκαν και αυτά αντί 2.000 δολαρίων το καθένα λόγω διάφορων, σπάνιων ελαίων oud.

«Είμαι συλλέκτης κάθε αρωματικής πρώτης ύλης που πέφτει στα χέρια μου», λέει ο προβοκάτορας αρωματοποιός στους ΝΥΤ, αναφερόμενος στα σπάνια και λιγότερο εμπορικά συστατικά που έχει μαζέψει όλα αυτά τα χρόνια. Ας πούμε το άρωμα «Eating Ferns I Pass the Years in Peace» ονομάστηκε έτσι ως φόρος τιμής σε έναν στίχο από ένα κινεζικό ποίημα του Han-Shan, έχει έλαια που εξάγονται από σπανάκι. Είναι λιγότερο παράξενο από ό,τι ακούγεται. Απλά μυρίζει σαν δροσερή, φρέσκια σαλάτα…

«Για μένα τα αρώματα είναι μια μορφή τέχνης και θέλω να με σοκάρουν», λέει ο Νταβίντ Γιούστε, εκπαιδευτικός από τη Μαδρίτη. Αγόρασε το άρωμα «Jesus’ Feet» χωρίς καν να το μυρίσει. «Με μια τέτοια ιστορία και με μια τέτοια ονομασία ένιωσα ότι έπρεπε να το πάρω. Σκοπεύω να βυθιστώ σε αυτό, να το λατρέψω ως ένα κομμάτι οσφρητικής τέχνης και να το κρατήσω εκτεθειμένο ως υπενθύμιση ενός λιγότερο συνηθισμένου περάσματος του χρόνου». Στη συλλογή υπάρχει κι ένα άρωμα του οποίου τουλάχιστον η ονομασία εκπλήσσει. Οι μεσολιθικές ψαροπαγίδες... Όσο για το άρωμα, ας αφεθεί στο κύμα της φαντασίας...