12 βότανα - φυτά που θεραπεύουν σώμα και πνεύμα

Ανακουφίζουν ένα πονεμένο λαιμό, αποφορτίζουν μια γεμάτη ένταση ημέρα, προσφέρουν καλύτερο ύπνο και χώνεψη. Δεν είναι δυσεύρετα χάπια, ούτε θαυματουργά σκευάσματα που κρύβονται στα ράφια ενός well being καταστήματος. Είναι φυτά που εδώ και αιώνες χρησιμοποιούνται –κυρίως σαν αφεψήματα- για φαρμακευτικούς σκοπούς ενισχύοντας την καλή υγεία.

Bότανα και φυτά με θεραπευτικές ιδιότητες

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για ν’ αγαπήσει κανείς τα φυτά. Προσθέτουν χρώμα, ομορφιά και άρωμα εντός και εκτός σπιτιού, γεύση στις μαγειρικές μας, ενώ η κηπουρική σαν δραστηριότητα βελτιώνει την υγεία, σε σωματικό και διανοητικό επίπεδο. Πέρα όμως από αυτά τα οφέλη, υπάρχουν και εκείνα τα θεραπευτικά φυτά -σύμμαχοι αιώνων-, τα οποία βοηθούν στην αντιμετώπιση συχνών παθήσεων. Εμπιστευθείτε τα χαρίζοντάς τους μια θέση στο μπαλκόνι σας.

Καλέντουλα

Το χαρούμενο λουλούδι με τα πορτοκαλί/κίτρινα άνθη το οποίο στην Ελλάδα αποκαλούμε και κατιφέ, διαθέτει αρκετές ποικιλίες η πιο γνωστή όμως είναι αυτή που μοιάζει στην όψη με πλούσιο γαρύφαλλο. Συγγενής της μαργαρίτας, στο εξωτερικό είναι γνωστή σαν  Μexican ή African marigold ενώ πρόκειται για ετήσιο, εύκολο στη φροντίδα του φυτό, ιδανικό για όλους τους first-time κηπουρούς. Η καταγωγή της είναι από τη Νότια Αμερική ενώ πρώτοι την καλλιέργησαν οι Αζτέκοι, χρησιμοποιώντας τα λουλούδια της για φαρμακευτικούς σκοπούς αλλά και για να δώσουν χρώμα σε διακοσμήσεις και τελετές. Σαν θεραπεία και υπό τη μορφή αφεψήματος, χρησιμοποιούνταν για να ανακουφίσει από τις κράμπες της περιόδου, τη δυσπεψία αλλά και γενικότερα σε παθήσεις που σχετίζονται με το στομάχι και το έντερο.

Επιπλέον τα αποξηραμένα πέταλα του άνθους χρησιμοποιούνταν για να επουλώσουν πληγές, να μειώσουν ερεθισμούς στο δέρμα και ν’ αντιμετωπίσουν εγκαύματα και μώλωπες. Σήμερα, πολλές κρέμες για πρόσωπο και σώμα για ενήλικες αλλά και για μωρά περιέχουν στη σύνθεσή τους καλέντουλα, έχοντας σαν στόχο, να ενυδατώσουν μια ξηρή και ευαίσθητη επιδερμίδα, να καταπραΰνουν από ερεθισμούς, δερματίτιδες, κλπ. Μπορείτε να φτιάξετε τσάι καλέντουλας χρησιμοποιώντας τα άνθη της και να προσθέσετε λίγο μέλι για έξτρα γεύση. Χρησιμοποιείται και στη μαγειρική καθώς είναι εδώδιμα τα άνθη αλλά και τα φύλλα της. Τέλος, στην κηπουρική αρκετές φορές συνηθίζουν να φυτεύουν τον κατιφέ δίπλα από λαχανικά αφού έχει την ιδιότητα να προσελκύει παράσιτα ή έντομα όπως η μελίγκρα κάποια είδη σκαθαριού ή μικρές αράχνες τα οποία θα μπορούσαν να βλάψουν την ανάπτυξη των λαχανικών.

Μέντα

Ιδανική για το περβάζι του παραθύρου, -καθώς απωθεί και τα ανεπιθύμητα έντομα-, η αρωματική μέντα με την επιστημονική ονομασία Mentha Piperita γνωστή ακόμα από την αρχαιότητα, έχει διάφορες θεραπευτικές ιδιότητες ενώ χρησιμοποιείται συνήθως σαν αφέψημα ή αιθέριο έλαιο. Έχει την ιδιότητα όταν πίνετε να ηρεμεί ένα αγχωμένο στομάχι ν’ αντιμετωπίζει τη ναυτία και τη δυσπεψία αλλά και γενικά διάφορα άλλα προβλήματα του πεπτικού. Για το κρυολόγημα, σε κατσαρόλα με νερό που βράζει ρίξτε μερικά φύλλα μέντας και κάντε εισπνοές για να αντιμετωπίσετε ρινική συμφόρηση ή καταρροή. Σαν αφέψημα, ανακουφίζει σε περιπτώσεις ημικρανίας, πονοκεφάλων και δυσμηνόρροιας, σαν αιθέριο έλαιο όταν χρησιμοποιείται στο μασάζ βοηθά και χαλαρώνει τους πονεμένους μύες, ενώ λέγεται ότι έχει και αφροδισιακές ιδιότητες.

Οι Άραβες εδώ και αιώνες αγαπούν το τσάι μέντας ενώ στην αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός τη χρησιμοποιούσαν για ν’ αντιμετωπίσουν κρυολόγημα, αϋπνία, δυσπεψία, κλπ. Η μέντα είναι αγαπημένη, και στη μαγειρική, χρησιμοποιείται στην ποτοποιία και τη ζαχαροπλαστική, σε οδοντόκρεμες, καταπραϋντικές καραμέλες για το βήχα, κλπ. Μπορείτε ν’ αποξηράνετε και να αποθηκεύσετε τα φυλλαράκια της σε μικρό δοχείο –με αεροστεγές κλείσιμο- για μελλοντική χρήση.  Επίσης, το καλοκαίρι αρωματίστε το νερό σε μια κανάτα ρίχνοντας μερικά φρέσκα φύλλα τα οποία θα δώσουν μια ντελικάτη γεύση, Το όνομά της μέντας, προέρχεται από τη Νύμφη Μίνθη, την οποία ο θεός Άδης μεταμόρφωσε σε φυτό. Έτσι για την ιστορία-Μυθολογία, και εδώ κρύβεται μια δραματική ερωτική ιστορία.

Θυμάρι

Το αειθαλές αυτό μυρωδικό μπορεί στη μαγειρική να δηλώνει ερωτευμένο με το κοτόπουλο και τις πατάτες, οι δυνάμεις του όμως ξεπερνούν τη γεύση που μπορεί απλά να δώσει σε ένα γεύμα. Το θυμάρι αγαπά τον ήλιο, μπορεί όμως να ζήσει και το χειμώνα σε συνθήκες με κρύο και αέρα. Θεωρείται εξαιρετικά χρήσιμο, καθώς οι αντιμικροβιακές και αντιμυκητιακές ιδιότητές του βοηθούν στην αντιμετώπιση του κρυώματος ή της γρίπης. Ετοιμάστε ένα φλιτζάνι τσάι ρίχνοντας μερικά ξερά φυλλαράκια θυμαριού προσθέτοντας μαζί και λίγη μέντα για γεύση. Πολύ συχνά –όπως θα έχετε διαπιστώσει- το θυμάρι χρησιμοποιείται σε σιρόπια για το βήχα.

Αλόη η γνήσια (Aloe vera)

Μπορεί στο γένος της Αλόης να περιλαμβάνονται περισσότερα από 500 είδη, το πιο γνωστό όμως είδος, η θεραπευτική, Aloe vera, πρωταγωνιστεί στο οικιακό kit των πρώτων βοηθειών. Ευδοκιμεί κυρίως στην Αφρική καθώς αγαπά τα άνυδρα κλίματα ενώ τα παχιά και σαρκώδη φύλλα της περιέχουν ένα διάφανο υγρό τζελ το οποίο χρησιμοποιείται για ν’ ανακουφίσει το δέρμα από μικροτραυματισμούς, εκδορές και ηλιακά ή κοινά εγκαύματα –εννοείται όχι σοβαρά. Το υγρό με τις επουλωτικές ιδιότητες το χρησιμοποιούσαν Αρχαίοι Έλληνες, Αιγύπτιοι και Ρωμαίοι για τη θεραπεία των πληγών ενώ λέγεται ότι και οι στρατιώτες του Μέγα Αλέξανδρου θεράπευαν με τον «θαυματουργό» χυμό τις πληγές τους. Με πλούσια αντιφλεγμονώδη, αντισηπτική και αντιβακτηριακή δράση, είναι συστατικό σε πολλές κρέμες καθώς ενυδατώνει, δροσίζει, αναζωογονεί και μειώνει τις φλεγμονές στο δέρμα ενώ παρουσιάζει και αντιγηραντικές ιδιότητες.

Φασκόμηλο

Πρόκειται για ένα διάσημο εδώ και αιώνες φυτό, το οποίο έχει τη φήμη του σωτήρα. Το όνομά του, -Salvia- προέρχεται από το Λατινικό «salvare» που σημαίνει σώζω ενώ κατά το ένδοξο παρελθόν του έχει λατρευτεί από Αρχαίους Έλληνες, Αιγύπτιους και Άραβες. Θεωρείται εξαιρετικό αφέψημα για την αντιμετώπιση του πονόλαιμου, της φαρυγγίτιδας αλλά και της ουλίτιδας. Έχει αντιμικροβιακές, αντιβιοτικές, και στυπτικές ιδιότητες. Ιδιαίτερα χρήσιμο για την αντιμετώπιση των φλεγμονών, προτιμήστε το, αν σας ενοχλεί ο λαιμός σας. Φτιάξτε ένα φλιτζάνι τσάι βράζοντας μερικά φύλλα, ρίξτε μια πρέζα αλάτι και κάντε γαργάρες αν έχετε πονόλαιμο. Το φασκόμηλο χρησιμοποιείται σαν συστατικό για ν’ ανακουφίσει τα ερεθισμένα ούλα, και σε οδοντόκρεμες που υπόσχονται καθαρά και λευκά δόντια. Εννοείται ότι χρησιμοποιείται και στη μαγειρική. Αγαπά τη ντομάτα, το σκόρδο, τα ζυμαρικά, το ψάρι, το κοτόπουλο, τις ομελέτες, κλπ.

Βασιλικός

Με καταγωγή από Αφρική και Ασία, ο χαρισματικός και αγαπημένος βασιλικός, έχει διάφορες ποικιλίες θεωρείται ιερός στην Ινδία ενώ είναι ένα φυτό το οποίο πιστεύεται ότι φέρνει καλοτυχία. Με πλούσιο αρωματικό φύλλωμα και μικρά άνθη παρουσιάζει διάφορες φαρμακευτικές χρήσεις. Σαν αφέψημα, λέγεται ότι βοηθά στον πονοκέφαλο, αντιμετωπίζει το κρύωμα, καταπραΰνει το βήχα, ενισχύει τη συγκέντρωση και τη μνήμη και διευκολύνει την πέψη, ενώ ηρεμεί από το άγχος και το στρες. Παράλληλα, το άρωμά του μπορεί να λειτουργήσει ανεβαστικά όταν έχουμε πεσμένη διάθεση ή ν’ αντιμετωπίσει τη ναυτία. Ρίξτε μερικά φύλλα βασιλικού σε ζεστό νερό, αφήστε για 5-10 λεπτά και στη συνέχεια σουρώστε. Προσθέστε λίγο μέλι για περισσότερη γεύση. «Θεραπευτική» θεωρείται όμως και η Ιταλική κουζίνα η οποία αγαπά ιδιαίτερα τον βασιλικό. Σίγουρα μια σάλτσα πέστο κάνει «θαύματα» στην υγεία.

Χαμομήλι

Ένα φλιτζάνι μπορεί και ηρεμεί τα νεύρα ενώ υπόσχεται καλύτερο ύπνο. Χρησιμοποιήστε τα λουλούδια του φρέσκα ή αποξηραμένα. Boηθάει επίσης στην πέψη αλλά και στους κολικούς των μωρών.

Ρίγανη

Ένα ακόμα βότανο πολύ-εργαλείο εμπλουτίζει γευστικά τις μαγειρικές μας και ταυτόχρονα έχει αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δράση. Φτιάξτε τσάι με τα φύλλα της για να καταπολεμήσετε κρυώματα και πονοκεφάλους. Επιπλέον, βρασμένη ρίγανη συνδυασμένη με λίγο ξίδι γίνεται ιδανικό καθαριστικό για τον πάγκο της κουζίνας.

Χλωρόφυτο

Γνωστό και ως «φυτό αράχνη» (spider plant) πρόκειται για φυτό εσωτερικού χώρου το οποίο δεν χρειάζεται και πολύ φως για να ευδοκιμήσει. Θεωρείται ιδανική επιλογή για όσους πάσχουν από άσθμα ή έχουν άλλα αναπνευστικά θέματα καθώς καθαρίζει και «φιλτράρει» τον αέρα στο δωμάτιο από επιβλαβείς ουσίες και ρύπους.

Λεβάντα

Η μυρωδιά της είναι γνωστό ότι ηρεμεί, καθαρίζει από την ένταση και απομακρύνει το στρες. Βοηθά και σε περιπτώσεις αϋπνίας, ενώ σαν αφέψημα σε συνδυασμό με μελισσόχορτο και λουίζα ανεβάζει τα πνεύματα. Όταν ανθίσει, κόψτε και φτιάξτε μικρά μπουκετάκια ή αποθηκεύστε τα ανθάκια της σε μικρά σακουλάκια, αρωματίζοντας συρτάρια και ντουλάπες.

Μελισσόχορτο

Το μελισσόχορτο ανήκει στην οικογένεια της μέντας ενώ είναι γνωστό και σαν «βότανο της χαράς». Με ελαφριά γεύση λεμονιού, πίνοντάς το σαν τσάι, υπόσχεται ότι ηρεμεί τα νεύρα, καταπραΰνει το άγχος και βοηθάει στην εποχική μελαγχολία.

Δεντρολίβανο

Εξαιρετικό στην μαγειρική, εξαιρετικό όμως και σαν αφέψημα όταν χρησιμοποιείται μαζί με άλλα βότανα για τσάι. Το άρωμά του, σύμφωνα με μελέτες, λέγεται ότι βελτιώνει τη συγκέντρωση και τη μνήμη-θύμηση δικαιώνοντας έτσι και αυτά που έλεγε η Οφηλία στον Άμλετ του Σαίξπηρ.