Πώς να λες «όχι»

Πριν κάποια χρόνια με φώναξε ένας γνωστός σκηνοθέτης με επιτυχίες στο ενεργητικό του και μου πρότεινε να γράψω ένα σενάριο πάνω σε μια καταπληκτική ιδέα του. Άρχισε να αφηγείται την ιδέα του… κι όσο προχωρούσε η αφήγηση, τόσο πιο μπούρδα ακουγότανε:

«…Ο ήρωας έχει μια φάρμα με κοτόπουλα-νανάκια στην Ανδραβίδα αλλά στην πραγματικότητα είναι πράκτορας της ΣΙΑ, η γκόμενα είναι χορεύτρια σε καμπαρέ, αυτές που χορεύουν με την κολώνα, πoλ-ντάνσινγκ, ναι, ενώ έχει σπουδάσει ας πούμε φυσικομαθηματικιά, αλλά παράλληλα έχει δύο παιδιά που τα μεγαλώνει μόνη της κάνοντας μανικιούρ-πεντικιούρ σε κυρίες κι εκεί γνωρίζει τον Αναγνώστου, Κύπριο μεγαλοεπιχειρηματία που δηλητηριάζει όμως τον κόσμο με τα μανιτάρια που καλλιεργεί στον Αστακό, τα παιδιά αυτηνής όμως να μην είναι μικρά γιατί είναι παλούκι να δουλεύεις με παιδιά, ας πούμε είναι 18 και 20, η γκόμενα είναι βαριά ας πούμε 30…»

Ξερόβηξα σε διάφορα σημεία (πόσο χρονών έκανε το πρώτο της παιδί η χορεύτρια, οκτώ; Αλλά κυρίως, πώς ευδοκιμούν τα μανιτάρια στον Αστακό, που θέλουν υγρασία, και γιατί κάνει μανικιούρ η πολ-ντάνσερ άμα έχει σπουδάσει φυσικομαθηματικός, ή γιατί η ΣΙΑ βρήκε έναν κοτοπουλά από την Ανδραβίδα να κάνει τις βρωμοδουλειές της, και τέλος, υπάρχουν μέρη που να μην αρχίζουν από Α στην υπόθεση; Η οποία γινόταν όλο και πιο μπακλαβαδωτή;)

Ο σκηνοθέτης ήταν ενθουσιασμένος με την ιδέα του, μάλιστα είχε βρει εταιρεία παραγωγής, το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια σύνοψη γραμμένη επαγγελματικά, μαζί με ένα «πιτς», δηλαδή μια πρόταση που εξηγεί με λίγα λόγια το θέμα.

Έψαχνε πρωταγωνιστές, καστ, βοηθό, σεναριογράφο, αλλά μια και υπήρχε η εταιρεία, όλα θα πήγαιναν καλά. Αρκεί να έγραφα μάνι-μάνι τα προαπαιτούμενα.

Όσο περνούσε η ώρα και προστίθεντο σημεία και τέρατα στην ιστορία, μαζί με Αργοστόλι, Αγρίνιο, Αιτωλοακαρνανία, Άρτα, Αρτάκη, Ανεβατό, Αλιβέρι, Ανδραβίδα και άλλα μέρη που υπόπτως ξεκινούσαν από Α, ο σκηνοθέτης αποκάλυψε το μεγάλο χαρτί: η σειρά θα λεγόταν «Άλφα Κένταυρος» ή «Άλφα εις το τετράγωνο», ή κάτι με το Άλφα στον τίτλο, αυτό ήτανε το μυστικό τρυκ. Όχι τρελά μυστικό, μια και θα αναφερόταν στον τίτλο, αλλά μυστηριώδες, μια και επρόκειτο για θρίλερ. Με κωμικά στοιχεία, κωμο-θρίλερ, με ρομαντικά στοιχεία όμως. Και λίγο αστυνομικό.

Κούναγα το κεφάλι κι ενώ ήθελα να φωνάξω «ΟΧΙ!» έστω χωρίς να πω ότι πρόκειται για μπούρδα και ότι δεν με ενδιαφέρει κα-θό-λου, με κάποιο ανεξήγητο τρόπο, μη καταφέρνοντας να πατήσω πόδι, είπα «Ναι».

Τις επόμενες μέρες έστυψα το κεφάλι μου, έγραψα την πρόταση κουτσά-στραβά, την έστειλα με την βεβαιότητα ότι δεν θα προχωρούσε, κι έπαθα κατάθλιψη. Γιατί όταν κάνεις κάτι στο οποίο δεν πιστεύεις, όταν έχεις πει «ναι» εκεί που ήθελες να πεις «όχι», δε γίνεται αλλιώς, σε πιάνει κατάθλιψη. Πέφτεις, καταρρέεις, δυστυχείς, αυτό-χαστουκίζεσαι που δεν είχες το σθένος να πεις «όχι» για άλλη μια φορά, επειδή έφαγες χ μέρες/ώρες από τη ζωή σου με κάτι δυσάρεστο, ΚΑΙ μη εποικοδομητικό στο καπάκι (=δεν θα έπαιρνα δεκάρα τσακιστή για τη δουλειά μου γιατί η σειρά δεν θα γυριζόταν ποτέ, και το ήξερα από την πρώτη στιγμή…). Αν σε πιάνει κατάθλιψη μία φορά, όταν λες «ναι» αντί για «όχι» στα επαγγελματικά σου, η καταστροφή είναι χίλιες φορές χειρότερη όταν κάνεις το ίδιο στα γκομενικά σου. Όταν λες «ναι» αντί για «όχι» επειδή τον λυπάσαι τον μπαγλαμά, επειδή στριμώχνεσαι, επειδή δεν μπορείς να τον αντικρούσεις, επειδή δεν τα καταφέρνεις με τις απορρίψεις ούτε με τις αρνήσεις. Επειδή είσαι βολικό άτομο και σκέφτεσαι «έλα μωρέ, δε βαριέσαι».

Διάβασα ότι υπάρχουν 250.000 διαφορετικά βιβλία αυτό-βοηθείας στο Άμαζον με θέμα «Πώς να πεις όχι» - πάρα πολλοί τίτλοι από όποια μεριά κι αν το κοιτάξεις. Χιλιάδες άρθρα γράφονται συνέχεια σε σαιτ ψυχολογίας και μη, χιλιάδες άνθρωποι πηγαίνουν σε ψυχαναλυτές, σύμβουλους και ψυχολόγους αναζητώντας το μυστικό της σωστής άρνησης. Πρέπει, σύμφωνα με κάποια άρθρα, να προπονηθείς στο «όχι» με τους εξής (και άλλους πολλούς) τρόπους: 

• Να δίνεις λογικές δικαιολογίες όταν λες «όχι», να εξηγείς για ποιους λόγους δεν μπορείς ή δεν θέλεις να κάνεις αυτό που σου ζητείται.
• Να προτείνεις εναλλακτικές λύσεις, αν υπάρχουν.
• Να μιλάς με ευγένεια και χωρίς επιθετικότητα.
• Να μην προσβάλλεις τους άλλους.
• Να ευχαριστείς, πχ «ευχαριστώ που με σκέφτηκες αλλά δεν μπορώ να το κάνω».
• Να είσαι σταθερό άτομο άπαξ και λες «όχι», να μην πηγαίνεις μπρος-πίσω, μη δείχνεις ότι ψήνεσαι, ότι παίζει και να αλλάξεις γνώμη. Το «όχι» σου να έχει βαρύτητα.

Όλα τα τιπς είναι χρήσιμα, όπως είναι χρήσιμα τα άρθρα και βιβλία, γιατί δεν μπορεί, διάβαζε-διάβαζε, κάτι θα τσιμπήσεις. Το θέμα είναι ότι ζορίζεσαι, και θα ζορίζεσαι πάντα να πεις «όχι», ειδικά αν είσαι κορίτσι, γυναίκα, που έχεις εκπαιδευτεί από τα γεννοφάσκια σου ως people-pleaser: σου έμαθαν από νωρίς ότι είναι καλύτερα να λες «ναι» παρά «όχι», κι είναι πολύ δύσκολο να το ξε-μάθεις. Τα καλά κορίτσια είναι θετικά, βολικά, πρόθυμα, εξυπηρετικά και συνηθισμένα να κάνουν καλύτερες τις ζωές των άλλων, όχι τις δικές τους ζωές… Αυτό είναι το πρότυπο που έχει σφηνωθεί στο βάθος του κεφαλιού μας, και θέλει δουλίτσα για να το ξεφορτωθούμε.

Όσο χρονών κι αν είσαι, είναι καιρός να αφήσεις πίσω σου το καλό κορίτσι και να προπονηθείς στα «όχι».

Γιατί πολύ σωστά τα λέει το παλιό, σοφό ρητό: τα καλά κορίτσια πάνε στον παράδεισο αλλά τα κακά κορίτσια πάνε παντού…